Chỉ 3% hệ sinh thái Trái đất còn nguyên vẹn

Những vùng đất hoang dã còn lại này, không bị xâm hại bởi các hoạt động của con người, chủ yếu nằm trong các phần của rừng nhiệt đới Amazon và Congo, các khu rừng và lãnh nguyên phía đông Siberi và bắc Canada, và sa mạc Sahara. Các loài ngoại lai xâm lấn bao gồm mèo, cáo, thỏ, dê và lạc đà đã có tác động lớn đến các loài bản địa ở Úc, do đó nghiên cứu không tìm thấy khu vực nào thuộc Úc còn nguyên vẹn về mặt sinh thái.

Ai cũng biết rằng thế giới đang trong cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học: nhiều quần thể động vật hoang dã - từ sư tử đến côn trùng - lao dốc về số lượng cá thể, chủ yếu do mất môi trường sống do trồng trọt và xây dựng. Một số nhà khoa học cho rằng đợt tuyệt chủng hàng loạt lần thứ sáu của sự sống trên Trái đất đang bắt đầu, và sẽ kéo theo những hậu quả nghiêm trọng đối với thực phẩm, nước sạch và không khí.

Nhưng các phân tích trước đây thường xác định tình trạng các khu vực hoang dã dựa trên hình ảnh vệ tinh, và ước tính rằng vẫn còn 20-40% bề mặt Trái đất ít bị ảnh hưởng bởi con người. Tuy nhiên, các tác giả của nghiên cứu mới lập luận rằng các khu rừng, thảo nguyên và lãnh nguyên khi nhìn từ trên cao thì trông có vẻ nguyên vẹn, nhưng trên thực tế nhiều loài sinh vật quan trọng trong các khu vực đó đã biến mất. Ví dụ, loài voi phát tán hạt giống và tạo ra các khu vực quan trọng trong rừng, trong khi chó sói giúp kiểm soát quần thể hươu và nai sừng tấm, và hai loài này đã biến mất khỏi nhiều khu vực mà chúng từng tồn tại.

Nghiên cứu mới - do TS Andrew Plumptre làm tác giả chính - kết hợp hai bản đồ: bản đồ về thiệt hại do con người gây ra với môi trường sống, và bản đồ cho thấy những nơi động vật đã biến mất khỏi môi trường ban đầu của chúng hoặc số lượng còn lại quá ít - không đủ để duy trì một hệ sinh thái khỏe mạnh. Kết quả cho thấy, chỉ 3% diện tích đất trên thế giới vẫn còn nguyên vẹn về mặt sinh thái, với các quần thể động vật nguyên thủy khỏe mạnh và môi trường sống chưa bị xáo trộn.

Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Frontiers in Forest and Global Change và không bao gồm Nam Cực.

Plumptre cho biết: “Nếu tái sinh có mục tiêu các loài đã bị mất ở những khu vực mà tác động của con người vẫn còn thấp, và giải quyết được các mối đe dọa với sự tồn tại của chúng, tỷ lệ các khu vực sinh thái còn nguyên vẹn có thể trở về mức 20%". Plumptre chỉ ra trường hợp đưa sói vào công viên quốc gia Yellowstone ở Mỹ đã giúp phục hồi hệ sinh thái.

Ngoài ra, Plumptre thừa nhận rằng bản đồ phạm vi các loài là dữ liệu tương đối thô và cho biết con số 3% chỉ mang tính chất "ước tính tương đối". Nghiên cứu sử dụng bản đồ phạm vi sống của 7.000 loài từ Danh sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế. Hầu hết dữ liệu là của động vật có vú, nhưng cũng bao gồm một số loài chim, cá, thực vật, bò sát và lưỡng cư. Nhưng "vấn đề là hiện tại, chúng tôi không có bất kỳ bản đồ nào khác", Plumptre nói. Tiếp theo, các nhà khoa học nên tập trung vào các khu vực cụ thể và sử dụng dữ liệu về tác động của con người và dữ liệu loài chi tiết hơn, để xác định các địa điểm còn nguyên vẹn về mặt sinh thái, Plumptre khuyến nghị.