Khoa học Pháp có thay đổi lớn nhất trong nhiều thập kỷ

Chính phủ Pháp đã công bố một loạt biện pháp nhằm cải tổ ngành khoa học của đất nước. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố sẽ giảm bớt nạn quan liêu và đặt khoa học “vào trung tâm của việc ra quyết định chính trị”.

Những cải cách này là thay đổi lớn nhất đối với hệ thống nghiên cứu của Pháp trong khoảng 2 thập kỷ và nhất quán với các đề xuất do nhà địa vật lý Philippe Gillet đệ trình theo yêu cầu của Bộ trưởng nghiên cứu Pháp Sylvie Retailleau hồi đầu năm nay. Cải cách bao gồm việc thành lập Hội đồng Khoa học của Tổng thống, một nhóm gồm 12 nhà khoa học hàng đầu sẽ gặp nhau nhiều lần trong năm và tư vấn cho tổng thống về chiến lược nghiên cứu cũng như các vấn đề chính mà các nhà khoa học phải đối mặt.

Macron đã trình bày kế hoạch tỷ Euro này với khoảng 300 nhà nghiên cứu, chính trị gia và lãnh đạo doanh nghiệp tại Cung điện Élysée ở Paris vào ngày 7 tháng 12. Nhà nghiên cứu miễn dịch Alain Fischer, chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Pháp, có trụ sở tại Paris, cho biết: “Hiếm khi một tổng thống Pháp nói về khoa học dài dòng và chi tiết như vậy. Rõ ràng là Macron đã chú ý đến cảnh báo của các nhà khoa học về những vấn đề trong nghiên cứu của Pháp.”

Ông Macron cho biết trong 18 tháng tới, 7 viện nghiên cứu quốc gia của đất nước sẽ được chuyển đổi thành “cơ quan nghiên cứu theo chương trình”, mỗi viện chịu trách nhiệm về chiến lược và điều phối tất cả các nghiên cứu về một chủ đề cụ thể. Hiện tại, nghiên cứu trong từng ngành được rải rác ở nhiều tổ chức công khác nhau.

Theo đó, Ủy ban Năng lượng nguyên tử và Năng lượng sẽ giám sát tất cả các nghiên cứu về công nghệ năng lượng carbon thấp, hệ thống kỹ thuật số và cơ sở hạ tầng, Viện y sinh Inserm sẽ phụ trách các nghiên cứu về sức khỏe và Cơ quan nghiên cứu quốc gia Pháp CNRS sẽ giám sát các nghiên cứu về biển, khí hậu và đa dạng sinh học.

Macron cũng hứa sẽ cải cách hơn nữa để cải thiện quyền tự chủ của các trường đại học. Ông cũng cam kết các biện pháp giúp tiết kiệm thời gian của các nhà nghiên cứu, chẳng hạn như cắt giảm số lần đánh giá chất lượng, đưa ra quyết định tài trợ trong vòng 6 tháng thay vì một năm và khuyến khích sự hợp tác giữa các trường đại học và tổ chức nghiên cứu công “để tăng tính linh hoạt”. Các nhà khoa học từ lâu đã phàn nàn về gánh nặng quan liêu ở Pháp và nói rằng những nỗ lực trước đây nhằm đơn giản hóa các quy trình đều không đi đến đâu.

Fischer nói rằng những thông báo của Macron là “tích cực về tổng thể”, tuy nhiên chỉ ra rằng có những khoảng trống trong các lĩnh vực hiện có trong Hội đồng Khoa học của Tổng thống, bao gồm hóa học, khoa học trái đất và vật lý thiên văn.

https://www.nature.com/articles/d41586-023-03957-9