Tại hội nghị triển khai chương trình nghiên cứu cơ bản trong KHTN và kỹ thuật năm 2023 của Quỹ NAFOSTED, diễn ra vào ngày 15/8/2023, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt và các nhà khoa học đã cùng nhìn nhận, đánh giá những kết quả đạt được trong hơn 10 năm tồn tại của Quỹ.

Khi nhắc đến những thành quả mà NAFOSTED đã góp phần tạo ra trong hơn 10 năm trước, giáo sư Ngô Việt Trung, Chủ tịch Hội đồng khoa học ngành Toán nhiệm kỳ 2019-2021, nhấn mạnh đến việc quyết định lấy tiêu chí công bố quốc tế để nghiệm thu, đánh giá đề tài nghiên cứu cơ bản của Quỹ đã làm thay đổi bộ mặt khoa học Việt Nam và đưa khoa học Việt Nam hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, ông cũng nêu sự xuất hiện của một hiện trạng gần đây là việc chạy theo số lượng công bố quốc tế, mua bài hoặc công bố bằng được trên các tạp chí “ăn thịt” ở một số cơ sở nghiên cứu… có thể làm ảnh hưởng đến việc giữ gìn liêm chính trong môi trường học thuật.

Đó chỉ là một trong số những vấn đề NAFOSTED phải đối mặt. Ngoài ra, trong bối cảnh mới, khi không chỉ Quỹ NAFOSTED tài trợ cho các nghiên cứu cơ bản mà còn có một số quỹ, đơn vị tư nhân bắt đầu tham gia vào hoạt động này, ông và các nhà khoa học cho rằng, Quỹ cần phải có những đổi mới để phát huy hơn nữa vai trò của mình.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đã nêu ba điều quan trọng giúp Quỹ có thể thực hiện được điều này:

1) Nâng cao hơn nữa chất lượng của các đề tài nghiên cứu cơ bản do Quỹ tài trợ, trong đó ưu tiên các đề tài có tính đột phá; đẩy mạnh tài trợ, hỗ trợ đối với các nhóm nghiên cứu mạnh nhằm phát triển nguồn nhân lực nghiên cứu KHCN trình độ cao;

2) Sửa đổi các quy định quản lý chương trình nghiên cứu cơ bản theo thông lệ quốc tế nhằm đảm bảo tính thời sự của hồ sơ đề xuất và chấp nhận độ trễ và tính rủi ro của nghiên cứu; chuyển dần từ phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm.

3) Có phương án triển khai chương trình hỗ trợ nâng cao năng lực KH&CN quốc gia, đặc biệt là hỗ trợ cho các nhà khoa học trẻ ở giai đoạn đầu sự nghiệp nghiên cứu, hỗ trợnghiên cứu sau tiến sỹ, nghiên cứu ngắn hạn ở nước ngoài, hỗ trợ các nhà khoa học tham dự các hội nghị quốc tế, tổ chức các hội thảo chuyên ngành quốc tế tại Việt Nam...

Để thực hiện được cả ba tiêu chí đó trong quá trình hoạt động mới của mình, Quỹ NAFOSTED sẽ cần phải được hỗ trợ và hậu thuẫn bằng những chính sách mới, bởi với những chính sách hiện thời, Quỹ và các hội đồng khoa học chuyên ngành sẽ khó có thể vượt qua những trở ngại về thủ tục giấy tờ, về nguồn kinh phí, cách thức triển khai mua sắm vật tư hóa chất…

Trước những khó khăn đó, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cam kết, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục điều chỉnh chính sách liên quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi để Quỹ hoạt động, thúc đẩy và tăng cường quy mô các chương trình tài trợ, hỗ trợ của Quỹ.

Cũng tại hội nghị, Quỹ NAFOSTED đã tổ chức lễ chia tay các hội đồng khoa học chuyên ngành nhiệm kỳ 2019-2021 và ra mắt hội đồng nhiệm kỳ mới 2022-2024.