“Smart city không được bỏ rơi người khuyết tật”

Đó là chia sẻ của James Thurston - chuyên gia quốc tế về giải pháp smart city - với Khoa học và Phát triển.

Hiện có quá nhiều định nghĩa và cách hiểu về một smart city, thậm chí có thể gây khó hiểu. Định nghĩa mà tôi tâm đắc nhất của tổ chức Smart Cities Council (Mỹ) nêu rõ “smart city là thành phố sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) để nâng cao chất lượng cuộc sống, môi trường làm việc và sự bền vững”.

Tôi thích khái niệm này vì nó tập trung vào việc sử dụng ICT và cả chất lượng sống của người dân. Khi thực hiện dự án smart cities for all (thành phố thông minh cho mọi người), chúng tôi cho rằng công nghệ sử dụng tại các smart city phải vừa thực hiện mục tiêu số hóa, vừa đảm bảo công bằng cho mọi người dân, bao gồm cả người khuyết tật và người già.

Năm 2016, chúng tôi khảo sát hơn 250 chuyên gia trên toàn thế giới để hiểu rõ hơn những thách thức mà các smart city đối mặt cũng như yếu tố người khuyết tật, người già được tính đến như thế nào. Kết quả cho thấy các smart city hiện nay thường thất bại trong việc tính toán khả năng tiếp cận ICT và kỹ thuật số hai đối tượng này. Tuy nhiên, một số thành phố đang có bước đi rất tốt, như New York khi xây dựng smart city chỉ mua những công nghệ mà tất cả mọi người - bao gồm người khuyết tật - có thể tiếp cận.

Có. Chúng tôi bị thuyết phục rằng các thành phố sẽ tăng cường sử dụng giải pháp công nghệ để hoạt động hiệu quả hơn. Thị trường và các số liệu đều cho thấy rõ thế giới đang đô thị hóa nhanh và các thành phố ngày càng phụ thuộc vào công nghệ để cung cấp dịch vụ. Hiện có 50% dân số thế giới sống trong các đô thị và tỷ lệ này sẽ là 70% vào năm 2050. IoT cũng đang tham gia mạnh mẽ vào cuộc sống và sẽ có 50 tỷ thiết bị kết nối Internet vào năm 2020 so với 10 tỷ thiết bị vào năm 2012.

Rõ ràng công nghệ là nền tảng của các smart city. Tuy nhiên, công nghệ chỉ là công cụ để cải thiện chất lượng sống, môi trường làm việc và tính bền vững của thành phố. Một chính sách tốt phải đảm bảo rằng người dân có quyền quyết định về công nghệ và mọi người - bao gồm người khuyết tật - đều được hưởng lợi từ dịch vụ của thành phố thông minh.

Đây là thực tế rất năng động tại Việt Nam và các nước khác. Việc thiết kế một công nghệ mới để người khuyết tật có thể tiếp cận sẽ dễ dàng hơn là chỉnh sửa một công nghệ sẵn có. Tương tự, sẽ dễ và rẻ hơn nếu ta xây mới một smart city so với thay đổi thành phố sẵn có. Tuy nhiên, khi tính đến việc xây mới hay hoán chuyển, điều quan trọng là cần nhận thức rằng mọi người dân - bao gồm người khuyết tật - đều phải được hưởng lợi từ việc tiếp cận ICT.

Kết quả cuộc khảo sát 250 chuyên gia mà tôi đã đề cập có thể là lời khuyên tốt cho các smart city tại Việt Nam. Có 77% số chuyên gia cho rằng các smart city cần tính đến người khuyết tật ngay từ khâu lập kế hoạch, 68% khuyên dành tài chính cho việc đảm bảo tiếp cận ICT, 65% gợi ý đưa yêu cầu về khả năng tiếp cận cho mọi đối tượng khi mua bất cứ công nghệ nào. Điều này sẽ đảm bảo công bằng cho người dân và buộc các công ty công nghệ tính đến yếu tố khả năng tiếp cận của mọi người - bao gồm người khuyết tật - khi xây dựng sản phẩm và dịch vụ công nghệ.