Nam Cực hầu như không phải là nơi phù hợp để tìm thấy các nguyên liệu cho món salad rau trộn.
Thế nhưng, các nhà khoa học Đức mới vừa thu hoạch và ăn một dĩa trộn rau diếp, dưa chuột và củ cải đầu tiên, trồng tại một nhà kính mới trên lục địa quanh năm bị bao phủ bởi băng giá này.
“Mùi vị của rau tươi như thể chúng được thu hoạch từ vườn sau nhà vậy”, Bernhard Gropp, người quản lý trạm nghiên cứu Neumayer Station III của Đức tại Nam Cực, cho biết.
Nhà kính để trồng rau ở Nam Cực mang tên EDEN ISS (Eden nghĩa là vườn địa đàng), có kích thước tương đương container vận tải, được lắp đặt tại đây vào hồi tháng Hai, chỉ cách trạm nghiên cứu khoảng 1/4 dặm (400 mét), ngay tên tầng băng Ekström. Nhà kính này rất được chào đón vì sẽ cung cấp rau tươi cho Gropp cùng các đồng nghiệp, những người quanh năm bị cô lập vì các nhiệm vụ dài ngày tại lục địa băng. Nhưng EDEN ISS còn có một sứ mệnh cao cả hơn nữa khi cơ sở này là phòng thí nghiệm do Trung tâm không gian vũ trụ Đức (DLR) thiết kế cho việc kiểm nghiệm các phương án tốt nhất nhằm trồng rau tươi cho các phi hành gia.
Các loại rau trồng trong không gian có thể giúp những phi hành đoàn duy trì hoạt động trong các sứ mệnh dài hạn trên Trạm vũ trụ Quốc tế (ISS), hay tại những nơi xa hơn như Mặt Trăng hay Sao Hỏa – nơi việc vận chuyển thực phẩm tươi là không thực tế.
Với khí hậu cực kỳ khắc nghiệt bên ngoài, nhà kính Nam Cực thực sự có một số điều kiện giống như trên tàu vũ trụ: không có đất lẫn ánh sáng mặt trời tự nhiên, phải hoạt động như một hệ thống hoàn toàn khép kín, với việc phân bổ nước, ánh sáng nhân tạo màu tím và CO2 được kiểm soát chặt chẽ.
Nhiều khâu trong hệ thống có thể được quản lý từ xa tại Châu Âu. Tuy nhiên, nhà khoa học Paul Zabel của DLR ở Nam Cực, người làm việc với nhà kính này, dành khoảng 3 đến 4 giờ mỗi ngày để chăm sóc ray. Đến nay, Zabel đã thu hoạch được 8 lbs (3,6 kg) rau diếp, 70 củ cải và 18 trái dưa chuột ngay trong vụ đầu tiên, như thông báo của DLR vào hôm 5/4.
Nhóm nghiên cứu cũng đang thử trồng một số loại thảo mộc như húng quế, lá ớt và rau mùi. Họ đã đăng tải hình ảnh của cà chua bi trên cây leo. Các nhà khoa học cho biết họ vẫn đang đợi trồng thành công trái dâu tây, loại cây nhạy cảm với điều kiện thời tiết nhất được thử nghiệm tại EDEN ISS. Nhóm cho biết họ kỳ vọng nhà kính sẽ đi vào vận hành đầy đủ trong tháng Năm, cho sản lượng khoảng 11 lbs. (5 kg) rau tươi mỗi tuần.
Daniel Schubert, người quản lý dự án, cho biết:“Chúng tôi đã học được rất nhiều về cách gây giống cây trồng tự cung-tự cấp trong vài tuần gần đây. Nam Cực rõ ràng là một nơi thử nghiệm lý tưởng cho nghiên cứu này.”
Nhà kính EDEN ISS chỉ là sáng kiến mới nhất trong những nỗ lực lâu đời để trồng rau ở Nam Cực. Trong chuyến thám hiểm mang tên Discovery của Đại tá Robert Falcon Scott tới đây từ năm 1901 đến 1904, một nhà thực vật học đã nghĩ ra cách trồng cây cải xong và mù tạt trong các hộp đất đặt dưới sàn tàu mắc kẹt trong băng trong suốt mùa hè; ông này thậm chí còn đã thử nghiệm trồng cây sợi yến mạch. Kể từ đó, có ít nhất 46 cơ sở trồng rau khác nhau đã mọc lên ở Nam Cực, theo một báo cáo năm 2015.
Các thí nghiệm trồng rau cũng đang được đưa lên vũ trụ. Gần đây, các phi hành gia trên Trạm ISS đã thu hoạch những lát nhỏ xà lách từ các buồng trồng.