Tuy nhiên, đây mới chỉ là phần nhỏ ở đô thị vẫn được thế giới lấy làm hình mẫu mỗi khi nhắc đến smart city (thành phố thông minh).
Hình mẫu smart city của thế giới
Songdo (tiếng Hàn có nghĩa là hòn đảo của cây thông) là thành phố mới hoàn toàn, bắt đầu được xây dựng từ năm 2003 trên một hòn đảo nhân tạo lấn biển, diện tích khoảng 6km2, cách Seoul 65km. Sau hơn 13 năm xây dựng với chi phí gần 40 tỷ USD, một thành phố hoàn chỉnh đã mọc lên với khoảng 20.000 cư dân và trở thành một trong những điểm du lịch nổi tiếng. Người Hàn Quốc tự hào gọi đây là “thành phố ôm lấy tương lai”.
Tòa nhà Tri-bowl mang dáng vẻ 3 chiếc bát là một trong những kiến trúc nổi bật tại Songdo. Công trình này có không gian đa văn hóa với hội trường tổ chức sự kiện, hội trường đa mục đích, rạp chiếu phim và thư viện kỹ thuật số. Ảnh: Đình Nguyễn
Songdo được xây dựng trong bối cảnh thế giới đang phát triển xu hướng smart city - thực chất là một giải pháp cho quá trình đô thị hóa. Nhìn bề ngoài, các smart city không khác gì thành phố truyền thống. Việc các khu vực đô thị trở thành nơi tiêu thụ năng lượng và thải ra lượng khí nhà kính khổng lồ buộc các nhà hoạch định chính sách cũng như giới khoa học quan tâm đến việc xây dựng các smart city.
Hiện có nhiều cách hiểu về smart city. Bộ Giáo dục và Nghiên cứu Đức định nghĩa smart city là “thành phố sử dụng năng lượng và tài nguyên hiệu quả, phù hợp với khí hậu trong tương lai”. Tổ chức nghiên cứu uy tín Fraunhofer-Gesellschaft coi smart city là “thành phố giàu thông tin, được kết nối các mạng lưới, năng động, an toàn và bền vững”.
Một góc khu công viên trung tâm ở Songdo - nơi tập trung các tòa nhà chính của thành phố. Ảnh: Đ. Nguyễn
Songdo được xây mới hoàn toàn trên vùng đất lấn biển nên có điều kiện ứng dụng gần như đầy đủ các yếu tố của một smart city theo cách hiểu chung của thế giới. Các bộ phận, dịch vụ tại đây liên kết với nhau bằng công nghệ kết nối, tạo sự hiệu quả và đồng bộ trên toàn khu đô thị. Trong bối cảnh các thành phố còn đang loay hoay với kế hoạch smart city thì ở Songdo, nó đã là hiện hữu.
Thành phố xanh nhưng còn nhiều thách thức
Điều ấn tượng nhất khi đặt chân tới Songdo là thiết kế ưu tiên tối đa cho hoạt động đi bộ hoặc đi xe đạp. Hầu hết các công trình chính tập trung quanh khu công viên trung tâm với dòng sông nhân tạo ở giữa.
Việc cây xanh chiếm hơn 40% diện tích Songdo cũng là yếu tố khuyến khích mọi người sử dụng hình thức giao thông có lợi cho sức khỏe. Khi bước chân trên những con đường uốn lượn, sạch sẽ, lót thảm dày dọc khu công viên trung tâm, bạn sẽ có cảm giác dễ chịu vì sự êm ái, không trơn trượt ngay cả trong những ngày ẩm ướt hay băng giá.
