Chị Vân Nga (35 tuổi, ở quận Thủ Đức, TP HCM) là nhân viên văn phòng tại một công ty về thiết bị giáo dục. Công việc đòi hỏi chị phải ngồi nhiều, đánh máy tính liên tục, chưa kể cứ “hở” ra thời gian nào là chị lại “ôm” điện thoại lướt Facebook, đọc báo. Tối về sau khi cho các con ngon giấc, chị Nga có thói quen cầm sách điện tử để đọc cho dễ ngủ. Mấy tháng gần đây, chị Nga cảm thấy hay tê bàn tay.
Bệnh sinh ra từ gõ máy tính, cầm điện thoại nhiềuChị Nga kể: “Đầu tiên tôi tê ở gan bàn tay thuận, ngón trỏ và ngón giữa cảm giác tê dại. Không chỉ đang gõ máy tính mà cả khi cầm tay lái xe máy đi làm, vì đi quãng đường xa, tôi phải dừng lại buông tay ra và vẩy vẩy mấy cái, rồi mới đi tiếp được, nếu không tay lái loạng choạng ngay”.
Còn với chị Ngô Thu Dung (ở quận Tân Bình, TPHCM) thì khác. Chị Dung cho biết: “Có hôm đang ngủ, nửa đêm tôi bị thức giấc do tê và đau các ngón tay. Tôi tỉnh dậy đi lại và vẩy tay một lúc, lại hết tê và đi ngủ tiếp. Nhưng ban ngày, có khi tê tay không cầm nổi ly nước”.
Theo các chuyên gia về chấn thương chỉnh hình, những biểu hiện tê tay của chị Dung, chị Nga trên đây thường hay gặp ở người bị hội chứng ống cổ tay (OCT). Hội chứng OCT rất phổ biến, có thể mắc phải ở mọi người, mọi giới và mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, tỉ lệ mắc bệnh ở nữ nhiều gấp 3 lần nam giới.
Tuổi thường gặp từ 45 - 60 tuổi. 10% trường hợp mắc phải dưới tuổi 30. Với hội chứng này, tuổi càng lớn càng dễ mắc bệnh.
Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Công, Đại học Y Dược TP HCM, đối tượng dễ mắc hội chứng OCT là những người béo phì, bệnh tiểu đường, suy tuyến giáp, bệnh gout), phụ nữ mang thai, những người sử dụng tay nhiều, công việc nặng nề như thợ sửa chữa máy, sửa xe… Những người lao động dùng nhiều tới động tác lắc của cổ tay dễ mắc bệnh như các bà nội trợ, chị em tiểu thương. Đó có thể là do chị em hay dùng dao nặng chặt thịt cá hàng ngày, cũng có phần do họ thường xuyên tiếp xúc với môi trường ẩm ướt.
Người dễ mắc hội chứng OCT còn có thể do yếu tố di truyền, chẳng hạn ở một số người có ống cổ tay nhỏ hơn người khác và đặc điểm này có thể mang yếu tố gia đình.
Ngoài ra, những công việc nhẹ nhàng nhưng sử dụng tay nhiều, lặp đi, lặp lại như đánh máy, sử dụng chuột vi tính, chạy xe máy, cầm vô lăng ôtô... cũng gây áp lực chèn ép dây thần kinh giữa và vùng OCT. Hội chứng ống cổ tay còn có thể là biểu hiện của một trong những bệnh sau: Các loại viêm đa dây thần kinh, bệnh viêm đa khớp dạng thấp…
Chữa sớm, tránh can thiệp phẫu thuậtCác chuyên gia cho biết, hội chứng OCT xảy ra khi mô xung quanh gân gập sưng lên, làm tăng áp lực, khiến dây thần kinh giữa chèn ép ở cổ tay. Hầu hết hội chứng OCT sẽ trở nên nặng thêm nếu không được điều trị, chỉ một số ít tự khỏi ở giai đoạn đầu. Triệu chứng phổ biến của hội chứng OCT như tê, dị cảm và đau bàn tay. Người bệnh cũng có thể có cảm giác như châm chích chủ yếu ở ngón tay cái, ngón trỏ, ngón giữa và 1/2 ngón đeo nhẫn hay cảm thấy đau lan lên cánh tay, vai. Các triệu chứng thường bắt đầu dần dần mà không có một chấn thương cụ thể. Trong hầu hết trường hợp, các triệu chứng nặng hơn về phía ngón tay cái của bàn tay.
