Chó có thể ngửi được… Covid-19

Con người đã tận dụng khứu giác vượt trội của chó trong nhiều thập kỷ. Mũi chó có 300 triệu thụ thể mùi hương, so với 5 triệu hoặc 6 triệu ở người, cho phép chúng phát hiện mùi với nồng độ rất nhỏ mà người không nhận biết được. Chó đánh hơi để phát hiện súng, chất nổ và ma túy vốn là một cảnh tượng quen thuộc ở các sân bay. Các nhà khoa học cũng đã huấn luyện chó để phát hiện một số bệnh ung thư và sốt rét, nhưng đây không phải phương pháp được sử dụng thường xuyên.

Đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn không biết chắc những chú chó ngửi thấy mùi gì ở người bệnh, nhưng họ ngờ rằng những căn bệnh này khiến cơ thể người thải ra một dạng hợp chất hữu cơ dễ bay hơi riêng biệt. Những phân tử này tạo ra mùi hương mà chó có thể nhận ra. Trước đây, các nghiên cứu về virus (không phải SARS-CoV-2) đã gợi ý rằng nhiễm virus cũng có thể khiến cơ thể phát ra dạng hợp chất dễ bay hơi như vậy.

Bởi vậy, ngay từ đầu đại dịch, nhiều nhà khoa học chuyên về chó đánh hơi đã huấn luyện chó ngửi các mẫu, thường là mồ hôi, trong các thùng chứa vô trùng, và chó sẽ ngồi hoặc chạm vào sàn nhà khi phát hiện có dấu hiệu nhiễm trùng. Hiện nay, sân bay ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Phần Lan và Lebanon đang thử nghiệmsử dụng chó để phát hiện Covid-19 trong mẫu mồ hôi của hành khách; sau đó, các mẫu này mới tiếp tục được kiểm tra dựa trên các xét nghiệm thông thường.

Các nhóm làm việc với động vật đã gặp nhau trong một hội thảo trực tuyến mang tên Nhóm K9 Quốc tế để chia sẻ kết quả sơ bộ từ các thí nghiệm về sử dụng chó để phát hiện Covid-19. Theo dữ liệu được trình bày tại cuộc họp, những con chó ở Phần Lan và Lebanon đã xác định được các ca bệnh sớm hơn vài ngày so với xét nghiệm thông thường, cho thấy chó có khả năng phát hiện ca nhiễm Covid ngay từ trước khi bệnh nhân có triệu chứng.

Riad Sarkis - bác sĩ phẫu thuật và nhà nghiên cứu ở Đại học Saint Joseph, Beirut - đã tham gia thử nghiệm ở Pháp vàLebanon. Sarkis sử dụng hai chú chó tốt nhất trong số 18 chú chó được ông huấn luyện để thử nghiệm tại sân bay Lebanon. Chúng đã "ngửi" 1.680 hành khách và phát hiện 158 trường hợp nhiễm Covid-19. Những hành khách này sau đó đều được xét nghiệm lại bằng PCR; kết quả cho thấy, chó đã xác định chính xác 100% trường hợp âm tính với Covid, và xác định chính xác 92% trường hợp dương tính (tuy nhiên kết quả của thử nghiệm chưa được bình duyệt và xuất bản). “Phương pháp này rất chính xác, khả thi và rẻ," Sarkis nói. Hiện đã có các trường học, ngân hàng và nhà tù tìm đến Sarkis để đặt vấn đề thử nghiệm Covid-19 sử dụng động vật.

Các nhà khoa học tham gia vào những thử nghiệm như trên cho rằng chó có thể giúp kiểm soát đại dịch, vì chúng có khả năng sàng lọc hàng trăm người mỗi giờ ở những nơi đông đúc như sân bay hoặc sân vận động, và chi phí rẻ hơn so với các phương pháp xét nghiệm thông thường như PCR. Tỷ lệ dương tính giả và âm tính giả của xét nghiệm PCR tiêu chuẩn tùy thuộc vào thiết bị xét nghiệm và thời gian xét nghiệm. Một đánh giá có hệ thống được xuất bản dưới dạng chưa được bình duyệt trên medRxiv cho thấy tỷ lệ âm tính giả của các xét nghiệm PCR là 2–33%, nếu xét nghiệm một mẫu nhiều lần. Khoảng 4% kết quả xét nghiệm PCR ở Anh có thể là dương tính giả, theo các tài liệu của chính phủ.

“Không ai nói rằng chó có thể thay thế máy PCR, nhưng tiềm năng của phương pháp này rất hứa hẹn,” nhà thần kinh học thú y Holger Volk ở Đại học Thú y Hanover, Đức, người đang nỗ lực đào tạo và nghiên cứu những con chó đánh hơi Covid.