Warren Washington - người xây dựng mô hình khí hậu đầu tiên

Khi hiệu ứng nóng lên của nhiên liệu hóa thạch ngày càng trở nên rõ rệt, nhà khí tượng học Warren M. Washington đã lên tiếng mạnh mẽ để thúc giục nỗ lực kiềm chế phát thải do con người gây ra và điều chỉnh việc hoạch định chính sách của chính phủ nhằm giải quyết các vấn đề khí hậu. Ông là cố vấn cho năm chính quyền của Nhà Trắng — một số chính quyền tiếp thu nghiên cứu của ông, số khác thờ ơ hơn — và du hành trên khắp thế giới để thu thập dữ liệu về các thay đổi khí hậu.

Tiến sĩ Washington cũng là một trong những nhà khoa học da đen đột phá trong các nghiên cứu về khí hậu vào những 1960-1970, khi lĩnh vực này mới bắt đầu ghi nhận khí nhà kính có khả năng gây ra những biến đổi nhanh chóng.

Mô hình ngày càng tiên tiến hiện nay đã giúp chúng ta thấy rằng các cơn bão đang trở nên mạnh hơn, hạn hán và nắng nóng dữ dội hơn. Và điều này không chỉ xuất hiện trong mô hình. “Hãy nhớ rằng chúng ta là thế hệ đầu tiên thực sự nhìn thấy biến đổi khí hậu trong lịch sử nhân loại. Hầu hết biến đổi khí hậu là việc [Trái đất] tiến vào thời kỳ băng hà và qua khỏi thời kỳ đó trong hàng ngàn năm. Ngày nay chúng ta đang chứng kiến những thay đổi xảy ra trong vỏn vẹn vài chục năm”.

Tiến sĩ Washington lần đầu tiếp xúc với máy tính khi ông đang theo học vật lý tại Đại học Bang Oregon vào giữa những năm 1950. Hệ thống máy chủ ALWAC dùng băng giấy và hoạt động với một loạt các lệnh chi tiết.

Máy tính vào thời điểm đó vô cùng chậm chạp, song sức mạnh tính toán đã khiến Washington nhìn thấy tiềm năng xây dựng và phân tích các bộ dữ liệu và xu hướng lịch sử. Khoảng một thập kỷ sau, vào năm 1964, khi công tác tại Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia, Washington đã cùng người đồng nghiệp Akira Kasahara bắt tay vào việc mô phỏng bầu khí quyển của Trái đất bằng máy tính. Mô hình này đưa ra gợi ý về các khả năng sử dụng máy tính để dự đoán hậu quả của lượng phát thải nhiên liệu hóa thạch.

Họ tiếp tục cải tiến các mô hình và vào cuối những năm 1970, Washington cùng các đồng nghiệp đã được Bộ Năng lượng Hoa Kỳ chiêu mộ để kiểm tra lượng CO2 tăng lên sẽ ảnh hưởng thế nào tới hệ thống khí hậu.

“Chúng tôi là một trong những nhóm lập mô hình đầu tiên thực sự tiến hành một mô hình khí quyển kết hợp với các mô hình đại dương và mô hình băng biển – chúng tôi đã đưa các khía cạnh khác của hệ thống khí hậu vào”, ông nói.

Khi công nghệ cải tiến, việc lập mô hình máy tính nâng cao càng củng cố niềm tin của tiến sĩ Washington rằng mức độ gia tăng khí thải có nguồn gốc carbon trong khí quyển đang thúc đẩy những biến đổi khí hậu diễn ra nhanh chóng, bao gồm sông băng tan chảy, nước biển ấm hơn và tình trạng các hệ sinh thái xáo trộn.

Khi những người hoài nghi đưa ra các lý thuyết khác nhau, như bức xạ Mặt trời tăng lên, tiến sĩ Washington và đồng nghiệp đã sử dụng các mô hình của mình để bác bỏ những tuyên bố như vậy. “Các mô hình khí hậu là một công cụ cho phép bạn tách biệt các hiệu ứng khác nhau, và khi làm như vậy, chúng tôi hiểu rõ hơn về những gì đang xảy ra và tự tin hơn khi đưa ra ý kiến ​​của mình cho các nhà hoạch định chính sách”, Washington nói.

Nghiên cứu của tiến sĩ Washington cũng thuộc một phần của Ban liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), một nghiên cứu và ban cố vấn của Liên Hợp Quốc. Nhóm này đã cùng nhận Giải Nobel Hòa bình năm 2007 với cựu Phó Tổng thống Al Gore.

