Thêm một thuốc điều trị Alzheimer cho kết quả thử nghiệm hứa hẹn

Mức làm chậm này tương đương với thuốc lecanemab của đối thủ Eisai và Biogen.

Giống như lecanemab, donanemab nhắm vào protein amyloid, được cho là gây ra chứng mất trí nhớ bằng cách tích tụ trong não và làm hỏng các tế bào thần kinh. Tương tự thử nghiệm lecanemab, kết quả thử nghiệm donanemab tiếp tục cung cấp bằng chứng mạnh mẽ rằng amyloid là nguyên nhân chính gây ra bệnh Alzheimer.

Eli Lilly nói sẽ trình bày kết quả đầy đủ tại một hội nghị vào tháng 7 và công bố trên một tạp chí có bình duyệt. Công ty cũng có kế hoạch nộp đơn xin phê duyệt của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) trong vòng 2 tháng tới.

Nếu được chấp thuận, donanemab sẽ là phương pháp điều trị bệnh Alzheimer thứ ba trong 2 năm qua. Vào tháng Một năm nay, FDA đã cấp phép phê duyệt nhanh cho lecanemab, do Biogen ở Cambridge và Eisai ở Tokyo hợp tác sản xuất. Thử nghiệm cho thấy lecanemab làm chậm 27% quá trình suy giảm nhận thức ở 1.800 bệnh nhân trong 18 tháng. Trước đó, FDA đã phê duyệt aducanumab, cũng do Biogen và Eisai sản xuất, dựa trên bằng chứng cho thấy thuốc có thể làm giảm các mảng amyloid trong não, mặc dù vẫn chưa rõ liệu thuốc có giảm tốc độ suy giảm nhận thức hay không.

Thử nghiệm donanemab của Eli Lilly khác với thử nghiệm lecanemab của Biogen ở chỗ bệnh nhân ngừng dùng thuốc sau khi mức amyloid của họ giảm xuống dưới một ngưỡng nhất định. Theo thông cáo báo chí, khoảng một nửa số người tham gia thử nghiệm của Eli Lilly ngừng thuốc trong vòng chưa đầy một năm.

Có ý kiến lo ngại rằng việc ngừng thuốc có thể khiến bệnh tái phát hoặc trở nên tồi tệ hơn, giống như trường hợp của nhiều loại thuốc tâm thần.

Eli Lilly còn phát hiện donanemab hoạt động tốt nhất ở những bệnh nhân có mức độ tau, một loại protein khác cũng liên quan đến sự tiến triển của bệnh Alzheimer, vừa phải. Thử nghiệm có 1.700 người tham gia, nhưng công ty đã tính toán kết quả dựa trên 1.182 người tham gia có mức tau vừa phải. Họ nói rằng hiệu quả làm chậm tốc độ suy giảm nhận thức vẫn có ý nghĩa thống kê khi tính đến cả 552 người có mức tau cao.

Theo các chuyên gia, việc loại bỏ amyloid liên quan đến tau là một phát hiện thú vị, vì mối quan hệ giữa 2 loại protein và vai trò tương ứng của chúng trong quá trình phát triển bệnh đến nay vẫn chưa được hiểu đầy đủ.

Giống như lecanemab, donanemab có nguy cơ gây tác dụng phụ cao, gây ra một tập hợp các tình trạng bất thường liên quan đến amyloid (ARIA) có thể dẫn đến co giật và chảy máu não. Các nhà nghiên cứu tin rằng bằng cách tấn công các mảng amyloid, các kháng thể vô tình làm suy yếu các mạch máu trong não và tác dụng phụ này sẽ đặc biệt rõ rệt ở những người đang dùng thuốc chống đông máu.

Thông cáo báo chí của Eli Lilly cho biết tỷ lệ bị ARIA ở những người dùng donanemab cao hơn nhiều lần so với nhóm dùng giả dược và 3 bệnh nhân trong thử nghiệm đã chết sau khi trải qua tình trạng này.

“Tác dụng phụ là mối quan tâm lớn nhất hiện nay”, theo Brent Forester, bác sĩ tâm thần lão khoa tại Bệnh viện McLean, Massachusetts, người đứng đầu các thử nghiệm donanemab giai đoạn đầu và đang tiếp tục tham gia thử nghiệm lecanemab. Ông nói thêm rằng những người bị suy giảm nhận thức nhẹ vẫn có cuộc sống ở mức ổn, và chỉ 3 trường hợp tử vong là đủ để đặt câu hỏi liệu lợi ích có lớn hơn nguy cơ tác dụng phụ hay không.

Ngoài ra, kết quả mà Eli Lilly đưa ra chỉ cho thấy tốc độ suy giảm nhận thức chậm lại so với nhóm dùng giả dược, chứ không phải tốc độ suy giảm nhận thức tuyệt đối của bệnh nhân chậm lại. Các chuyên gia lưu ý không rõ sự khác biệt này có đủ lớn để biểu hiện thành tác dụng trong cuộc sống thực hay không.

Với ít nhất 3 kháng thể đơn dòng sớm có mặt trên thị trường, các công ty dược phẩm sẽ đổ dồn vào hướng phát triển chống amyloid và bỏ qua các hướng khác. Các chuyên gia dự đoán, trong 20-25 năm tới, các loại thuốc amyloid tốt hơn sẽ thống trị thị trường.

Thuốc điều trị Alzheimer là một thị trường rất béo bở cho các công ty dược phẩm, chẳng hạn lecanemab có chi phí điều trị hơn 26.000 USD/năm, và chi phí này được cho là sẽ gây căng thẳng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe.