Trong bối cảnh chính phủ các nước và nhà đầu tư đang thúc đẩy kế hoạch hướng đến nền kinh tế bền vững, những dịch vụ gọi xe và giao đồ ăn ở Đông Nam Á đã quyết định triển khai nhiều phương tiện chạy bằng điện và phát thải ít hơn theo hướng “vận tải xanh” thân thiện với môi trường.

h
Gojek hợp tác với công ty năng lượng nội địa TBS Energi Utama, công ty Gogoro để thí điểm các giải pháp thay pin xe điện ở Nam Jakarta. Ảnh: Electrum

Trong xu thế đó, Grab của Singapore gần đây đã cam kết chuyển đổi sang các phương tiện di chuyển ít phát thải, xa hơn là hiện thực hóa lộ trình trung hòa carbon vào năm 2040. Trước mắt, họ đang lên kế hoạch thay thế đội xe của họ ở các tỉnh thành bằng các phương tiện thân thiện với môi trường vào năm 2030.

Grab không phải là startup đầu tiên đưa ra cam kết. Đối thủ lớn nhất của họ, GoTo - công ty được thành lập thông qua thương vụ hợp nhất giữa Gojek của Indonesia và nền tảng thương mại điện tử nội địa Tokopedia - đã đi trước một bước. Gojek là một trong những startup tiên phong trong khu vực công bố các mục tiêu của mình về đảm bảo phát triển môi trường bền vững. Vào tháng bốn năm ngoài, họ cam kết đến năm 2030 toàn bộ đội xe của họ sẽ là xe điện.

GoTo đang “đi đúng hướng để hoàn thành mục tiêu không phát thải”, công ty cho biết mới đây trong một báo cáo cập nhật về các mục tiêu môi trường, xã hội và quản trị của mình. Công ty chia sẻ thêm rằng dự định chuyển đổi toàn bộ đội xe sang xe điện vào năm 2030 đang có những “bước tiến rõ rệt” thông qua các chương trình thử nghiệm với công ty năng lượng nội địa TBS Energi Utama, và dự án hợp tác với các đối tác như hãng sản xuất xe điện Đài Loan Gogoro và Mitsubishi Motors.

Cuộc đua vận tải xanh

Grab hiện phủ sóng khắp tám quốc gia Đông Nam Á với khoảng 2,8 triệu tài xế, 96% lượng khí thải carbon của Grab năm ngoái do các phương tiện của các tài xế độc lập thải ra. “Một phần cốt lõi trong chiến lược của Grab là giúp xây dựng một hệ sinh thái xe điện toàn diện phục vụ cho tầng lớp trung lưu trở xuống”, công ty cho biết vào tháng năm.

Grab đã điều hành đội xe điện tại Indonesia với khoảng 8.500 xe, họ đang lên kế hoạch tăng con số này lên 26.000 xe vào năm 2025. Để biến mục tiêu này thành hiện thực, công ty đã hợp tác với Tập đoàn ô tô Hyundai để triển khai tại Việt Nam, Singapore, Indonesia các chương trình khuyến khích tài xế sử dụng xe điện.

Ở Thái Lan, Grab gần đây đã hợp tác với công ty con của Kasikornbank tổ chức chương trình cho vay, hỗ trợ tài xế mua xe điện với mức chiết khấu. Grab hy vọng sẽ có 10% tài xế sử dụng xe điện vào năm 2026.

Dịch vụ gọi xe và giao hàng đang bùng nổ ở Đông Nam Á. Thị trường kết hợp những dịch vụ này đạt giá trị khoảng 13 tỷ USD vào năm 2021 và dự kiến sẽ đạt mốc 42 tỷ USD vào năm 2025, theo Statista. Và khi lĩnh vực này phát triển, ngày càng nhiều nhà đầu tư muốn thấy các công ty nâng cao tiêu chuẩn liên quan đến hoạt động môi trường và xã hội cũng như quản trị công ty.

Mâu thuẫn với lợi ích người dùng

Grab và Gojek từ lâu vẫn tích cực quảng bá về những thành tựu của họ trong các lĩnh vực xã hội và quản trị doanh nghiệp, nhưng giờ đây các nhà đầu tư cũng đang theo dõi chặt chẽ những nỗ lực về môi trường của họ, đặc biệt là khi cả hai startup đã đưa ra những cam kết công khai.