Các triệu chứng hội chứng OCT có thể xảy ra bất cứ lúc nào, thường xuất hiện vào ban đêm. Ban ngày, triệu chứng thường xảy ra khi đang cầm nắm một vật gì đó, như điện thoại, hoặc khi đọc hay lái xe. Di chuyển hoặc lắc tay thường làm giảm các triệu chứng này.
BS Nguyễn Xuân Anh (Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP HCM) cho hay, theo thời gian, các triệu chứng xuất hiện nhiều hơn và nặng hơn, bệnh nhân cảm giác bàn tay trở nên vụng về, yếu và mất tinh tế, khó điều khiển như khó cầm bút viết, khó cài khuy áo. Tình trạng này có thể khiến bệnh nhân đánh rơi đồ vật đang cầm trên tay, để lâu sẽ xuất hiện teo cơ ở gò cái bàn tay.
Phương tiện cận lâm sàng để chẩn đoán bệnh khá chính xác là đo điện cơ (chẩn đoán điện) giúp xác định vị trí thần kinh bị chèn ép là ở cổ hay ở khuỷu tay, đồng thời xác định được mức độ thần kinh bị tổn thương ở mức độ nào (nhẹ, trung bình hay nặng cần phẫu thuật). Nếu đã chẩn đoán rõ ràng là hội chứng ống cổ tay, thì việc điều trị tê tay trở nên dễ dàng.
Nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, hội chứng OCT có thể thuyên giảm mà không cần phẫu thuật. Trong trường hợp chẩn đoán mức độ nhẹ và trung bình, bác sĩ sẽ sử dụng phương pháp điều trị đơn giản như nẹp vải trong lúc ngủ sẽ giữ cổ tay ở vị trí trung tính để tránh cổ tay bị cuộn tròn trong lúc ngủ. Dùng các thuốc đơn giản có thể giúp giảm đau, kháng viêm, thuốc bổ dưỡng cho dây thần kinh, hay hệ thống xương sụn.
Trong trường hợp điều trị nội khoa không cải thiện hoặc đã có dấu hiệu teo cơ mô cái, kết quả đo điện cơ ở mức độ nặng, các bác sĩ có thể sẽ phải phẫu thuật bằng cách rạch một đường nhỏ ở cổ tay để giải phóng dây thần kinh ra khỏi OCT. Cách này giúp điều trị triệt để hơn.
Thường sau phẫu thuật, người sẽ bớt và hết tê tay, tùy vào mức độ thần kinh bị tổn thương thời gian hồi phục sẽ từ 3 tháng, 6 tháng đến 1 năm. Khả năng tái phát sau mổ ít xảy ra. Trong những trường hợp do bệnh nghề nghiệp có khả năng tái phát lại nếu người bệnh không tuân thủ đúng điều trị.
Sau mổ, người bệnh nên có liệu trình tập vật lý trị liệu để giúp vết thương mau lành sẹo, tránh dính sẹo, đau sẹo và kích thích thần kinh mau phục hồi, giảm teo cơ.
Phòng ngừa hội chứng ống cổ tay
- Giữ vệ sinh lao động đối với bàn tay, tránh tư thế cầm nắm thường xuyên, tránh động tác lặp đi, lặp lại gập duỗi cổ tay, không dùng chuột vi tính hay gõ bàn phím lâu, dùng miếng lót cổ tay silicon khi dùng bàn phím đánh máy...
- Tập thể dục thư giãn cổ tay theo cách chống bàn tay lên mặt phẳng bàn, tập gập căng cổ tay giữ vài giây. Có thể tranh thủ tập giữa các giờ làm việc.
- Điều trị các bệnh lý có thể gây hẹp ống cổ tay: Gãy xương vùng cổ tay, viêm khớp, viêm bao hoạt dịch, viêm gân...
- Ngâm tay nước muối ấm, xoa , mát xa vùng cổ tay và các ngón tay.
(BS Nguyễn Xuân Anh, Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP HCM)
|