Nhiều người thường dựa vào các nhà quản lý tài chính, bác sĩ và luật sư để đưa ra quyết định tốt nhất trong lĩnh vực đầu tư tài chính, sức khỏe hoặc các vấn đề pháp lý. Nhưng một yếu tố bất ngờ có thể ảnh hưởng đến những lựa chọn này. Khi tiến hành một loạt thí nghiệm, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng, những người sống ở độ cao lớn hơn trong một tòa nhà văn phòng sẵn sàng chấp nhận rủi ro tài chính hơn. Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Consumer Psychology.
“Khi bạn tăng độ cao, tác động của tiềm thức khiến bạn có cảm giác quyền lực và mạnh mẽ hơn. Cảm giác này dẫn đễn những hành vi và việc làm có độ rủi ro cao hơn”, Sina Esteky, tác giả chính của nghiên cứu tại Đại học Miami (Mỹ), cho biết.
Độ cao ảnh hưởng đến quyết định tài chính
Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ hơn 3.000 quỹ đầu cơ (hedge fund) trên khắp thế giới, chiếm tài sản hơn 500 tỷ USD. Họ khảo sát mức độ biến động của quỹ với số tầng nơi công ty được đặt, nằm trong khoảng từ tầng 1 đến tầng 96. Các nhà nghiên cứu tìm thấy mối tương quan đáng kể giữa độ cao của trụ sở công ty và biến động của quỹ. Độ cao càng lớn thì mức độ biến động của quỹ càng nhiều.
Nhóm của Esteky cũng tiến hành các thử nghiệm khác. Những người tham gia được yêu cầu đưa ra quyết định cá cược khi họ đang đi lên và đi xuống trong thang máy bằng kính của một tòa nhà cao tầng. Khi thang máy lên cao, những người đi lên đến tầng 72 có nhiều khả năng chọn đặt cược rủi ro hơn.Mặt khác, nhóm đi xuống có sự lựa chọn thận trọng hơn.
Những người ở độ cao lớn hơn trong một tòa nhà văn phòng sẵn sàng chấp nhận rủi ro tài chính hơn. Nguồn: Fotolia
Trong thí nghiệm tiếp theo, những người tham gia ngồi ở vị trí tầng trệt hoặc tầng ba của một tòa nhà trong trường đại học. Họ được yêu cầu đưa ra 10 quyết định với mức độ rủi ro và mức chi trả khác nhau. Một lần nữa, các nhà nghiên cứu thấy rằng, những người tham gia ngồi ở trên tầng ba thường xuyên có các lựa chọn rủi ro hơn so với những người ở dưới tầng trệt. Để hiểu rõ hơn lý do của hành vi này, các nhà nghiên cứu cho những người tham gia điền và hoàn thành một loạt các từ đang còn viết dở. Kết quả cho thấy, các tình nguyện viên ngồi ở tầng ba nhiều khả năng viết ra các từ có liên quan đến sức mạnh và quyền lực hơn so với những người ở tầng trệt. Nhóm nghiên cứu tin rằng, việc gia tăng những suy nghĩ liên quan đến quyền lực và sức mạnh có thể giải thích lý do độ cao ảnh hưởng đến các lựa chọn mang tính rủi ro hơn.
Theo Esteky, độ cao của một tòa nhà văn phòng có thể là lý do khiến các nhà quản lý quỹ đầu cơ nào đó sẵn sàng đầu tư vào nhiều loại tài sản rủi ro như Bitcoin, tiền điện tử và các hệ thống thanh toán trên thế giới mang tính chất không ổn định. Mặc dù nghiên cứu này chỉ được giới hạn trong các quyết định tài chính, tuy nhiên những nghiên cứu sâu hơn trong tương lai có thể cho thấy độ cao cũng ảnh hưởng đến các quyết định trong lĩnh vực khác, chẳng hạn như bác sĩ lựa chọn kế hoạch điều trị cho bệnh nhân.
Hiệu ứng độ cao biến mất
Điều đặc biệt là hiệu ứng độ cao biến mất khi những người tham gia được thông báo rằng, độ cao trong tòa nhà ảnh hưởng đến hành vi. Hiệu ứng cũng biến mất khi mọi người không thể nhìn thấy họ đang ở trên tầng cao, chẳng hạn như trong phòng ngủ mà không có cửa sổ, Esteky chia sẻ.
“Điều quan trọng là khi mọi người nhận thức được tác động tiềm năng của độ cao, nó sẽ không xảy ra nữa. Bộ não rất nhạy cảm với yếu tố độ cao nhưng cũng thực sự tốt trong việc điều chỉnh các hiệu ứng mà nó gây ra”, Esteky nói.
Ứng dụng thực tế
Esteky lưu ý rằng, có một mối liên hệ giữa độ cao và sức mạnh trong lĩnh vực kiến trúc trải dài trong quá trình lịch sử. “Các tòa nhà quyền lực thường được xây dựng trên đỉnh một ngọn đồi. Rất nhiều lãnh tụ tôn giáo hoặc người có uy quyền thường ngồi ở vị trí cao. Nguyên nhân của hiện tượng này có vẻ giống như lý do độ cao khiến nhiều người trở nên mạo hiểm hơn khi họ cảm thấy mình mạnh mẽ, quyền lực hơn”, Esteky nói.
Một người biết rõ mối liên hệ giữa chiều cao và sức mạnh của tòa nhà là chủ sở hữu căn hộ penthouse, Donald Trump. Là một nhà phát triển, Trump thường xuyên thổi phồng số tầng trong các tòa nhà của mình, bởi vì ông nói “mọi người muốn có những căn hộ ở trên cao do hiệu ứng tâm lý mà nó mang lại.”
Số lượng tòa nhà chọc trời trên thế giới đang tiếp tục gia tăng, đặc biệt là ở các trung tâm tài chính như thành phố New York và Hồng Kông. Năm 2017, thế giới đã lập kỷ lục về số lượng tòa nhà chọc trời mới được xây dựng trong một năm. Trên toàn thế giới, có 144 tòa nhà chọc trời được xây dựng có độ cao trên 200 m, theo báo cáo của Hội đồng Nhà cao tầng và Môi trường sống Đô thị (CTBUH). Điều này nghĩa là sẽ có nhiều người hơn làm việc trên các tầng cao. Họ có thể bị cám dỗ đặt cược tiền của mình vào các danh mục đầu tư mạo hiểm.
“Với quá trình đô thị hóa nhanh chóng, đặc biệt là sự phát triển theo chiều thẳng đứng trong môi trường đô thị mật độ cao, chúng ta đang ngày càng đưa ra nhiều quyết định hơn trong các tòa nhà cao tầng”, nhóm nghiên cứu cho biết.
“Tôi sẽ không khuyến khích các kiến trúc sư hoặc nhà quy hoạch đô thị bỏ thiết kế tòa nhà chọc trời hoặc nhà cao tầng. Tôi nghĩ chúng rất cần thiết khi mật độ người ở các thành phố quá đông. Nhưng các nhà quy hoạch và người sử dụng cần phải lưu tâm đến những tác động không dễ nhận biết của độ cao đến cách chúng ta suy nghĩ”, Esteky nói.
Esteky khuyến cáo rằng, các nhà thiết kế và các nhà phát triển nên suy nghĩ cẩn thận về cách đối phó với vấn đề độ cao đô thị. Ví dụ, một nhà hàng có thể hoạt động tốt hơn so với một quỹ đầu tư trên tầng cao nhất của một tòa nhà chọc trời.