Việt Nam loại bỏ thành công bệnh mắt hột

Bệnh mắt hột do vi khuẩn Chlamydia trachomatis gây ra và là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa do nhiễm trùng trên toàn cầu. Bệnh lây lan qua ruồi và cũng có thể lây nhiễm trực tiếp qua tiếp xúc với dịch từ mắt hoặc mũi của người nhiễm bệnh. Với các trường hợp nhiễm trùng lặp đi lặp lại, lông mi có thể bị quặp vào trong và cọ xát lên bề mặt mắt, gây đau đớn và làm tổn thương giác mạc. Một số người bệnh phải phẫu thuật để ngăn ngừa nguy cơ mù lòa. Tuy nhiên, bệnh có thể được phòng ngừa bằng nhiều biện pháp.

Trong suốt 70 năm qua, Việt Nam đã nỗ lực không ngừng để chống lại bệnh mắt hột, điều trị cho hàng trăm nghìn người và thực hiện các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt. Những nỗ lực này đã được tăng cường đáng kể với việc triển khai chiến lược SAFE (viết tắt của: Phẫu thuật, Kháng sinh, Vệ sinh mặt và Cải thiện môi trường trong tiếng Anh) của WHO trong cả nước từ năm 1999.

Các cuộc khảo sát trước đây cho thấy bệnh mắt hột là một vấn đề y tế công cộng ở bốn tỉnh của Việt Nam. Cách đây 30 năm, 1,7% dân số sống tại những tỉnh có nguy cơ cao này cần được phẫu thuật để ngăn ngừa mù lòa do bệnh mắt hột. Tuy nhiên, đến năm 2023, tỷ lệ người lớn mắc bệnh ở dạng gây mù đã giảm xuống dưới 0,2%, đạt ngưỡng yêu cầu của WHO để xác nhận loại bỏ bệnh mắt hột như một vấn đề y tế công cộng.

Việt Nam loại bỏ thành công bệnh mắt hột nhờ vào sự hợp tác giữa nhiều cơ quan chính phủ, bao gồm Bộ Y tế, Bộ GD&ĐT, Bộ NN&PTNT. Bên cạnh đó, còn có sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế như WHO, Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc DFAT, Quỹ Fred Hollows, Sáng kiến Mắt hột Quốc tế ITI, RTI International, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc UNICEF và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ USAID. Việt Nam là một trong những nhóm quốc gia đầu tiên nhận được thuốc azithromycin do Pfizer tài trợ để phục vụ mục tiêu loại bỏ bệnh mắt hột thông qua ITI.

"Việc loại bỏ bệnh mắt hột như một vấn đề y tế công cộng ở Việt Nam là thành tựu to lớn đối với đất nước này và cuộc chiến chống lại căn bệnh mắt hột trên toàn cầu," TS. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc WHO, phát biểu. "Cột mốc này minh chứng cho sự cống hiến không ngừng nghỉ của các nhân viên y tế Việt Nam, bao gồm những người làm việc ở cấp cộng đồng. Nó nhấn mạnh sức mạnh của hành động tập thể, tư duy đổi mới và cam kết chung vì một tương lai khỏe mạnh hơn cho tất cả mọi người. Tôi ca ngợi Việt Nam vì sự tận tụy và thành công trong việc bảo vệ thị lực của hàng triệu người".

TS. Angela Pratt, đại diện WHO tại Việt Nam, mô tả bệnh mắt hột là căn bệnh của nghèo đói. "Các cộng đồng ở vùng sâu, vùng xa, nơi không có điều kiện tiếp cận nước sạch và vệ sinh, là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Nhưng Việt Nam đã chứng minh rằng có thể tiếp cận những nhóm dân cư khó tiếp cận nhất và đưa ra những khoản đầu tư đúng đắn để bảo vệ sức khỏe của người dân và đảm bảo một tương lai không có bệnh mắt hột".

Năm 2018, Việt Nam đã loại bỏ bệnh giun chỉ bạch huyết. Việt Nam cũng đã đạt được những tiến bộ lớn trong phòng chống sốt rét, hiện chỉ còn xuất hiện rải rác ở một số khu vực và đang dần bị loại bỏ hoàn toàn.

Việt Nam trở thành quốc gia thứ năm trong số 11 quốc gia lưu hành bệnh mắt hột đã loại bỏ thành công căn bệnh này - sau Campuchia, Trung Quốc, CHDCND Lào và Vanuatu.