Việc ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong ngành bất động sản và xây dựng được các chuyên gia đánh giá là chậm so với các ngành khác. Người Việt vẫn có thói quen khi giao dịch bất động sản phải sờ tận tay và có giấy trắng mực đen.
Theo ông Chu Quang Thái - chuyên gia phát triển dự án tài sản số, Phụ trách văn phòng phía Nam Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (NSSC) - Bộ KH&CN, sự phức tạp về mặt pháp lý; quá trình xây dựng và vận hành chưa minh bạch; cùng với tính duy nhất của vị trí địa lý được xem là 3 trong số những đặc thù khiến lĩnh vực này vừa khó lại vừa cần phải chuyển đổi số.
Ông Thái kể từng chứng kiến những dự án có giá trị khoảng 8 tỷ đồng nhưng cần tới cả xe ba gác tài liệu. Mỗi hồ sơ xin thầu có tới 100 chữ ký mà nếu có sai sót thì riêng việc xin lại chữ ký có thể mất tới cả tháng trời.
“Làm thế nào để một người ở Hà Nội có thể xây dựng biệt thự, resort ở Cà Mau, Phú Quốc? Họ chắc chắn muốn vừa quản lý được công trình, vừa muốn tối ưu chi phí, nhưng không có công cụ quản lý nên đôi khi đành phó mặc” – ông Thái nói. Đó là chưa kể tới chuyện, nếu gặp phải những nhà thầu “rởm”, chủ đầu tư có thể bị lừa, bàn giao công trình không đảm bảo chất lượng so với cam kết ban đầu. Những câu chuyện đó được xem là vấn đề mà ngành bất động sản, xây dựng và công nghiệp phải đối mặt.
“Công nghệ sẽ là lời giải. Đã tới lúc mà người ở Mỹ có thể thuê nhà thầu ở Hà Nội xây dựng nhà ở Phú Quốc với thiết kế của kiến trúc sư ở Pháp và giám sát công trình ở Singapore”, ông Thái nói. Vị chuyên gia này tin rằng, công nghệ sẽ tạo ra tính xuyên biên giới như cách mà nhiều người mua một món hàng trên Amazon hay Taobao hiện nay.
Ông Chu Quang Thái khẳng định: “Cần phải quy trình hóa lĩnh vực này rồi mới số hóa. Khi đó không chỉ chi phí quản lý được tiết kiệm mà việc quản lý một bất động sản từ khi còn là miếng đất trống cho đến khi xây dựng hoàn thiện và bảo trì cũng có thể thực hiện chỉ bằng những cú click chuột”.
Trên thế giới, đầu tư vào proptech (công nghệ trong lĩnh vực bất động sản) đã bùng nổ. Theo một nghiên cứu của EY và CREtech, 75,2 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm đã được rót vào thị trường Proptech kể từ năm 2015, và gần như 1/3 trong số đó được thực hiện trong năm 2019.
Việt Nam không nằm ngoài xu hướng này. Lĩnh vực Proptech đã chứng kiến sự ra đời của nhiều dự án công nghệ trong thời gian qua như Cen Homes hay XIXO. Nếu như Cen Homes hướng tới xây dựng nền tảng công nghệ bất động sản với cơ sở dữ liệu và hệ thống định giá có độ chính xác cao nhờ công nghệ thực tế ảo (VR), Big Data và trí tuệ nhân tạo thì XIXO lại mang tới một hệ sinh thái công nghệ trong đó có sàn giao dịch thương mại điện tử “chothicong.com” để số hoá chuỗi cung ứng ngành, hướng đến nền tảng tự vận hành.
Ông Trương Thành - Giám đốc điều hành kiêm nhà sáng lập của XIXO - giải thích, ngành bất động sản cần một nền tảng chung để kết nối tổ đội với tổng thầu; doanh nghiệp sản xuất, cung ứng vật tư, thiết bị, sản phẩm, tư vấn với doanh nghiệp bất động sản, xây dựng công nghiệp; người cần mua và người cần bán... "XIXO sẽ là nền tảng làm việc mà mọi thành phần của hệ sinh thái tài sản gắn liền với đất đều có thể kết nối, giao dịch và truyền giá trị cho nhau thông qua hợp đồng thông minh”.
Nhà sáng lập startup này cũng cho biết, công nghệ blockchain với tính minh bạch, bảo mật thực hiện việc hiện thực hóa mô hình O2O (online to offline), nghĩa là khách hàng chỉ cần có ý tưởng và ngân sách, việc còn lại sẽ do chothicong thực hiện. Khách hàng ở Hà Nội muốn xây nhà ở Phú Quốc, thay vì thực hiện hàng trăm cuộc điện thoại trao đổi qua lại rồi phó mặc cho nhà thầu thì giờ đây, chỉ cần một chiếc máy tính và thực hiện việc lựa chọn, tìm kiếm nhà thầu, vật liệu xây dựng, thiết kế, thi công… và nhận báo cáo hằng ngày trên hệ thống.
“Blockchain với hợp đồng thông minh tạo ra những giao thức thanh toán cho từng quy trình từ việc thiết kế, chọn vật liệu, thuê người giám sát…. Các dữ liệu được ghi lại, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, quản lý chất lượng công trình theo tiến độ và bảo trì sau này. Nếu như công trình trước đây thường được yêu cầu thanh toán 30-50% do tính phức tạp của giấy tờ thì giờ đây, cả hai bên thực hiện giao dịch online và việc thanh toán chỉ thực hiện được khi có xác nhận hoàn thành” – ông Thành nói.
Không chỉ vậy, các cá nhân, đơn vị cung cấp dịch vụ hay nhà thầu có thể dễ dàng tiếp cận với dịch vụ bảo hiểm, ngân hàng cho vay bảo lãnh hay môi giới… trong quá trình mua bán hoặc xây dựng bất động sản. Các thủ tục phê duyệt, thanh toán đều được thực hiện online. Mỗi giao dịch hoàn thành, hai bên sẽ thực hiện đánh giá chấm điểm. Điểm tín nhiệm được các đơn vị phụ trợ xem như cơ sở để đánh giá và phê duyệt vốn vay.
XIXO đã kí thỏa thuận hợp tác với đơn vị bảo hiểm Vifo.vn và hướng tới kết hợp với một số ngân hàng trong tương lai như Ngân hàng Xây dựng, Ngân hàng ACB...
Đại diện của Tpizi.com - nền tảng quản lý kinh doanh bất động sản từng chia sẻ, có những lãnh đạo doanh nghiệp bị hạn chế về kiến thức chuyển đổi số cũng như chưa nhạy cảm với công nghệ. Mô hình hoạt động truyền thống vẫn đang hiệu quả nên việc thuyết phục họ thay đổi tư duy và sử dụng công nghệ vào quy trình càng không hề dễ dàng.
Tuy nhiên, ông Chu Quang Thái cho rằng, điều này đã diễn ra ở các mô hình khác như Uber hay Grab, AirBnB. Việc của những người tiên phong phải là kiên định và chứng minh hiệu quả. Khi ấy, doanh nghiệp dù muốn dù không cũng phải chuyển mình.