Đế chế Internet Đông Nam Á khởi đầu từ công ty game

Mùa hè năm 2005, tại Đại học Stanford, Steve Jobs - nhà đồng sáng lập Apple, đã kết thúc bài phát biểu truyền cảm hứng của mình bằng một câu nói trứ danh: “Hãy cứ khát khao, hãy cứ dại khờ” (Stay hungry, stay foolish).

Forrest Li (Lý Tiểu Đông), lúc bấy giờ đang theo học quản trị kinh doanh tại Stanford, ngồi trên khán đài và say mê lắng nghe những chia sẻ của ông. Kể từ đây, Lý Tiểu Đông đã đưa ra một quyết định lớn trong đời: dấn thân vào hành trình khởi nghiệp.

Sinh năm 1978 tại Thiên Tân, một thành phố lớn tiếp giáp với Bắc Kinh, Lý Tiểu Đông theo học ngành kỹ thuật tại Đại học Giao thông Thượng Hải. Anh quyết định lấy tên Forrest vì một giảng viên người Mỹ không tài nào phát âm nổi tên anh. Sau khi tốt nghiệp, anh đầu quân cho Motorola với vai trò giám đốc nhân sự.

Bốn năm sau, Lý bỏ công việc lương cao để theo đuổi bằng MBA tại Stanford. Hoàn tất chương trình học, anh làm việc tại một công ty khởi nghiệp GGgame do Chen Ou, một cựu sinh viên Stanford khác thành lập. GGgame là một nền tảng trò chơi trực tuyến cho phép người dùng trên khắp châu Âu và châu Âu kết nối và thi đấu cùng lúc với nhau.

Dẫu công ty đang trên đà phát triển, nhưng anh và Chen Ou lại bất đồng quan điểm về cách điều hành công việc kinh doanh. Như một lẽ tất yếu, công ty dần lao dốc. Năm 2008, Chen bán tháo 35% cổ phần của mình trong GGgame với giá 700,000 USD. Sau sự ra đi của Chen, Lý Tiểu Đông quyết định chuyển sang tập trung vào việc phát hành game và đổi tên doanh nghiệp, chính thức thành lập Garena vào năm 2009.

Vào năm 2010, sau nhiều cuộc gặp gỡ với Pony Ma (Mã Hóa Đằng), đồng sáng lập và CEO của gã khổng lồ game Tencent, Lý Tiểu Đông đã có được cơ hội phát hành độc quyền tại Đông Nam Á tựa game ăn khách toàn cầu, Liên Minh Huyền Thoại (League of Legends). Không lâu sau, Tencent cũng đã chuyển cho Garena quyền phát hành ba tựa game nổi tiếng khác trong khu vực là Vương giả vinh diệu (​​Honor of Kings), Crossfire và WeFire. Theo thống kê, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ người chơi Liên minh Huyền thoại cao nhất thế giới (đến năm 2019 con số này là hơn 2,8 triệu người).

Năm 2017, Tencent chính thức trở thành nhà đầu tư chiến lược vào Garena. Khi đó, đại gia công nghệ này là cổ đông lớn nhất của Garena, sở hữu 39,8% cổ phần, còn Lý Tiểu Đông nắm 20,7%.

Khi đã gây dựng được đế chế game Đông Nam Á, Lý Tiểu Đông có một quyết định táo bạo: vươn sang lĩnh vực thương mại điện tử và dịch vụ tài chính. Năm 2015, anh ra mắt Shopee, một nền tảng trực tuyến bán lẻ hàng tiêu dùng - từ hàng điện tử, gia dụng đến mỹ phẩm.

Nhà bán lẻ thương mại điện tử này giờ đây là đối thủ sừng sỏ, cạnh tranh trực tiếp với Lazada do Alibaba hậu thuẫn. Nhờ chiến lược thu hút người tiêu dùng trực tuyến bằng mức giá phải chăng lẫn ưu đãi miễn phí giao hàng, Shopee đã chiếm thế thượng phong, có phần lấn lướt Lazada. Đến quý 1 năm 2019, Shopee chính thức vượt qua Lazada để trở thành nền tảng được truy cập nhiều nhất Đông Nam Á. Theo iPrice Insights, thành công của Shopee có sự đóng góp không nhỏ của người tiêu dùng tại Indonesia và Thái Lan. Trên thực tế, Shopee cũng ‘nhẵn mặt’ người dùng tại các quốc gia như Malaysia, Philippines, Việt Nam.

Không dừng lại ở đây, tập đoàn cũng quyết định đầu tư mạo hiểm vào lĩnh vực thanh toán điện tử. Vào tháng 4/2014, tập đoàn đã ra mắt dịch vụ tài chính AirPay, giải pháp thanh toán di động và ví điện tử, tương tự như Alipay của Ant Group tại Trung Quốc. Dịch vụ này sau đó được đổi tên thành SeaMoney với 32 triệu người dùng tính đến quý 2 năm 2021. Hiện tại, SeaMoney đang cung cấp dịch vụ ví điện tử, xử lí thanh toán và cho vay cá nhân. Ở Việt Nam, các dịch vụ của SeaMoney xuất hiện dưới những cái tên như AirPay, ShopeePay và Shopee PayLater.

