Nguồn cung thực phẩm thế giới đang bị đe dọa nghiêm trọng do suy giảm đa dạng sinh học

Khả năng sản xuất thực phẩm của thế giới đang bị xói mòn do loài người không thể bảo vệ đa dạng sinh học, theo nghiên cứu đầu tiên của Liên Hợp Quốc về các loài thực vật, động vật và vi sinh vật có vai trò trong sản xuất thực phẩm.

Cảnh báo quả quyết này được đưa ra bởi Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) sau khi các nhà khoa học tìm thấy các bằng chứng về việc các hệ thống hỗ trợ của tự nhiên, làm nền tảng cho chế độ ăn uống của con người, đang dần suy thoái trên khắp thế giới. Trong khi các trang trại, thành phố và nhà máy ngày càng tiêu thụ đất và thải hóa chất.

Trong hai thập kỷ qua, khoảng 20% bề mặt thảm thực vật Trái đất đã trở nên kém năng suất hơn, báo cáo vừa ra mắt hôm thứ Sáu tuần trước cho biết.

Báo cáo nhấn mạnh sự suy yếu, mất mát của đa dạng sinh học đất, rừng, đồng cỏ, rạn san hô, rừng ngập mặn, thảm cỏ biển và sự đa dạng di truyền ở các loài cây trồng và vật nuôi. Trong các đại dương, một phần ba các khu vực đánh cá đang bị khai thác quá mức.

Nhiều loài không liên quan trực tiếp đến sản xuất thực phẩm, chẳng hạn như chim ăn sâu hại cây trồng và cây rừng ngập mặn giúp làm sạch nước, đang trở nên ít phong phú hơn so với trước đây, nghiên cứu cho biết. Kết quả của nghiên cứu dựa trên thu thập dữ liệu toàn cầu, báo cáo học thuật và báo cáo của chính phủ của 91 quốc gia.

Nghiên cứu phát hiện 63% thực vật, 11% chim và 5% cá và nấm đang bị suy giảm. Các côn trùng thụ phấn, cung cấp các hỗ trợ thiết yếu cho 3/4 cây trồng trên thế giới, cũng đang bị đe dọa. Kèm theo sự suy giảm rõ ràng đã được ghi nhận của ong và các loài côn trùng khác, báo cáo cũng lưu ý rằng 17% các loài động vật hỗ trợ thụ phấn có xương sống, như dơi và chim, đã có nguy cơ tuyệt chủng.

Một khi đã bị mất, các loài quan trọng đối với hệ thống thực phẩm của chúng ta không thể phục hồi được, báo cáo nói. "Điều này đặt tương lai của thực phẩm và môi trường của chúng ta dưới sự đe dọa nghiêm trọng."

"Cơ sở của các hệ thống thực phẩm của chúng ta đang bị hủy hoại", theo Gregiano da Silva, giám đốc FAO, trong bài giới thiệu về nghiên cứu. "Các phần của báo cáo đều cho thấy tình hình bi quan. Thật đáng lo ngại khi đa dạng sinh học phục vụ cho thực phẩm, nông nghiệp và hệ sinh thái trong rất nhiều hệ thống sản xuất ở rất nhiều quốc gia đang suy giảm."

Nông nghiệp thường bị đổ lỗi, do những thay đổi sử dụng đất và thực hành quản lý không bền vững, như khai thác quá mức đất và phụ thuộc vào thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và các hóa chất nông nghiệp khác.

Hầu hết các quốc gia cho biết động lực chính cho mất đa dạng sinh học là chuyển đổi đất, vì rừng bị chặt phá để làm ruộng và phủ bê tông cho các thành phố, nhà máy và đường. Các nguyên nhân khác bao gồm khai thác quá mức nguồn cung cấp nước, ô nhiễm, khai thác quá mức, sự lây lan của các loài xâm lấn và biến đổi khí hậu.

Không có sự thay đổi trong xu hướng phát triển. Mặc dù thế giới đang sản xuất được nhiều thực phẩm hơn so với trước đây, nhưng lại đang dựa vào sự độc canh không ngừng mở rộng.

