Đây là kỹ thuật có thể giúp cây trồng kháng virus gây bệnh, đảm bảo an toàn cho người sử dụng, mà không làm ảnh hưởng đến sự phát triển và chất lượng quả.
Đu đủ là loại quả có hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao, đồng thời là phương thuốc quý trong chữa bệnh. Ngoài ra, đây là nguyên liệu quan trong sản xuất dược phẩm và mỹ phẩm.
Tuy nhiên, hiện nay, các vùng trồng đu đủ ở nước ta đều bị thiệt hại nghiêm trọng do sự gây hại của virus đốm vòng (Papaya ringspot virus – PRSV). Phương thức lan truyền của PRSV là từ nguồn giống, qua tiếp xúc cơ học và đặc biệt từ các vector truyền bệnh. Khi bị nhiễm virus, cây biểu hiện các triệu chứng đặc trưng như lùn cây, lá bị khảm và biến dạng, xuất hiện các đốm có dạng vòng màu xanh mờ trên quả. Do đó, sản lượng, chất lượng trái và lượng đường trong quả có thể bị giảm đến hơn 50%.
Những phương pháp thường được sử dụng để ngăn chặn việc lây lan của PRSV bao gồm chặt bỏ cây ký chủ mang mầm bệnh, cách ly vùng bị bệnh, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để kiểm soát các môi giới truyền bệnh. Tuy nhiên, các phương pháp này không thể ngăn chặn hiệu quả sự lan truyền, của các môi giới truyền bệnh, cũng như việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đem lại các tác động tiêu cực đến môi trường, cũng như sức khỏe người trồng và tiêu dùng.
Trong khi đó, chủng kháng là một phương pháp bảo vệ cây trồng chống lại virus gây bệnh. Cơ chế của công nghệ này dựa trên việc tạo ra một virus dòng nhẹ, hay còn được gọi là vaccine từ chính virus gây bệnh và chủng dòng nhẹ lên cây trồng, nhằm kích hoạt cơ chế kháng bệnh vốn có trong cây.
Để kiểm soát bệnh đốm vòng đu đủ ở Việt Nam, nhóm tác giả ở Trường Đại học Đài Trung (Đài Loan) đã phân lập virus gây bệnh đốm vòng thu thập từ tỉnh Tiền Giang. Dựa trên virus này, nhóm nghiên cứu tạo ra hai dòng nhẹ TG-d5I7 (M1) và TG-d5L206 (M2), bằng cách gây đột biến điểm trên HC-Pro (đoạn gen quyết định khả năng gây bệnh của virus PRSV). Hiệu quả bảo vệ của hai dòng nhẹ M1, M2 (vaccine) thử nghiệm tại Đài Loan trong điều kiện nhà màng đều cho kết quả rất cao, 97 – 100%, trước chủng virus gây bệnh PRSV được phân lập tại Tiền Giang (TG5).
Trong khuôn khổ dự án “Đánh giá hiệu quả bảo vệ chéo của dòng nhẹ trong kiểm soát bệnh đốm vòng trên đu đủ tại Việt Nam” - một hợp tác giữa Trường Đại học Nông Lâm TP HCM và Trường Đại học Đài Trung - đã thử nghiệm hiệu quả của hai dòng nhẹ M1 và M2 tại Việt Nam, trên giống đu đủ Tainung No.2 trái dài (V1) và giống đu đủ địa phương Long An trái tròn (V2), trồng tại Dĩ An, Bình Dương.
Theo đó, cây đu đủ con trước khi đem đi trồng được chủng dòng nhẹ (vaccine M1, M2) bằng phương pháp tạo vết thương trên lá và bôi dung dịch đã được bổ sung dòng nhẹ. Sau khi cây con được trồng trên ruộng 3 tuần, tiến hành chủng virus gây bệnh PRSV TG5 trên lá, để đánh giá hiệu quả của công nghệ chủng kháng.
Theo TS Nguyễn Châu Niên, Trường Đại học Nông Lâm TPHCM, kết quả thử nghiệm cho thấy, sau 7 tháng trồng đu đủ, việc chủng dòng nhẹ M1, M2 không ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển cây và phẩm chất quả, thể hiện qua các chỉ tiêu như chiều cao cây, đường kính thân, số lá, chỉ số diệp lục tố và thời gian sinh trưởng, độ Brix và độ cứng của quả,…
Ngoài ra, cây đu đủ được chủng dòng nhẹ M1 và M2, đã làm chậm tỷ lệ nhiễm và lây lan virus gây bệnh đốm vòng PRSV trên cây và quả, so với cây không được chủng dòng nhẹ. Đồng thời, kết quả chủng dòng nhẹ M1 và M2 đã hạn chể được sự giảm trọng lượng quả của cây đu đủ khi bị nhiễm bệnh virus gây đốm vòng.
Đọc thêm: