Nuôi hàu trên giá thể vỏ xe máy cũ - một mô hình đang phát triển mạnh ở huyện Cần Giờ, TPHCM, đặt ra nhiều câu hỏi về hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường.
Mô hình này chủ yếu được áp dùng dọc theo mép bờ của các con sông. Người dân sử dụng vỏ xe để làm giá thể cho hàu bám vào sinh sống và phát triển. Giá thể vỏ xe phù hợp với những tuyến sông có sóng gió lớn, dòng chảy mạnh và vỏ xe có thể tái sử dụng cho nhiều vụ nuôi.
Tuy nhiên, mô hình nuôi này ở Cần Giờ đặt ra nhiều câu hỏi như hiệu quả về mặt kỹ thuật, kinh tế, xã hội và môi trường của phương thức nuôi hàu bằng giá thể vỏ xe cũ. Trong nghiên cứu “Đánh giá tác động môi trường của việc nuôi hàu bằng vỏ xe trên địa bàn huyện Cần Giờ”, nhóm tác giả ở Trường Đại học Nông lâm TPHCM đã thử tìm kiếm cơ sở khoa học để từ đó đề xuất giải pháp phát triển bền vững hoạt động nuôi hàu ở huyện Cần Giờ.
Nhóm sử dụng các phương pháp nghiên cứu như khảo sát thông tin từ Phòng Kinh tế huyện, các hộ dân nuôi hàu tại Cần Giờ; đánh giá (quan trắc) một số chỉ tiêu nước tại khu vực nuôi; đánh giá hiện trạng kỹ thuật nuôi; quan trắc nồng độ độc chất ở thí nghiệm ngâm vỏ xe cũ; thử nghiệm các giá thể thay thế vỏ xe;…
Kết quả quan trắc chất lượng nước ở các vùng nuôi hàu tại Cần Giờ cho thấy, các chỉ tiêu chất lượng nước (NH3, pH, DO, NO2, PO4,…) có giá trị trong khoảng cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt dùng trong nuôi trồng thủy sản. Nghiên cứu chưa phát hiện nồng độ và hàm lượng các chất trong môi trường nước và hàu vượt quá quy định cho phép, theo các tiêu chuẩn của Việt Nam và thế giới.
Vì vậy, theo nhóm tác giả, vẫn có thể duy trì nuôi hàu bằng vỏ xe như hiện nay, kèm theo các giải pháp quản lý môi trường và kỹ thuật nuôi.
Ngoài ra, nên có thời gian ngâm giá thể vỏ xe trước khi thả nuôi, để giảm thiểu sự phát thải các chất từ giá thể mới. Mặc dù vậy, đây không phải là mô hình nuôi bền vững, còn tiềm ẩn nguy cơ về phương án xử lý vỏ xe phế liệu sau khi nuôi, số lượng vỏ xe thất thoát xuống thủy vực.
Nghiên cứu còn cho thấy, sử dụng giá thể vỏ hàu tự nhiên sẽ cho kết quả tăng trưởng tốt hơn, giảm diện tích sử dụng mặt nước so với nuôi bằng vỏ xe. Vì vậy, có thể dùng phương pháp này để thay thế dần cho vỏ xe, làm cơ sở cho sự phát triển bền vững nghề nuôi hàu ở Cần Giờ.
Đề tài nghiên cứu đã được Sở KH&CN TPHCM nghiệm thu trong năm qua.
Kiều Anh