Hai phần ba sản lượng cây trồng đến từ chỉ chín loài (mía, ngô, gạo, lúa mì, khoai tây, đậu nành, quả cọ dầu, củ cải đường và sắn), trong khi rất nhiều trong số 6.000 loài thực vật được trồng còn lại đang suy tàn và nguồn thực phẩm hoang dã đang ngày càng trở nên khó tìm hơn.

Mặc dù người tiêu dùng chưa nhận thấy bất kỳ tác động nào khi họ đi mua sắm, các tác giả của báo cáo cho biết điều này có thể thay đổi.

"Các siêu thị có đầy đủ thực phẩm, nhưng chủ yếu là hàng nhập khẩu từ các nước khác và không có sự đa dạng chủng loại. Sự phụ thuộc vào một số lượng nhỏ các loài có nghĩa là chúng ta dễ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh và biến đổi khí hậu. Điều này làm việc sản xuất thực phẩm trở nên không bền vững", Julie Bélanger, điều phối viên của báo cáo, cảnh báo.

Ví dụ, báo cáo ghi nhận sự phụ thuộc quá mức vào phạm vi loài hẹp là yếu tố chính gây ra nạn đói ở Ireland vào những năm 1840, do bệnh bạc lá ảnh hưởng đến sản xuất khoai tây. Tương tự với mất mùa ngũ cốc ở Mỹ trong thế kỷ 20 và mất sản lượng khoai môn ở Samoa ở những năm 1990.

Bélanger cho biết: "Nhu cầu cấp thiết là phải thay đổi cách thức sản xuất thực phẩm và đảm bảo rằng đa dạng sinh học không bị gạt sang một bên. Đa dạng sinh học cần được coi là nguồn tài nguyên không thể thay thế và là một phần quan trọng trong chiến lược quản lý."

Báo cáo tìm thấy bằng chứng cho thấy thái độ và thực tiễn đang dần thay đổi. Trong những năm gần đây, đã có một sự tăng trưởng lớn hơn trong quản lý rừng bền vững, phương pháp tiếp cận hệ sinh thái đối với nghề cá, thủy sản và chăn nuôi. Nhưng các tác giả cho biết tiến độ này là không đủ. Nông nghiệp hữu cơ, ví dụ, hiện bao gồm 58 triệu ha trên toàn thế giới, nhưng chỉ chiếm 1% đất nông nghiệp toàn cầu.

Báo cáo báo hiệu sự quan tâm cao độ của các chính phủ trong đa dạng sinh học, một chủ đề hiếm không được chú ý bằng biến đổi khí hậu. Nhiều quốc gia báo cáo thiệt hại kinh tế do biến mất hoặc thay đổi hệ sinh thái. Ireland, Na Uy, Ba Lan và Thụy Sĩ ghi nhận quần thể ong nghệ thu nhỏ. Ai Cập lo ngại rằng ngành công nghiệp đánh cá của họ sẽ bị ảnh hưởng vì cá di cư về phía bắc do nhiệt độ đại dương tăng. Gambia cho biết các cộng đồng đã bị buộc phải mua các sản phẩm công nghiệp đắt tiền vì nguồn thực phẩm hoang dã miễn phí đang trở nên khan hiếm.

Cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học sẽ xuất hiện nhiều hơn trong các chương trình nghị sự toàn cầu, với cuộc thảo luận về chủ đề này tại hội nghị G7 vào tháng Tư, Đại hội Bảo tồn Thế giới vào tháng 6, và sau đó là một hội nghị lớn của Liên Hiệp Quốc tại Bắc Kinh vào năm tới.

"Trên khắp thế giới, bộ sưu tập sự sống đã phát triển qua hàng tỷ năm - đa dạng sinh học của chúng ta - đang bị phá hủy, bị đầu độc, ô nhiễm, xâm chiếm, bị chia cắt, bị cướp bóc và bị đốt cháy với tốc độ chưa từng thấy trong lịch sử loài người", tổng thống Ireland, Michael Higgins, cho biết tại một hội nghị đa dạng sinh học ở Dublin vào tuần trước.

Nguồn: