Nhà toán học Canada Robert Langlands là cha đẻ của Chương trình Langlands, mà nhờ chứng minh các giả thuyết nền tảng của nó đã có ít nhất ba nhà toán học đoạt giải Fields, trong đó có nhà toán học Ngô Bảo Châu.
Robert Langlands, người phát
triển một lý thuyết đầy tham vọng và có tính cách mạng nối hai lĩnh vực
của toán học là lý thuyết số và lý thuyết nhóm, được gọi là Chương trình Langlands, vừa giành giải Abel 2018 – theo thông báo của Viện Hàn lâm
Khoa học Na Uy ngày 20/3.
Đã có ít nhất ba nhà toán học đoạt giải Fields nhờ chứng minh các giả thuyết nền tảng trong lý thuyết của ông, trong đó có nhà toán học Ngô Bảo Châu - người chứng minh thành công Bổ đề cơ bản và nhờ đó được trao giải Fields năm 2010.
Việc mở rộng lý thuyết của ông cũng mang lại giải Abel cho hai nhà toán học khác, bao gồm nhà toán học người Bỉ Pierre Deligne (năm 2013) và nhà lý thuyết số học người Anh Andrew Wiles (năm 2016).
Chương trình Langlands thường được mô tả như một “lý thuyết lớn thống nhất của toán học” và điều này khiến Langlands cảm thấy bối rối. “Điều này cũng giống như nhà khảo cổ đào bới được một cục đá trên sa mạc, và rồi nhận ra nó lại là đỉnh của kim tự tháp” - theo nhà vật lý toán học Robbert Dijkgraaf, Viện trưởng iện Nghiên cứu Cao cấp Princeton (IAS) ở New Jersey, cho biết.
Ở tuổi 81, Langlands hiện vẫn là thành viên tích cực của IAS, nơi ông làm việc tại chính căn
phòng từng thuộc về Albert Einstein.
Giải Abel
– một trong những giải thưởng danh giá nhất của
toán học - được xây dựng theo mô hình giải Nobel và trao hàng năm
kể từ 2003 với giá trị bằng tiền mặt lên tới 6 triệu kroner Nauy (tương
đương 777.000 đô la Mỹ).
Thế Hải tổng hợp