Bão có thể tàn phá các cộng đồng ven biển theo nhiều cách, từ gió lớn đến mưa xối xả. Nhưng một trong những mối nguy lớn nhất là hiện tượng nước dâng. Đây là nguyên nhân chính gây thiệt hại về người trong một số cơn bão như Katrina năm 2005.


Vì sao nước dâng?

Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) định nghĩa nước dâng do bão là nước dâng cao trên mức thủy triều bình thường. Nước dâng do bão có thể tiến vào đất liền hàng chục cây số, gây ra lụt sâu đến 10 mét.

Nước dâng do bão còn có thể tạo ra những bức tường nước tương tự như sóng thần, nhưng đây là hai hiện tượng khác nhau.

Nước dâng trong cơn bão Katrina năm 2005.

Sóng thần được gây ra bởi các sự kiện địa chấn như động đất hoặc thiên thạch lao xuống đại dương.

Còn nước dâng do bão có nguyên nhân từ những cơn gió xoáy di chuyển trên đại dương và truyền một phần năng lượng của chúng xuống nước, tạo ra sóng trên bề mặt và trong các tầng nước bên dưới.

Khi hiện tượng này xảy ra ở vùng nước rất sâu, năng lượng dư thừa sẽ có nhiều chỗ để luân chuyển. Nhưng khi cơn bão di chuyển về phía bờ biển, mực nước nông và đáy đại dương cản trở sự luân chuyển đó. Các con sóng do gió xoáy tạo ra bắt đầu dồn lại, không có nơi nào khác để đi ngoài đi lên bề mặt và vào đất liền. Nước dâng thường lên đến đỉnh điểm khi một cơn bão đổ bộ.

Sức tàn phá

Khi nước dâng do bão, các cơn sóng có thể tiến xa vào đất liền hàng cây số, đánh sập bất cứ thứ gì trên đường đi của nó. Sức nặng của nước - khoảng 750 kg/m3 - có thể làm xói mòn các bờ biển và thậm chí đánh sập các tòa nhà.

Nước dâng do bão cũng có thể làm ngập các sông và hồ trong đất liền, gây lũ lụt.

Đây thậm chí là yếu tố chính gây thiệt hại nhân mạng. Một bài báo năm 2014 trên tờ Bulletin của Hiệp hội Khí tượng Mỹ cho thấy nước dâng do bão gây ra gần một nửa tổng số ca thiệt mạng do bão nhiệt đới Đại Tây Dương từ năm 1963 đến năm 2012, chủ yếu do chết đuối.

Một số yếu tố có thể làm tăng sức tàn phá hơn nữa. Nước dâng cao hơn nếu gió thổi mạnh hơn và nhanh hơn, cũng như khi cơn bão đổ bộ vuông góc với bờ biển. Một cơn bão lớn, với các cơn gió kéo dài hơn, sẽ gây ra nước dâng nghiêm trọng hơn.

Bão không cần phải đạt cấp 5 trên Thang Saffir-Simpson thì mới tạo ra các đợt nước dâng tàn phá. NOAA lưu ý rằng Katrina là bão cấp 3 khi nó đổ bộ vào Louisiana, và mang theo nước dâng do bão cao 9 mét. Đa phần trong số hơn 1.200 người chết do bão Katrina là do nước dâng.

Bởi các lý do nêu trên, các chuyên gia khuyến cáo cư dân các khu vực ven biển nên nghiêm túc thực hiện yêu cầu sơ tán khi có bão.

Nguồn: