Phụ nữ ít thắng những giải thưởng khoa học mang tên đàn ông

Nghiên cứu ghi nhận gần 9.000 nhà khoa học được trao khoảng 350 giải thưởng từ thế kỷ 18 đến nay trong các lĩnh vực khoa học Trái đất, khoa học môi trường, khoa học tim mạch, và các giải thưởng do các cơ quan khoa học quốc gia của Anh và Mỹ trao.

Kết quả, phụ nữ nhận khoảng 15% tổng số giải thưởng.

Trong số 214 giải thưởng mang tên đàn ông, phụ nữ nhận được ít hơn nữa, khoảng 12%.

Nhưng ở 93 giải thưởng không mang tên người, phụ nữ nhận được 24% số giải. Xu hướng này ổn định theo thời gian, nhà khoa học Trái đất và môi trường Stefan Krause tại Đại học Birmingham, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Nghiên cứu mới cho thấy có thể có mối liên hệ giữa tên của một giải thưởng và người nhận giải. “Nếu các giải thưởng không được đặt theo tên người, thì tỷ lệ giới tính trong các giải thưởng sẽ cân bằng hơn,” Krause nói thêm. Cụ thể, kết quả còn cho thấy ở 12 giải thưởng mang tên cả nam và nữ, phụ nữ nhận được 32% số giải. Và ở 26 giải thưởng mang tên phụ nữ, phụ nữ nhận được 47%. Phụ nữ cũng thường giành được các giải thưởng tôn vinh các hoạt động hỗ trợ khoa học, chẳng hạn như cố vấn hoặc thúc đẩy sự đa dạng, thay vì những giải thưởng tôn vinh phát hiện khoa học.

Tên giải thưởng tạo ra sự thiên vị vô thức, có thể ảnh hưởng đến các thành viên ủy ban trao giải trong việc lựa chọn người chiến thắng, theo nhà địa chất học Johanna Stadmark tại Đại học Lund ở Thụy Điển. Chẳng hạn, họ sẽ cố gắng chọn ra những người giống với người mà giải thưởng mang tên. Nếu sự thiên vị vô thức này là có thật, thì phụ nữ đang bị thiệt thòi lớn vì hầu hết các giải thưởng khoa học mang tên nam giới.

Curt Rice, chủ tịch Đại học Khoa học Đời sống Na Uy, đồng ý rằng giải thưởng đặt theo tên nam giới bằng cách nào đó có thể làm cho các ủy ban nghĩ đến ứng viên nam giới nhiều hơn. Tuy nhiên Rice lưu ý phải kiểm tra các quy định đề cử và thành phần của ủy ban trao giải trước khi đưa ra bất kỳ kết luận chắc chắn nào.

Một nghiên cứu năm 2021 cũng cho thấy tỷ lệ phụ nữ giành các giải thưởng nghiên cứu lớn đang tăng lên, nhưng vẫn thấp hơn rất nhiều so với tỷ lệ phụ nữ giữ các vị trí nghiên cứu.