Bệnh viện Bình Dân, TPHCM: Cắt bướu, bảo tồn thận độc nhất cho người bệnh ung thư

Ông B.X.B (51 tuổi, Bến Tre) chỉ có thận độc nhất, bị suy thận mạn và có bướu phát triển dạng ung thư tế bào thận. Qua siêu âm chẩn đoán, các bác sĩ xác định người bệnh có bướu ở 1/3 giữa mặt trước thận độc nhất, kích thước khoảng 20 x 20mm. Qua khai thác bệnh sử và kết quả các xét nghiệm, các bác sĩ ghi nhận mặc dù chức năng thận đã suy giảm và cần lọc máu định kỳ nhưng hiện ông B. vẫn đi tiểu được khoảng hơn 1.000ml mỗi ngày. Nhờ thận bài tiết được nước tiểu đã giúp đào thải các chất điện giải, duy trì sự cân bằng nội môi, hỗ trợ điều hòa tim mạch, duy trì huyết áp bình thường cho người bệnh.

Bên cạnh các xét nghiệm đánh giá chức năng thận, bác sĩ lên kế hoạch chi tiết khi chỉ định chụp cắt lớp điện toán (MSCT) có cản quang, để hỗ trợ chẩn đoán định vị bướu và phân bổ mạch máu của thận và bướu. Vì chức năng thận đã suy giảm, các bác sĩ phẫu thuật quyết định sử dụng kỹ thuật không kẹp cuống thận (zero ischemia) trong lúc cắt bướu, để giảm thời gian thiếu máu nóng nuôi thận, tránh ảnh hưởng chức năng thận. Để thực hiện kỹ thuật này, đòi hỏi các bác sĩ phải có kỹ năng và kinh nghiệm phẫu thuật cao, thao tác phẫu thuật cũng khó khăn hơn. Sau nhiều nỗ lực, các bác sĩ đã cắt trọn bướu giữ nguyên vỏ bao, khâu khép chủ mô thận lành cho người bệnh. Ca phẫu thuật nội soi sau phúc mạc cắt bướu thận, bảo tồn thận của người bệnh diễn ra trong khoảng 2 giờ 30 phút.

Sau phẫu thuật ông B. hồi phục khá nhanh, người bệnh ăn uống được vào ngày hậu phẫu thứ nhất và xuất viện vào ngày hậu phẫu thứ năm sau khi thực hiện các xét nghiệm và siêu âm kiểm tra. Cùng với những cải thiện sức khỏe sau mổ, tinh thần ông B. cũng tích cực hơn.

Thận độc nhất là tình trạng người sinh ra chỉ có một bên thận, hoặc đã cắt bỏ một thận, hoặc đã hiến thận. Tỉ lệ người có thận độc nhất khoảng 1/1.000 và thường gặp ở nam giới hơn nữ giới. Thận độc nhất vẫn hoạt động tăng cường và thực hiện 75% chức năng so với có hai thận.

Người có thận độc nhất cần chú ý xây dựng lối sống và dinh dưỡng lành mạnh, sinh hoạt điều độ, theo dõi và kiểm tra sức khỏe, thực hiện xét nghiệm đánh giá chức năng thận định kỳ. Những trường hợp này cũng cần đặc biệt chú ý theo dõi huyết áp, vì một trong những chức năng của thận là điều hòa huyết áp, khi chỉ có một thận, nguy cơ huyết áp tăng cao gây nhiều biến chứng sức khỏe. Người bẩm sinh chỉ có thận độc nhất hoặc mất thận từ khi còn nhỏ sẽ phải đối diện với nguy cơ thận mất dần chức năng và tăng huyết áp.

Nhìn chung, hầu hết những người thận độc nhất có thể sống trọn đời như những người có đầy đủ hai thận. Tuy nhiên, khi có các vấn đề như chấn thương, ung thư thận thì những người có thận độc nhất có nguy cơ cao mất hoàn toàn chức năng thận.

Tại Bệnh viện Bình Dân, cắt bướu bảo tồn thận cho người bệnh ung thư thận có bướu thận khu trú đã được thực hiện từ năm 2009 và kỹ thuật này ngày càng hoàn thiện hơn, có thể thực hiện cho cả các trường hợp bướu lớn từ 4 - 7cm và bướu phát triển phức tạp. Tuy nhiên, đối với trường hợp của người bệnh chỉ có một quả thận, thì việc áp dụng phương pháp này là một quyết định khó khăn và các bác sĩ phải chịu áp lực cao khi phẫu thuật để bảo tồn thận độc nhất.

Theo TS.BS Phạm Phú Phát, Trưởng Khoa Niệu A, Bệnh viện Bình Dân, cắt thận toàn phần là lựa chọn dễ dàng hơn cho bác sĩ, nhưng kết quả có thể ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống của người bệnh. Khi mất đi thận độc nhất, người bệnh không còn giữ được khả năng lọc máu và chức năng bài tiết nước tiểu. Từ đó, người bệnh dễ rối loạn điện giải, mất cân bằng nội môi, dễ rối loạn tim mạch, huyết áp… Ngoài ra, người bệnh dễ bị phù, ăn uống cần tiết chế rất kỹ và khó phát hiện bất thường sức khỏe hơn do không quan sát được nước tiểu. Về mặt tâm lý, người bệnh dễ rơi vào hụt hẫng và rối loạn sinh hoạt vì mất đi cảm giác và thói quen đi tiểu. Khi cắt bỏ thận, cơ hội để người bệnh có thể được ghép thận về sau cũng hẹp hơn.

Được biết, Bệnh viện Bình Dân cũng đã thực hiện đề tài “Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi cắt bướu bảo tồn thận trong điều trị bướu thận giai đoạn T1bN0M0 tại Bệnh viện Bình Dân”, được Sở KH&CN TPHCM nghiệm thu năm 2023, kết quả đạt.

Để triển khai đề tài, nhóm thực hiện đã theo dõi quy trình phẫu thuật ở 38 bệnh nhân, theo dõi sau phẫu thuật (tái khám định kỳ một đến ba tháng và sau sáu tháng hoặc dài hơn). Đánh giá kết quả phẫu thuật về mặt ung thư học, nhóm thực hiện ghi nhận có 37/38 bệnh nhân có biên phẫu thuật âm tính (không có tế bào ác tính), chỉ có một trường hợp có phẫu thuật dương tính. Bệnh nhân được theo dõi đến 16 tháng sau mổ, chưa ghi nhận ung thư tái phát hay di căn.