YouTube vẫn để lọt các video chống tiêm vaccine

Chống tiêm vaccine (anti-vaccine) cũng có tuổi đời lâu như bản thân việc tiêm vaccine. Nhưng nó đã gia tăng trong 2 thập kỷ gần đây, và năm ngoái, Tổ chức Y tế Thế giới đã liệt kê anti-vaccine là một trong 10 mối đe dọa đối với sức khỏe toàn cầu.

Để hạn chế việc người dùng dùng YouTube để lan truyền thông tin sai lệch về vaccine, tháng 1/2019 nền tảng video trực tuyến lớn nhất thế giới này đã bắt đầu hạn chế gợi ý cho người dùng các video có hại liên quan đến vaccine. Trong một email gửi tới trang tin Science, người phát ngôn của YouTube viết rằng thời gian xem những video như vậy đã giảm hơn 70% kể từ đó. Tháng 2/2019, Youtube thông báo sẽ hủy tính năng kiếm tiền đối với các video có nội dung anti-vaccine.

Một nghiên cứu mới cho thấy Youtube không hoàn toàn thành công, ít nhất là với ngôn ngữ Bồ Đào Nha. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Bang Campinas (UNICAMP) và Đại học California, Berkeley, đã mô phỏng trải nghiệm của một người dùng YouTube khi tìm kiếm nội dung liên quan đến vaccine bằng tiếng Bồ Đào Nha. Dayane Machado, nhà nghiên cứu thông tin sai lệch tại UNICAMP, cho biết nhóm muốn biết thuật toán của YouTube đề xuất video nào sau khi người xem xem xong video đầu tiên của họ.

Tháng 2 năm nay, các nhà nghiên cứu đã sử dụng các công cụ nguồn mở mô phỏng tính năng “gợi ý video tiếp theo” của YouTube, và nhập lệnh tìm kiếm “vacina + autismo” (vaccine + tự kỷ) vào YouTube. Họ chạy thử nghiệm ba lần để tìm ra mạng lưới các video liên quan, mỗi lần tìm kiếm trung bình trả về 2.045 video. Chọn ra những video với tiêu chí có "vaccine" trong tiêu đề. Họ đã xem tất cả các video đó và kiểm tra xem trong các video đó có thông tin sai lệch về vaccine hay không.

Trong số video đã chọn, nhóm phát hiện ra một mạng lưới gồm 52 video trong 20 kênh YouTube chứa thông tin sai lệch về vaccine bằng tiếng Bồ Đào Nha. Một phần tư số video đó có quảng cáo của YouTube (nghĩa là người đăng video vẫn kiếm được tiền từ video có nội dung anti-vaccine đăng trên YouTube), bất chấp chính sách tắt tính năng kiếm tiền trên các video anti-vaccine của YouTube. Phổ biến nhất trong các video nhóm nghiên cứu tìm thấy là thông tin sai lệch liên quan đến an toàn vaccine và các lựa chọn thay thế vaccine. Một số video kết nối việc sử dụng vaccine với "kiểm soát dân số" và các thuyết âm mưu khác. Gần một nửa trong số 52 video kêu gọi người xem tự nghiên cứu và sử dụng quyền tự do lựa chọn để bảo vệ bản thân khỏi những kẻ ác độc.

Có khả năng là các ngôn ngữ khác cũng có các video thông tin sai về vaccine. Theo một nghiên cứu khác trong năm nay, chẳng hạn, 72% video tiếng Pháp được xem nhiều nhất về vaccine có lập trường anti-vaccine. Nội dung như vậy thường thu hút sự quan tâm của mọi người: Hai bài báo từ Ý phát hiện ra rằng các video tiêu cực về vaccine có mức độ tương tác cao hơn (lượt thích, không thích, nhận xét và chia sẻ) hơn so với video về vaccine.

Một trong những khó khăn của việc theo dõi các video chống xâm phạm xã hội là nội dung của chúng không phải lúc nào cũng rõ ràng, cho phép chúng lọt qua các công cụ kiểm duyệt, theo Machado. "Chúng ta cần người kiểm duyệt," bà nói.

Người phát ngôn của YouTube cho biết, công ty có người đánh giá nội dung bằng các ngôn ngữ bao gồm cả tiếng Bồ Đào Nha, và các chính sách của công ty được thực thi trên toàn cầu. Trả lời về sáu video kiếm tiền bằng nội dung anti-vaccine trong nghiên cứu đã được gửi đến YouTube để xem xét, người phát ngôn của YouTube nói các video đó không vi phạm Nguyên tắc nền tảng, nhưng một số ít đã vi phạm chính sách kiếm tiền và YouTube đã gỡ quảng cáo.

Trong khi đó, việc chống thông tin sai về vaccine ngày càng khó khăn. Ví dụ, Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro đã nhiều lần nhấn mạnh rằng sẽ không bắt buộc tiêm vaccine COVID-19. Theo nhà nghiên cứu sức khỏe cộng đồng Kenneth Camargo ở Đại học bang Rio de Janeiro, các thông điệp này có thể củng cố quan điểm cho rằng vaccine không an toàn và có thể “tạo ra vấn đề” và những người đề xuất anti-vaccine đang tận dụng các nhận xét của tổng thống. "Mỗi khi có một cuộc thảo luận chính trị về tiêm chủng thì tin giả luôn sẵn sàng xuất hiện," Isabella Ballalai, phó chủ tịch của Hiệp hội Tiêm chủng Brazil, nói.