Xơ phổi: Bệnh hô hấp chết người ít ai biết

Một nghiên cứu ước tính bệnh xơ phổi vô căn (IPF), chỉ là một trong số hơn 200 loại xơ phổi, ảnh hưởng đến 1 trong số 200 người lớn trên 70 tuổi ở Mỹ, tương đương hơn 200.000 người đang sống với IPF. Mỗi năm, nước này có khoảng 50.000 trường hợp IPF được chẩn đoán và 40.000 người tử vong vì IPF.

Bệnh xơ phổi mất rất nhiều thời gian để chẩn đoán (và đôi khi chẩn đoán sai). Không giống như bệnh tiểu đường, bệnh tim hoặc ung thư - những căn bệnh gần như ai cũng biết đến, xơ phổi là một tình trạng mà hầu hết mọi người chưa nghe nói cho đến khi họ bị chẩn đoán mắc bệnh. Trên thực tế, gần 9/10 người Mỹ không biết các triệu chứng của xơ phổi, theo một cuộc khảo sát gần đây của Tổ chức Xơ hóa phổi (PFF).

Hiểu đơn giản, xơ phổi có nghĩa đen là sẹo hình thành trong phổi. Khi bạn mắc một bệnh nào đó dẫn đến viêm phổi và kéo theo đó là các vết sẹo trong phổi, theo thời gian, mô sẹo có thể phá hủy các mô phổi bình thường, khiến oxy khó đi vào máu. Phổi trở nên thô cứng, khiến bệnh nhân khó hít thở sâu.

Một số nguyên nhân đã biết của xơ phổi là do lão hóa (ở những người trên 60 tuổi), hút thuốc lá, và di truyền. Bệnh nhân có thể phát triển xơ phổi khi mắc các tình trạng tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp hoặc xơ cứng bì. Ngoài ra, còn có các nguyên nhân từ môi trường, chẳng hạn như tiếp xúc với nấm mốc hoặc protein động vật (đặc biệt là từ chim nuôi trong nhà hoặc nuôi nhốt), dẫn đến một bệnh gọi là viêm phổi quá mẫn.

Các nguyên nhân khác bao gồm một số loại thuốc, chẳng hạn như hóa trị và amiodarone, tất cả đều có thể dẫn đến ngộ độc thuốc và xơ phổi. Mặt khác, có rất nhiều người mắc xơ phổi không do nguyên nhân cụ thể nào - còn gọi là xơ phổi “vô căn”. Tuy nhiên, tất cả các bệnh này đều có chung một đặc điểm: phổi bị viêm và bị sẹo.

Các triệu chứng của xơ phổi rất khó chẩn đoán vì chúng không đặc hiệu. Người mắc bệnh có thể từ không có triệu chứng đến xuất hiện các triệu chứng như ho khan mãn tính, khó thở và/hoặc mệt mỏi, tương tự như các bệnh cảm lạnh thông thường. Thêm vào đó, các triệu chứng có thể xuất hiện dưới dạng nhẹ hoặc không xuất hiện sớm, khiến nhiều bệnh nhân không được chẩn đoán cho đến khi bệnh tiến triển sang giai đoạn sau. Đó là lý do tại sao cần tìm cách chẩn đoán sớm và chính xác xơ phổi.

Để chẩn đoán bệnh này, các bác sĩ sẽ theo dõi mức độ oxy và âm thanh trong phổi. Ngoài ra, họ sử dụng các xét nghiệm chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao (HRCT), cung cấp ảnh chụp phổi cận cảnh về phổi chi tiết hơn so với chụp CT thông thường. Nhiều dạng xơ phổi khác nhau trông rất giống nhau khi chụp CT, nhưng HRCT với độ chi tiết cao giúp xác định bệnh nhân mắc loại xơ phổi nào.

Đến nay, thông qua rất nhiều nghiên cứu, các bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác loại xơ phổi trong khoảng 50% các ca mắc xơ phổi bằng cách kết hợp tiền sử lâm sàng và biểu hiện trên chụp cắt lớp HRCT. Bác sĩ cũng có thể thực hiện sinh thiết phổi (lấy mẫu phổi và xét nghiệm), có thể giúp xác định loại xơ phổi và phương pháp điều trị hiệu quả.

Xơ phổi ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân - họ có thể bị khó thở khi tham gia các hoạt động hằng ngày, chẳng hạn như tắm, mặc quần áo, nói điện thoại hoặc thậm chí ăn uống. Nhiều bệnh nhân thậm chí không thể trò chuyện bình thường vì ho mãn tính. Và tỷ lệ sống sót trung bình của một số dạng xơ phổi chỉ là 3-5 năm. Tuy nhiên, chẩn đoán sớm và các phương pháp điều trị tốt cho phép nhiều người sống lâu hơn nhiều.

May mắn thay, hiện nay có một số cách để điều trị xơ phổi, bao gồm liệu pháp oxy, phục hồi chức năng phổi, sử dụng thuốc và thậm chí là cấy ghép phổi. Năm 2014, FDA đã phê duyệt hai loại thuốc cho IPF: nintedanib và pirfenidone.

Năm nay cũng là năm nhiều hứa hẹn những tiến bộ trong nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng đối với bệnh xơ phổi. Cộng đồng khoa học đang tích cực nghiên cứu các phương pháp điều trị mới cho tất cả các dạng xơ phổi. Ví dụ, PRECISIONS, một nghiên cứu do NIH hỗ trợ, đang xem xét các yếu tố nguy cơ di truyền và phản ứng của bệnh nhân với các liệu pháp khác nhau, áp dụng y học chính xác để tìm ra cách điều trị cho từng bệnh nhân xơ phổi.

Hơn bao giờ hết, các bệnh nhân xơ phổi có nhiều cơ hội tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng, giúp đẩy nhanh các nỗ lực nghiên cứu. Ngoài ra, các thông tin về bệnh được truyền bá rộng rãi hơn cũng giúp nâng cao nhận thức của con người về căn bệnh này, giúp phát hiện sớm, tăng khả năng can thiệp.