Nóng lên toàn cầu thu hẹp cơ hội sống sót của chim non

Đối với việc sinh sản của chim, thời gian là tối quan trọng. Hầu hết các loài chim chỉ có một cửa sổ thời gian rất hẹp để nuôi chim non mới nở.

Chim thường "căn thời gian" sinh sản theo những tín hiệu bắt đầu mùa xuân, để chim con nở ra khi có nhiều thức ăn như thực vật và côn trùng nhất.

Để tìm hiểu cửa sổ thời gian sinh sản của chim đã thay đổi thế nào, một nhóm do Maria Hällfors, nhà sinh thái học tại Đại học Helsinki, đã phân tích một bộ dữ liệu từ năm 1975 đến 2017 của các nhà nghiên cứu chim nghiệp dư do Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Phần Lan điều phối.

Bộ dữ liệu bao gồm hồ sơ về việc làm tổ của 73 loài và hơn 820.000 con chim từ một khu vực rộng 1.000 km2 trong các khu rừng ở Phần Lan. Mỗi năm, các tình nguyện viên được đào tạo buộc những chiếc vòng có đánh số vào chân chim non mới nở để theo dõi sự di chuyển và sinh tồn của chúng. Các nhà nghiên cứu có thể sử dụng thời gian gắn vòng để tính ra thời điểm chim con ra đời vì chim non phải đạt kích thước nhất định để đeo được vòng.

Nhìn chung, cả mốc khởi đầu và kết thúc của thời kỳ sinh sản chim đang bị lùi dần về phía đầu năm, Hällfors và các đồng nghiệp báo cáo trong Kỷ yếu của Viện hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (PNAS). Tuy nhiên, mốc kết thúc kỳ sinh sản đang lùi nhanh hơn so mốc khởi đầu, dẫn đến cửa sổ sinh sản trung bình rút ngắn hơn 1,7 ngày so với năm 1975. Trong cùng thời gian đó, nhiệt độ trung bình của Phần Lan tăng 0,8 độ C, cho thấy nhiều loài chim phản ứng với sự thay đổi nhiệt độ, Hällfors nói.

"Nếu các loài chim có thể thích nghi theo các điều kiện tối ưu khi khí hậu thay đổi thì tốt," bà nói. Tuy nhiên, các cửa sổ sinh sản ngắn hơn có nghĩa là nhiều chim non đang được sinh ra sớm hơn trong mùa - một thời điểm rủi ro, đặc biệt là khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột. Ngoài ra, nhiều loài chim sinh sản cuối mùa cũng đang sinh sản sớm hơn về đầu năm, kéo theo cạnh tranh thức ăn và nơi làm tổ, khiến một số chim con bị đói. Mặc dù các nhà nghiên cứu không thể đưa ra xu hướng tổng thể từ bộ dữ liệu, Hällfors cho rằng những thay đổi này sẽ có tác động lớn đến số lượng chim, trong đó một số loài sẽ có dân số ngày càng vượt trội so với các loài khác.

Lucyna Halupka, nhà sinh thái học tại Đại học Wrocław, gọi nghiên cứu này là "rất quan trọng" vì nó là một trong số ít các nghiên cứu đo cửa sổ thời gian sinh sản. Trong 2 thập kỷ, bà nói, nhiều nhà khoa học nghiên cứu về chim và biến đổi khí hậu chỉ nhìn vào mốc khởi đầu kỳ sinh sản cho các nhóm chim cụ thể. Tuy nhiên, bà cảnh báo rằng nghiên cứu chỉ giới hạn ở Phần Lan, nên những phát hiện có thể không phổ quát; các nghiên cứu trong tương lai nên xem xét mùa sinh sản thay đổi thế nào ở các khu vực khác, vì ảnh hưởng của biến đổi khí hậu ở mỗi nơi cũng khác nhau. Các nghiên cứu tiếp nối cũng nên cố gắng xác định tác động của việc rút ngắn cửa sổ sinh sản đến quy mô dân số, bà nói.

Đối với Hällfors, những phát hiện mới minh họa sức mạnh của các bộ dữ liệu dài hạn. "Hãy tưởng tượng các nhà nghiên cứu chim trong những năm 1970," cô nói. "Có lẽ họ không thể tưởng tượng được rằng, dữ liệu của họ sẽ được sử dụng vào năm 2020 để xem xét sự thay đổi khí hậu."

Nhà sinh học bảo tồn Stuart Butchart thuộc BirdLife International cho biết: đây cũng là một bổ sung có giá trị cho các nghiên cứu về biến đổi khí hậu. "Nhiều người vẫn nghĩ về biến đổi khí hậu như một vấn đề sẽ phát sinh trong tương lai," ông nói. "Đây là một nghiên cứu cho thấy toàn bộ cộng đồng các loài đã phản ứng đáng kể đối với sự thay đổi khí hậu trong những thập kỷ gần đây."