“Trong những năm 1980, Trái đất nóng lên dường như chỉ là một giả thuyết thú vị, còn những năm 1990 đã đem lại những bằng chứng vững chắc hơn để ủng hộ giả thuyết. Trong vài năm qua, các mối liên kết đã trở nên rõ ràng hơn và hậu quả thậm chí còn rõ rệt hơn”, Ủy ban Nobel viết trong thông báo về Giải Nobel Hòa bình.

Tuy nhiên, các nghiên cứu của Washington gặp phải những thái độ tiếp nhận khác biệt ở Nhà Trắng. Ông nhận được sự ủng hộ dưới thời của Tổng thống Barack Obama và Tổng thống Bill Clinton, Phó Thủ tướng của ông là ông Gore. Tuy nhiên, các chính quyền khác ở Nhà Trắng đã chất vấn Washington khi ông nỗ lực tăng cường vấn đề biến đổi khí hậu trong chương trình nghị sự chính trị.

Năm 2016, tiến sĩ Washington cùng hơn 800 nhà khoa học đã đệ trình lá thư ngỏ tới Tổng thống Donald Trump, kêu gọi chính quyền của ông ủng hộ nghiên cứu và thành lập các liên minh về biến đổi khí hậu.

Thay vào đó, ông Trump đã rút khỏi thỏa thuận toàn cầu Paris về giảm lượng khí nhà kính. Tổng thống Joe Biden sau này đã tái gia nhập hiệp ước, song chiến thắng của ông Trump vào cuộc đua bầu cử năm nay đã khơi lại nỗi lo về việc Hoa Kỳ sẽ tái diễn việc rút lui và các động thái khác nhằm làm suy yếu khoa học khí hậu.

“Hãy công khai thừa nhận rằng biến đổi khí hậu là một nguy cơ thực sự tồn tại, do con người gây ra và đang rất cấp bách”, lá thư năm 2016 viết. “Nếu không, ông sẽ trở thành nhà lãnh đạo chính phủ duy nhất trên thế giới phủ nhận khoa học khí hậu”.

Ngắm sao

Warren Morton Washington sinh ra tại Portland, Oregon, vào ngày 28/8/1936. Mẹ ông là y tá, và người cha làm phục vụ trên tàu hỏa ở Công ty Đường sắt Union Pacific là người khơi dậy niềm đam mê khoa học của con trai.

Vào những đêm trời quang, hai cha con sẽ nghiên cứu các vì sao và thiên hà bằng chiếc kính thiên văn đặt trên vỉa hè trước nhà. Ở trường, Washington đắm chìm vào các dự án khám phá như tìm hiểu lượng lưu huỳnh trong thức ăn cho gà ảnh hưởng đến sắc vàng trong lòng đỏ trứng thế nào.

Ông từng là Phó Chủ tịch của Hội đồng Thanh niên Thiếu niên thuộc Hiệp hội Quốc gia vì sự Tiến bộ của Người da màu. Vai trò này giúp ông có cái nhìn bao quát về phong trào dân quyền mới nổi, dù đôi lúc ông phải đối mặt với nạn phân biệt chủng tộc trong chính khu phố của mình.

Trong cuốn tự truyện của mình, tiến sĩ Washington mô tả cảnh cha ông ngồi trên hiên nhà với một khẩu súng lục để “thể hiện sự bất chấp” với những người hàng xóm không thân thiện khi họ chuyển đến một khu vực chủ yếu là người da trắng.

Tại Đại học Bang Oregon, ông nhận bằng cử nhân vật lý năm 1958 và bằng thạc sĩ khoa học tổng quát năm 1960. Bốn năm sau, ông hoàn thành chương trình tiến sĩ khí tượng học tại Đại học Pennsylvania. Ông có một công việc ổn định tại Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia ở Boulder, Colorado.

Washington trở thành nhà khoa học cao cấp của trung tâm vào năm 1975. Một cuốn sách giáo khoa mà ông cùng viết với Claire Parkinson, “Giới thiệu về Mô hình khí hậu ba chiều” (1986), vẫn là một trong những tác phẩm tham khảo tiêu chuẩn trong lĩnh vực này.

Tiến sĩ Washington nhận được nhiều giải thưởng, bao gồm Giải thưởng Tyler về Thành tựu Môi trường, cùng với nhà khoa học khí hậu Michael Mann vào năm 2019. Cựu Tổng thống Obama đã trao tặng Huân chương Khoa học Quốc gia cho tiến sĩ Washington vào năm 2010.

Nguồn: washingtonpost.com, therevelator.org