Vào tháng 5/2017, Garena chính thức đổi tên thành Sea Group - đặt trụ sở tại Singapore, kéo theo sau đó là đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên Sàn giao dịch chứng khoán New York vào tháng 10.

Vào năm 2019, Shopee nhăm nhe tiến vào Mỹ Latinh, nhắm đến mục tiêu là thị trường trị giá 105 tỷ USD của khu vực này, bắt đầu từ Brazil. Đến tháng 12/2020, giá cổ phiếu của Sea đã tăng lên mức 180 USD, giúp công ty có vốn hóa thị trường khoảng 98 tỷ USD. Vào tháng 11/2020, giá cổ phiếu của công ty đạt đỉnh với 358 USD .

Lý Tiểu Đông đã dồn hết tâm sức vào việc gây dựng Sea Group. Đến tháng 3/2021, Sea là công ty đại chúng lớn nhất Đông Nam Á. Vào tháng tám năm ngoái, Lý cũng trở thành người giàu nhất Singapore với khối tài sản lên tới 19,8 tỷ USD.

Bất chấp sự tăng trưởng vượt bậc, Sea Group đang trải qua một cuộc khủng hoảng ngầm, đặc biệt khi tập đoàn phải đối mặt với hàng loạt tin xấu vào năm 2022. Ngay đầu năm, vào ngày 4/1, Tencent thông báo rằng họ đang giảm lợi ích vốn chủ sở hữu của mình trong tập đoàn từ 21,3% xuống 18,7% .

Một tuần sau đó, đơn vị phụ trách kinh doanh mảng giải trí kỹ thuật số, vốn là nguồn thu chính của công ty, bị kiện vì vi phạm bản quyền. Krafton, nhà phát triển PlayerUnknown’s Battleground (PUBG) đã đệ đơn kiện Garena, cụ thể tựa game ăn nên làm ra của Sea - Garena Free Fire - bị cáo buộc ăn cắp ý tưởng từ PUBG.

Free Fire là một trong số ít tựa game di động đạt doanh thu 1 tỷ USD trên toàn thế giới. Tựa game này đã lập kỷ lục khi có 150 triệu người chơi trong một ngày trên toàn cầu. Tuy nhiên, vào ngày 14/2, Garena Free Fire nằm trong số 54 ứng dụng bị chặn ở Ấn Độ do lo ngại về bảo mật trong bối cảnh căng thẳng giữa Ấn Độ và Trung Quốc dâng cao. Kết quả là giá cổ phiếu của Sea Group lao dốc không phanh, giảm hơn 18%. Hơn 16 tỷ USD giá trị vốn hóa của Sea ‘bốc hơi’ chỉ trong một ngày.

Công ty sau đó tiếp tục thông báo rằng họ sẽ đóng cửa Shopee tại Pháp từ ngày 6/3, chỉ bốn tháng sau khi nền tảng ra mắt tại quốc gia này. Nỗi thất vọng lên tới đỉnh điểm khi báo cáo thu nhập quý 4 và cả năm 2021 được công bố vào đầu tháng ba vừa qua. Trong đó, Sea Group cho biết doanh thu đạt 9,95 tỷ USD trong năm 2021 - cao hơn gấp đôi năm ngoái, nhưng mức lỗ ròng của tập đoàn đã tăng lên 2,04 tỷ USD - tăng cao so với mức 1,61 tỷ USD vào năm 2021.

Mảng kinh doanh giải trí kỹ thuật số của Sea báo cáo doanh thu 2,8 tỷ USD cho cả năm 2021, trong khi hai mảng còn lại là thương mại điện tử và dịch vụ tài chính lần lượt báo lỗ 2,6 tỷ USD và 600 triệu USD. Dù mảng game của tập đoàn sinh lãi, nhưng không thể phủ nhận rằng Sea đang rơi vào cảnh khốn đốn. Trong quý 4 năm 2021, số lượng người chơi thường xuyên đã giảm từ 729 triệu xuống còn 654 triệu người, trong khi số người chơi trả phí giảm từ 93,2 triệu xuống 77,2 triệu người. Đáng chú ý, lượng tiền mặt mà các game thủ sẵn sàng đổ vào dự kiến sẽ giảm từ 4,6 tỷ vào năm 2021 xuống còn 3 tỷ USD vào năm 2022 - ghi nhận sự sụt giảm đầu tiên đối với mảng game của tập đoàn.

Các số liệu chỉ ra rằng Sea Group đang quá phụ thuộc vào mảng kinh doanh game, và bản thân mảng kinh doanh này của tập đoàn cũng đang tuột dốc. Tập đoàn buộc phải tìm ra một phương án nhằm cân bằng các mảng, nếu muốn tiếp tục phát triển lâu dài và bền vững trong tương lai.

Bất chấp sự thật rằng Sea Group đang phải tìm cách vượt qua cuộc khủng hoảng, các nhà đầu tư vẫn nhìn thấy giá trị tiềm năng của tập đoàn công nghệ này. Vào tháng hai năm nay, các tập đoàn đầu tư như Ark Invest và Hillhouse Capital đã tăng cổ phần của họ tại Sea Group — Hillhouse hiện sở hữu hơn 1 triệu cổ phiếu Sea, đưa gã khổng lồ Internet trở thành một trong mười công ty mà Hillhouse nắm giữ cổ phần nhiều nhất.

Theo Kr Asia