Phóng viên CNBC đã đến thị trấn Baoding, trung tâm của ngành thép của Trung Quốc cách Bắc Kinh khoảng ba giờ xe ô tô, được công bố là “không có thép” hồi tháng 11 năm 2017.
Trung Quốc đang đóng cửa các nhà máy thép
Vào những ngày toàn thịnh, Baoding có tám nhà máy thép, tất cả góp phần làm nên một Trung Quốc nước sản xuất thép lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, nằm trong nỗ lực làm sạch môi trường chung quanh Bắc Kinh và cắt giảm sản lượng thép của Chính phủ Trung Quốc, các nhà máy ở Baoding đã bị đóng cửa.
Hồi tháng 11, thị trấn này được tuyến bố đã hoàn toàn “sạch bóng thép” sau khi chính quyền thanh tra nhà máy còn lại cuối cùng và xác định rằng nhà máy đã chính thức đóng cửa. Tỉnh Hà Bắc, nơi thị trấn Baoding tọa lạc, đặt ra mục tiêu tiếp tục cắt giảm sản xuất sắt thép còn 20 triệu tấn vào năm 2018.
Tại một nhà máy ở Baoding vào thời toàn thịnh nửa đầu thập niên 2010. Ảnh: TL
Công suất vẫn còn là vấn đề
Mặc cho Bắc Kinh đóng cửa các nhà máy ở Baoding, công ty Ao Yu Steel sở hữu nhà máy thép còn lại cuối cùng ở thị trấn, đã tổ chức một thương vụ chuyển giao công suất cho một công ty ở tỉnh Phúc Kiến tận miền Nam Trung Quốc. Cách làm này là một trong những lý do nhiều đối tác thương mại của Trung Quốc trong đó có Mỹ đang nản lòng với Trung Quốc và cho rằng Bắc Kinh cần phải làm nhiều hơn nữa trong việc cắt giảm.
Các quan ngại xã hội làm chậm tốc độ cắt giảm thép
Nhà máy sản xuất thép cuối cùng còn hoạt động sử dụng 2.000 lao động, nhiều người trong số họ sống ở thị trấn. Hầu hết những người thợ mà CNBC tiếp xúc đều thất nghiệp. Cũng giống như nhiều thị trấn thép của Trung Quốc, công nhân nhà máy thép thường lớn tuổi và không có kỹ năng để cạnh tranh làm công việc khác.
Và với hệ thống an sinh xã hội chẳng bao nhiêu, họ thấy tiền đền bù mất việc của công ty - 800 USD cho mỗi năm làm việc - không thấm tháp vào đâu. Một công nhân cho biết ông ta và nhiều người khác đã chận đường vào nhà máy khi lần đầu tiên hay biết số tiền đền bù. Ông ta bị bỏ tù mười ngày và đương nhiên sau đó đồng ý với số tiền đền bù. Nhưng ông vẫn còn tức giận - điều đó càng bộc lộ thách thức nghiêm trọng của xã hội mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang đối mặt khi họ đóng cửa các nhà máy thép.
Trung Quốc vẫn nhạy cảm
Baoding tự hào về tình trạng không có thép của thị trấn, nhưng điều đó không có nghĩa là các quan chức ở đó muốn rằng cộng đồng quốc tế biết điều đó. Sau một vài giờ thu thập tình hình ở thị trấn, cảnh sát đã ngăn chặn nhóm phóng viên CNBC và áp tải họ về bót để kiểm tra các giấy tờ hành nghề báo chí. Cảnh sát thừa nhận rằng họ có đầy đủ giấy tờ, nhóm phóng viên CNBC có quyền làm nghề ở đó. Nhưng cảnh sát vẫn đưa một đội hộ tống họ ra khỏi thị trấn.