Các chuyên gia vẫn không khỏi lo ngại về mức độ khả thi trong mốc thời gian mà các startup đưa ra, bởi giá xe điện rất cao và cơ sở hạ tầng sạc hầu như vẫn chưa phủ sóng rộng rãi ở hầu hết các thành phố châu Á.

Khác với nhiều startup, cả Grab và Gojek đều phải đối diện với những thách thức lớn, bởi họ vận hành dựa trên các phương tiện chạy bằng xăng. Việc chuyển đổi sang các phương tiện thân thiện với môi trường hơn có thể gây cản trở cho hoạt động kinh doanh, khiến họ không đủ xe để đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân. Ví dụ ở Indonesia, xe máy truyền thống vẫn chiếm ưu thế trên đường phố. Năm 2020, có 136 triệu phương tiện giao thông trên cả nước, khoảng 85% trong số đó là xe máy, theo Công ty Tài chính ngân hàng DBS có trụ sở tại Singapore.

“Kế hoạch chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện nghe có vẻ khả thi ở những thành phố phát triển được trang bị đầy đủ cơ sở hạ tầng sạc xe điện - chẳng hạn như Singapore với các ưu đãi thuế nhằm thúc đẩy xe điện” ông Walter Theseira, phó giáo sư kinh tế tại Đại học Khoa học Xã hội Singapore (SUSS), cho biết, “nhưng ở những nơi khác thì chưa chắc”.

Theseira bày tỏ thêm rằng ông không rõ những thay đổi này sẽ kéo theo hệ quả gì. “Chi phí vận hành hẳn sẽ giảm do xe điện có hiệu suất cao hơn và không bị phụ thuộc vào giá xăng dầu, dẫu vậy chúng ta cũng cần cân nhắc rằng nhiên liệu xe điện đã được trợ giá tại một số thị trường, nhưng liệu các nhà sản xuất xe điện có phải xây dựng mạng lưới trạm sạc của riêng họ hay không?”

Trong khi các startup tại Đông Nam Á đang trong quá trình lập kế hoạch, thì những startup gọi xe của Trung Quốc và Mỹ đang tiến hành chiến lược chuyển đổi của họ. Tại Trung Quốc, các nhà sản xuất xe điện như BYD đã cung cấp các đội xe điện tùy chỉnh cho Didi Chuxing với sự hậu thuẫn tích cực của chính phủ. Uber và Lyft đã thông báo rằng tất cả các phương tiện trên nền tảng của họ sẽ chạy bằng điện vào năm 2030, vì bang California quê hương của họ có kế hoạch cấm bán xe chạy xăng mới vào năm 2035.

Tuy nhiên chính sách của quốc gia không phải là lý do duy nhất khiến Grab và Gojek vội vàng chuyển hướng sang các phương thức di chuyển xanh hơn. Giám đốc điều hành Grab Anthony Tan lưu ý rằng giá nhiên liệu tăng đã dẫn đến việc “phí gọi xe tăng nhẹ” ở Singapore và Việt Nam, mặc dù công ty “chưa nhận thấy có sự thay đổi gì trong nhu cầu di chuyển”.

Nhà điều hành taxi lớn nhất Singapore ComfortDelGro - công ty đang thử nghiệm dịch vụ gọi xe của riêng mình - đã tăng giá xe vào tháng ba - lần đầu tiên trong một thập kỷ qua, với lý do chi phí nhiên liệu tăng 10%. Mặt khác, nhà điều hành khoảng 10.000 xe taxi này dự kiến sẽ tung ra 400 xe taxi chạy điện hoàn toàn trong năm nay và đến năm sau sẽ có 1.000 xe điện và 7.000 chiếc hybrid (loại xe sử dụng hai nguồn động lực: động cơ đốt trong và động cơ điện) khác.

Tuy nhiên, một lần nữa, kế hoạch này có thể sẽ mâu thuẫn với lợi ích của người dùng, bởi giá chạy xe tăng cao và không đủ xe chạy trong giờ cao điểm. Theseira nhấn mạnh rằng các bên liên quan phải tìm ra cách sạc các xe điện nhanh chóng khi nhu cầu đi lại tăng cao.

Nguồn: