Làn sóng Omicron: Tỷ lệ tử vong ở người già lại tăng vọt

Mặc dù tỷ lệ tiêm phòng ở những người lớn tuổi hiện nay khá tốt nhưng tỷ lệ tử vong do COVID-19 trong vài tháng trở lại đây đang tăng cao hơn rất nhiều so với các làn sóng trước đó. Giới chuyên môn dự đoán, có thể do nhóm người lớn tuổi đã tiêm mũi cuối cùng một thời gian khá dài, khả năng miễn dịch suy yếu trong khi khả năng vượt miễn dịch của biến thể thì gia tăng.

Trong một nghiên cứu gần đây, nhà nghiên cứu sức khỏe toàn cầu Andrew Stokes tại Đại học Boston và các cộng sự phát hiện trong giai đoạn đầu của đại dịch, tỷ lệ tử vong tăng đều đặn theo từng năm tuổi. Xu hướng này thay đổi vào mùa hè và mùa thu năm ngoái, kể cả khi làn sóng Delta ập đến, vì người cao tuổi được tiêm chủng nhanh hơn các nhóm khác. Kết quả là, những người lớn tuổi ít bị COVID hơn so với trước khi có vaccine. Trong số những người từ 85 tuổi trở lên, tỷ lệ tử vong do COVID-19 vào mùa thu năm ngoái thấp hơn khoảng 75% so với mùa đông năm 2020.

Nhưng giờ đây chiều hướng này đang thay đổi hiều. Mô hình tử vong của Covid trong năm nay tương đồng với năm 2020 - trước khi có vaccine. Virus đang thiên hẳn về giết chết những người Mỹ lớn tuổi. Trong bốn tháng trở lại đây, số người Mỹ từ 65 tuổi trở lên chết do COVID-19 bằng với số người từ 65 tuổi trở lên chết do COVID-19 trong sáu tháng của làn sóng Delta, mặc dù biến thể Delta gây bệnh nặng hơn.

Nhìn tổng thể thì các ca tử vong do COVID-19 trên toàn nước Mỹ trong những tuần gần đây ở gần mức thấp nhất của đại dịch, dưới mức trung bình toàn đại dịch - 400 ca tử vong một ngày. Nhưng chênh lệch tử vong giữa người già và người trẻ tuổi đang tăng lên: Người Mỹ trung niên, nhóm có tỷ lệ tử vong do đại dịch cao vào mùa hè và mùa thu năm ngoái, hiện không còn gặp nguy hiểm đặc biệt, và những ca tử vong do COVID-19 đang tập trung chủ yếu vào nhóm người già.

Các nhà nghiên cứu phân tích nguyên nhân và cho biết, vào thời điểm biến thể Omicron rất dễ lây lan chiếm ưu thế, nhiều người Mỹ lớn tuổi hơn đã tiêm trước đó rất lâu, làm suy yếu khả năng phòng vệ miễn dịch của họ.

Và các biến thể phụ mới của Omicron có thể tạo ra thêm các mối đe dọa khác: Trong khi tỷ lệ nhập viện ở các nhóm tuổi trẻ hơn vẫn tương đối thấp, tỷ lệ nhập viện ở những người từ 70 tuổi trở lên đang ngày càng tăng.

Trong khi đó, tình hình tiêm mũi tăng cường không được chú trọng đúng mức. Tính đến giữa tháng 5/2022, hơn 1/4 người Mỹ từ 65 tuổi trở lên đã không tiêm liều vaccine gần đây nhất trong vòng một năm. Và hơn một nửa số người trong độ tuổi này đã không được tiêm phòng trong sáu tháng qua.

“Đây không chỉ đơn giản là đại dịch dành riêng cho những người chưa được tiêm chủng. Mà những người lớn tuổi đã tiêm chủng vẫn có nguy cơ đặc biệt cao,” TS. Andrew Stokes cho biết.

Tình hình này đã làm gia tăng áp lực lên hệ thống y tế để bảo vệ những người lớn tuổi. Các cơ quan quản lý y tế lại tiếp tục khuyến khích mọi người từ 50 tuổi trở lên tiêm mũi tăng cường lần thứ hai (tức là mũi tiêm thứ tư) và đang tìm cách phân phối thuốc kháng virus. Tuy nhiên ở hầu hết các quốc gia khác, chiến dịch tiêm tăng cường vẫn khá hời hợt qua loa. Bệnh nhân COVID-19 cũng rất khó tiếp cận thuốc kháng virus.

Tiến sĩ Sharon Inouye, bác sĩ lão khoa và là giáo sư y khoa tại Trường Y Harvard cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta sẽ còn chứng kiến ​​tỷ lệ tử vong tăng lên. Rủi ro hơn đối với người lớn tuổi đang tăng lên khi khả năng miễn dịch của họ suy yếu”.

Để bảo vệ nhóm người cao tuổi, các bác sĩ lão khoa đã kêu gọi các viện dưỡng lão tổ chức tiêm chủng tại nhà hoặc bắt buộc tiêm các mũi tiêm bổ sung. “Vẫn còn rất nhiều người lớn tuổi dễ mắc bệnh - có bệnh lý nền hoặc sống trong các hộ gia đình nhiều thế hệ - những người rất dễ bị tổn thương trước dịch bệnh này. Tôi không nghĩ rằng chúng ta nên chấp nhận những cái chết của người cao tuổi trong quá trình đi tới chấm dứt đại dịch”, tiến sĩ Stokes lo ngại.

Biến thể Omicron né tránh miễn dịch tốt hơn các phiên bản trước, làm giảm hiệu quả của vaccine trong việc chống lại nhiễm trùng và bệnh nặng. Điều này đặc biệt đúng đối với những người lớn tuổi, những người có hệ miễn dịch phản ứng kém hơn với vaccine ngay từ đầu.

Đối với một số người, thậm chí ba liều vaccine cũng bị giảm hiệu quả chống nhập viện liên quan đến Omicron. Một nghiên cứu được công bố gần đây trên tạp chí The Lancet Respiratory Medicine cho thấy xu hướng đó xảy ra đối với những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, kiểu người này dễ xuất hiện trong nhóm người Mỹ lớn tuổi. Sara Tartof, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà dịch tễ học tại Kaiser Permanente ở Nam California, cho biết khoảng 9% người từ 65 tuổi trở lên trong nghiên cứu bị suy giảm miễn dịch.

Các khảo sát ở các vùng cụ thể cũng cho thấy bức tranh chi tiết hơn: Những người lớn tuổi cũng chiếm tỷ lệ cao trong số những ca tử vong vượt mức - chênh lệch giữa số người thực sự chết và số người dự kiến ​​sẽ chết nếu đại dịch chưa bao giờ xảy ra. Đơn cử, tiến sĩ Jeremy Faust, bác sĩ cấp cứu tại Bệnh viện Brigham and Women’s ở Boston, đã phát hiện ra trong một nghiên cứu gần đây rằng những ca tử vong quá mức tập trung nhiều ở những người từ 65 tuổi trở lên trong làn sóng Omicron. Có nhiều trường hợp tử vong vượt mức ở Massachusetts trong 8 tuần đầu tiên của Omicron hơn là trong suốt khoảng thời gian 23 tuần khi biến chủng Delta đang thống trị.

Nguồn:nytimes, theguardian