Hai chủng biến thể mới của Covid-19 xuất hiện ở Anh đều được cho là dễ lây truyền hơn.
Các chủng biến thể mới đến từ đâu?
Một chủng dường như phát sinh ở vùng Kent vào tháng 9 và chủng còn lại có vẻ được "nhập khẩu" vào Anh từ Nam Phi. Hai chủng biến thể có một số điểm tương đồng nhưng không giống hệt nhau.
Chủng biến thể ở Anh được phát hiện trong cuộc điều tra nguyên nhân các ca nhiễm Covid ở Kent tiếp tục tăng trong đợt phong tỏa tháng 11. Public Health England đã tìm thấy một nhóm các ca nhiễm đều xuất phát từ một chủng biến thể của SARS-CoV-2. Khi họ kiểm tra lại chuỗi gen của virus được thu thập trong những tháng trước, họ phát hiện ra rằng nó đã xuất hiện lần đầu tiên ở Kent từ ngày 20/9, và một trường hợp khác ở London ngay vào ngày hôm sau. Các ca nhiễm do chủng biến thể mới đã tăng kể từ đó và lan rộng trên toàn nước Anh.
Chủng biến thể từ Nam Phi được phát hiện thông qua giám sát bộ gen virus trong tháng này.
London tiếp tục phong tỏa để hạn chế lan truyền Covid-19.
Chủng biến thể mới khác với chủng cũ như thế nào?
Điều nổi bật về chủng biến thể mới ở Anh là số lượng đột biến mà nó mang theo: 23 lần thay đổi mã di truyền. 6 đột biến trong số đó được cho là không ảnh hưởng đến virus, nhưng số còn lại có thể thay đổi hành vi của virus.
Các đột biến được quan tâm nhiều nhất là đột biến protein gai trên bề mặt của virus - bộ phận giúp nó xâm nhập tế bào.
Ít nhất 3 trong số các đột biến protein gai (N501Y, N439K và Y453F) có thể giúp virus lây nhiễm sang tế bào người. Những đột biến này và một đột biến khác trong protein gai, được gọi là delta69/70, có thể giúp virus né tránh kháng thể từ những người đã nhiễm SARS-CoV-2 trước đó hoặc đã được tiêm vaccine. Chủng biến thể ở Anh được gọi là B117 hoặc VUI-202012/01, viết tắt của cụm từ "chủng biến thể đang được điều tra".
Chủng biến thể ở Nam Phi cũng chứa nhiều đột biến, bao gồm cả đột biến N501Y.
Chủng biến thể hình thành thế nào?
Vẫn chưa rõ. Dữ liệu cho thấy chủng biến thể ở Anh hình thành hoàn toàn trong một người duy nhất. Khả năng cao là nó phát sinh ở một bệnh nhân bị suy giảm hệ miễn dịch đã được điều trị trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng (cho phép virus có thời gian để biến đổi) bằng các kháng thể từ một bệnh nhân đã hồi phục. Trong tình huống này, một số chủng biến thể của virus bị các kháng thể quét sạch, nhưng một số chủng biến thể khác vẫn sống sót nhờ khả năng kháng lại phương pháp điều trị.
Chủng biến thể cũng có thể xâm nhập từ một quốc gia khác. Nguồn gốc của chủng biến thể Nam Phi đến nay vẫn chưa rõ ràng.
Chủng biến thể ở Anh có lây lan nhanh hơn?
Các nhà khoa học cho rằng chủng biến thể ở Anh có khả năng lây truyền mạnh hơn chủng cũ. Bằng chứng là số ca nhiễm chủng biến thể mới tiếp tục gia tăng ở Kent và các khu vực khác trong thời gian phong tỏa hồi tháng 11, trong khi số ca nhiễm chủng cũ thì giảm.
Chủng biến thể mới có khả năng lây nhiễm mạnh hơn, do đó cần ít virus hơn để truyền bệnh. Mặt khác, khi virus nhân lên nhanh hơn trong đường hô hấp, hoặc làm bệnh nhân mắc bệnh lâu hơn, thì khả năng truyền virus của họ sang người khác cũng cao hơn.
Chủng biến thể Nam Phi mang đột biến N501Y cũng có thể làm tăng tốc độ lây truyền.
Bệnh nhân Covid đang được điều trị
Chủng biến thể mới có nguy hiểm hơn không?
Đây là một trong những câu hỏi quan trọng nhất mà các nhà khoa học đang nghiên cứu. Các dấu hiệu ban đầu cho câu trả lời là "không", nhưng cần có thêm dữ liệu để chắc chắn.
Vào ngày 18/12, Nhóm tư vấn về các mối đe dọa virus của chính phủ Anh đã báo cáo 4 trường hợp tử vong trong khoảng 1.000 trường hợp nhiễm chủng biến thể mới ở Anh. Nhưng theo các nhà khoa học, vẫn cần so sánh tỷ lệ này với tỷ lệ tử vong trong 1.000 trường hợp tương tự, có tính đến yếu tố cùng độ tuổi, để biết liệu tỷ lệ này cao hơn hay thấp hơn chủng cũ.
Ngoài ra, dữ liệu từ Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh cho thấy, chủng biến thể mới ở Anh có khả năng lây nhiễm ở người trẻ mạnh hơn một chút so với chủng cũ. Với tốc độ lây lan của chủng biến thể mới ở Anh, tỷ lệ tử vong có thể tăng lên ngay cả khi bệnh do virus gây ra ít nghiêm trọng hơn. Hiện vẫn chưa rõ liệu chủng biến thể Nam Phi có lây nhiễm nhanh tương tự hay không.
Các chủng biến thể mới ở Anh đã lan sang các nước khác chưa?
Rồi. Các quốc gia khác như Đan Mạch, Hà Lan và Úc đã báo cáo các trường hợp nhiễm chủng biến thể mới. Neil Ferguson ở Đại học Hoàng gia London cho biết chủng biến thể mới này có lẽ đã lan đến đa số, nếu không phải là tất cả, các nước châu Âu. Vương quốc Anh và Đan Mạch giám sát rất tốt các đột biến gen trong virus, nhưng các quốc gia khác thực hiện giải trình tự kém hơn nhiều.
Vaccine đã phát triển có còn hiệu quả không?
Khả năng cao là chưa cần thay đổi vaccine ngay lập tức. Cả hai chủng biến thể mới đều mang nhiều đột biến trong protein gai, nhưng hầu hết mọi người đều phản ứng với vaccine bằng cách tạo ra một loạt các kháng thể tấn công nhiều bộ phận khác nhau của virus, chứ không chỉ tấn công riêng protein gai. Vì vậy, mặc dù một số kháng thể do vaccine tạo ra có thể không có tác dụng với chủng biến thể mới, nhưng những kháng thể khác sẽ không bị ảnh hưởng. Nhìn chung, vaccine có thể kém hiệu quả hơn một chút nhưng không bị ảnh hưởng quá nhiều.
Nguồn: