Bách khoa toàn thư Cơ họcEnciclopedia Mecanica, hay Bách khoa toàn thư Cơ học, không phải đứa con tinh thần của các công ty đa quốc gia như Apple hay Amazon. Nó là phát minh của Ángela Ruiz Robles vào năm 1948. Robles là một giáo viên góa bụa muốn học sinh nói chung và ba cô con gái của mình nói riêng đỡ vất vả hơn trên con đường học hành.
Bách khoa toàn thư Cơ học là một chiếc hộp màu xanh nhạt, có kích cỡ bằng cuốn sách giáo khoa, với phần bên trong được thiết kế vô cùng phức tạp. Học sinh dùng nó có thể đọc các từ bằng bất cứ ngôn ngữ nào và về bất kỳ chủ đề gì. Có được thứ này, học sinh sẽ nhẹ bớt gánh nặng mang vác sách giáo khoa đi nhiều. Ngày nay, vật dụng này được nhiều người coi như khởi thủy cho máy đọc sách điện tử hiện đại.
Bên trong lớp vỏ của công cụ này chứa ba ống chứa cuộn giấy được xếp theo chiều ngang, mỗi cuộn giấy đều có thể lấy ra và thay thế bằng một cuộn khác về chủ đề khác nhau. Những cuộn giấy này có thể chứa văn bản, những hình thù phức tạp hoặc bản phác thảo hình trang trí, và bộ bách khoa toàn thư có lắp pin và một bóng đèn để người dùng có thể đọc trong bóng tối. Ngoài ra, nó còn kèm theo một chiếc máy tính và kính lúp để nhìn phóng to chi tiết nữa.
Ruiz Robles gọi chiếc máy này là “một phương thức đọc sách bằng cơ, điện và áp suất khí”. Nó được cấp bằng sáng chế số 190.698 của Tây Ban Nha vào năm 1949. Một nguyên mẫu nhận được bằng sáng chế khác số 276.346 được lắp ráp tại Nhà máy đóng tàu Ferrol vào năm 1962, dưới sự giám sát của Robles.
Tua nhanh vài thập kỷ sau, vào tháng 11/2007, Amazon cho ra mắt Kindle, với màn hình mực điện tử dài 15cm, cho phép người dùng tải xuống và đọc khoảng 88.000 cuốn sách và tạp chí. Chưa đầy sáu tiếng đồng hồ, Kindle đã “cháy” hàng. Theo số liệu năm 2020 từ wordsrated.com – một tổ chức nghiên cứu hướng tới ngành xuất bản, mỗi tháng có 15,92 triệu sách điện tử được xuất bản.
Tuy nhiên, lúc đương thời, Ruiz Robles không nhận được nhiều hỗ trợ để tiến hành sản xuất đại trà phát minh của mình. Dù đã rất nỗ lực, song bà không thuyết phục được các công ty tài chính rót vốn cho cuốn Bách khoa toàn thư Cơ học này.
Ngày nay, nguyên mẫu cho sản phẩm này được trưng bày tại Bảo tàng Khoa học và Công nghệ Quốc gia ở A Coruña, Tây Ban Nha.
Người giáo viên tận tụyÁngela Ruiz Robles sinh ngày 28/3/1895, tại Villamanín, một thị trấn nhỏ ở tỉnh Leon, tại phía Tây Bắc Tây Ban Nha. Cha bà, Feliciano Ruiz, là một dược sĩ giàu có còn mẹ bà là Elena Robles ở nhà nội trợ. Họ đã đảm bảo cô con gái duy nhất được hưởng nền giáo dục hàng đầu. Bà tốt nghiệp trường cao đẳng sư phạm ở Leon rồi giảng dạy các môn tốc ký, đánh chữ và hạch toán nghiệp vụ tại đó cho đến năm 1916.
Năm 1918, Ruiz Robles chuyển đến sống ở Santa Eugenia de Mandia, một ngôi làng ở Galicia gần bờ biển. Bà làm giáo viên tại đây cho đến năm 1928. Sau đó, bà chuyển đến Ferrol gần đó và thành lập Học viện Elmaca tại nhà, đặt theo tên của ba cô con gái Elena, Elvira và Maria Carmen. Tại đây có những lớp học cho những ai muốn gia nhập hải quan, trở thành người đưa thư hay điện tín viên, hoặc học quản lý doanh nghiệp. Bà cũng phát triển các phương pháp sư phạm đi trước thời đại, và điều này phản ánh ở tỷ lệ đỗ đạt cao nhất trong khu vực của học sinh của bà. Không chỉ vậy, bà còn có cách dạy hiệu quả cho học sinh khuyết tật, đôi khi đến tận nhà các em để kèm cặp thêm.