Một góc kiến trúc hiện đại ở Songdo. Ảnh: Đình Nguyễn
Thiết kế thân thiện với môi trường là ưu tiên hàng đầu của Songdo và cũng là đặc điểm quan trọng của một smart city, với hệ thống cảm biến được gắn khắp mọi nơi. Hầu hết các cột đèn đường có camera, bộ cảm biến và những chiếc loa phát nhạc dịu dàng. Cảm biến có thể tự động điều chỉnh điện năng tiêu thụ theo điều kiện thời tiết và ánh sáng, tính toán lưu lượng giao thông ở các điểm để đưa ra quyết định sử dụng điện hiệu quả nhất.
Cả thành phố được phủ wifi miễn phí. Các bến xe buýt cũng tích hợp cảm biến, giúp hành khách biết chính xác khi nào chiếc xe mình cần xuất hiện. Một số công ty như Samsung cung cấp các thiết bị cảm biến thông minh để kết nối các thiết bị trong gia đình ở khu chung cư với smartphone…
Một trạm thu gom rác thải thông minh nơi công cộng ở Songdo - nơi rác được chuyển thẳng tới trung tâm xử lý thông qua một hệ thống ống ngầm. Ảnh: Đình Nguyễn
Các cảm biến và camera còn giúp cảnh báo cho chính quyền về mọi sự cố trong thành phố như tai nạn, cháy nổ, trộm cướp hoặc hỏng thiết bị. Songdo có hàng loạt thiết kế thân thiện với môi trường như trạm sạc pin cho xe chạy điện, hệ thống tái sử dụng nước thông minh; nhưng ấn tượng hơn cả là hệ thống xử lý rác thải đặc biệt. Bạn sẽ không bao giờ nhìn thấy xe chở rác chạy trên đường hay những túi đựng rác cạnh nhà. Rác thải trong các hộ gia đình được thu trực tiếp từ căn bếp thông qua hệ thống ống ngầm để chuyển tới trung tâm xử lý - nơi chúng được phân loại tự động và khử mùi.
Theo thiết kế, rác thải ở Songdo sẽ được tái chế thành năng lượng phục vụ tiêu thụ tại chỗ. Tuy nhiên, như một số đổi mới về công nghệ khác tại đây, thiết kế này vẫn chưa thể vận hành hoàn chỉnh vì số dân chuyển về sống ở Songdo chưa đạt một nửa so với kỳ vọng.
Cảm biến và camera được gắn trên các cột đèn ở Songdo, cung cấp các dữ kiện cần thiết cho chính quyền và giúp sử dụng năng lượng hiệu quả. Ảnh: Đình Nguyễn
Theo số liệu của BBC, hiện mới chỉ 20% số văn phòng và cơ quan làm việc tại Songdo được sử dụng. Các con phố, trung tâm cộng đồng và trung tâm mua sắm vẫn còn vắng vẻ. Đây là thách thức lớn đối với Songdo. Dù thành phố nằm ngay sát sân bay quốc tế Incheon - cửa ngõ chính của Hàn Quốc ra thế giới, nhưng việc kết nối Songdo với thủ đô Seoul vẫn tồn tại vấn đề về khoảng cách.
Do đó, giới kinh doanh chưa ào ạt đổ về Songdo. Thành phố hiện chủ yếu hấp dẫn các gia đình trẻ vốn yêu thích công nghệ cũng như các khu nhà ở được thiết kế giúp họ có thể đi bộ và đạp xe đến nơi làm việc, tránh được cảnh lái xe trên quãng đường dài đông nghẹt.
Hiện còn nhiều tranh cãi về sự thành công của Songdo, nhưng sự ra đời của đô thị này với việc ứng dụng công nghệ ngay từ khi xây dựng đã khiến thế giới chú ý đến khái niệm smart city. Các thành phố từ châu Á đến châu Âu đều đang mong muốn tận dụng công nghệ để trở nên “thông minh” hơn. Hơn nửa dân số thế giới đang sống ở đô thị (dự đoán sẽ tăng lên 70% vào năm 2050). Điều này khiến việc phải có các giải pháp đô thị hóa như smart city đang trở thành nhu cầu bức thiết trên toàn thế giới.