Ngoài các khóa học vào ban ngày, bà còn dạy học miễn phí vào buổi tối cho những người có hoàn cảnh khó khăn. Học viện cũng trở thành một trung tâm xã hội, nơi những người nhập cư thất học được học con chữ, nơi diễn ra các hoạt động văn chương, tổ chức phân phát thức ăn và cả nghi thức tôn giáo.
Năm 1934, Ruiz Robles trở thành người quản lý Trường Tế bần Nữ sinh Quốc gia, một ngôi trường quốc gia dành cho trẻ mồ côi ở Ferrol, tại đây bà giảng dạy cho những thiếu nữ mang thai khi chưa kết hôn, và trẻ em gái bị bỏ rơi các kỹ năng cần thiết để vươn lên trong xã hội.
Bà tìm thấy ý nghĩa to lớn của cuộc sống khi thay mặt làm việc cho người khác. Như bà từng nói trong cuộc phỏng vấn với tờ Pueblo vào năm 1958: “Chúng ta đến với thế giới này không chỉ để sống thoải mái nhất có thể, mà còn để quan tâm tới những người khác, sao cho họ được hưởng lợi từ những điều chúng ta mang lại”.
Từ năm 1938 đến 1946, Ruiz Robles đã cho xuất bản 16 cuốn sách giáo khoa, bao gồm hướng dẫn về chính tả, ngữ pháp, cú pháp, tốc ký và ngữ âm. Vào năm 1946, bà đã trải qua một sự kiện đáng buồn là người chồng là Andres Grandal, một thủy thủ thuyền buôn, đã qua đời vì lên cơn đau tim, để lại bà một mình nuôi ba cô con gái.
Dù vừa phải gồng gánh dạy học kiếm sống, vừa phải chăm lo cho con nhỏ, nhưng cứ hễ có thời gian rảnh rỗi là Ruiz Robles lại ngẫm nghĩ và đưa ra những phát kiến mới mẻ về phương pháp giáo dục tương tác, hiện đại. Mục đích của bà rất đơn giản: “Khiến cho việc giảng dạy dễ dàng hơn, để thu được nhiều kiến thức nhất với nỗ lực ít nhất”. Đây là khi bà tìm tòi, phát minh ra cuốn Bách khoa toàn thư Cơ học. Ngoài ra, bà còn phát minh ra hệ thống tốc ký vào năm 1916 và hoàn thiện nó trong những năm 1940.
Trong cuộc phỏng vấn với Pueblo, bà đặt ra câu hỏi: “Một nhà phát minh giỏi có thể đồng thời là một bà nội trợ giỏi không? Có, có chứ, nhưng nhất thiết là các phụ tá hay người xung quanh không buộc cô phải tham gia những cuộc trò chuyện về điều bình thường. Im lặng là điều thiết yếu vì nó tạo điều kiện cho việc hình thành những ý tưởng có lợi cho sự tiến bộ của thế giới”.
Năm 1947, Ruiz Robles được trao tặng Thập tự Alfonso X the Wise vì những đổi mới mà bà tạo ra trong lĩnh vực giáo dục, nghiên cứu và công tác xã hội. Năm 1952, bà được trao huy chương vàng tại triển lãm dành cho các nhà phát minh Tây Ban Nha.
Vài năm cuối đời, bà sống ở Madrid cùng với con gái Maria Carmen và bà không bao giờ từ bỏ việc sản xuất phát minh của mình. Ruiz Robles đã từng nhận được đề nghị sản xuất nó ở Hoa Kỳ, nhưng bà từ chối họ và nói rằng tác phẩm của bà phải được sản xuất ở Tây Ban Nha.
Cháu trai bà là Gonzalez de la Rivera kể lại: “Tôi đã đi cùng bà tới các tổ chức và gặp gỡ các luật sư khác nhau để thúc đẩy việc sản xuất cuốn sách cơ học của bà. Tôi đã giải thích cách thức sản phẩm này hoạt động và nó khiến cuốn sách bớt nặng nề thế nào. Chúng tôi đi gặp hết người này tới người khác mà không thành công. Nhưng bà tôi không bao giờ nản lòng thoái chí. Trong ký ức của tôi, bà chưa từng nói những câu như ‘Thật tiếc quá’ hay ‘Thật là một thảm họa’. Bà không bao giờ sợ hãi lùi bước”.
Ruiz Robles qua đời vào ngày 27/10/1975, thọ 80 tuổi.
Năm 2018, Hội đồng thành phố Madrid đã thông qua việc lấy tên bà để đặt cho một con đường ở thành phố này./.
Nguồn: nytimes.com, teacherplus.org, womenofixd.com