Các thành phố như Barcelona muốn tận dụng đại dịch để mang lại cho người dân cơ hội thuê nhà ở với mức giá phải chăng.
Airbnb đã cách mạng hóa ngành du lịch, và kể từ khi dịch vụ này ra đời vào năm 2018, hàng trăm ngàn người dùng sở hữu bất động sản đã thông qua nền tảng này để tạo thu nhập cho bản thân, và một vài trường hợp còn biến nó thành nguồn thu nhập chính nữa.
Nhưng trong khi các chủ nhà (gọi là host) đang run rẩy trước bối cảnh ngành công nghiệp du lịch sụp đổ vì virus corona, khiến họ bỗng mất đi một khoản thu nhập đáng kể, thì chính quyền nhiều thành phố lại đang hả hê, bởi Airbnb không hoạt động được đồng nghĩa thị trường cho thuê bất động sản truyền thống sẽ trở lại như trước. Các thành phố trên thế giới luôn than phiền rằng những kỳ nghỉ siêu lợi nhuận đã khiến chi phí thuê nhà tăng cao, khiến các cư dân địa phương không thể chịu nổi, kéo theo hiệu ứng dây chuyền là các doanh nghiệp địa phương cũng không thể phục vụ nhóm khách hàng này nữa.
"Chúng tôi hi vọng 1/3, hoặc thậm chí là một nửa số căn hộ được cấp phép cho khách du lịch thuê sẽ trở thành các căn hộ bình thường để người địa phương thuê trong 3 năm tới" – Janet Sanz, Phó thị trưởng Barcelona, cho biết.
Ian Brossat, Phó thị trưởng Paris phụ trách mảng nhà ở, cũng có ý kiến tương tự. "Chúng tôi sẽ tận dụng cơ hội này để nắm lại quyền kiểm soát" – ông nói.
Brossat cho biết hoạt động của Airbnb đã "sụp đổ" ở Paris, và các host mới chỉ đăng ký với chính quyền khoảng 40 khách đến ở trong 3 tuần đầu tiên của tháng 4, so với con số trung bình là 1.210 mỗi tháng vào năm ngoái. Airbnb bác bỏ những số liệu này với lý do họ muốn tập trung vào cung hơn là cầu.
Trong khi đó, một bản báo cáo của công ty phân tích thị trường nhà nghỉ dưỡng cho thuê Transparent cho thấy số lượng đặt chỗ tại Tây Ban Nha đã giảm đến 98% kể từ khi lệnh phong tỏa được thực hiện vào ngày 14/3. Khả năng thị trường này nhanh chóng phục hồi là rất khó, và tại Tây Ban Nha, ngành công nghiệp du lịch dường như đã "chốt sổ" năm 2020 và đợi đến năm sau mới hoạt động trở lại.
Để vãn hồi lại thua lỗ, chủ sở hữu bất động sản bắt đầu quay lại thị trường cho thuê nhà truyền thống, với hàng trăm, có thể là hàng ngàn căn hộ dành cho cư dân địa phương tại Tây Ban Nha thuê trong thời gian ngắn, hoặc thuê trọn năm cho đến khi ngành du lịch phục hồi vào năm 2021.
Tuy nhiên, việc cho thuê nhà ngắn ngày chỉ được phép thực hiện đối với những người tạm thời chuyển đến thành phố để làm việc. Vì không ai được phép đi bất kỳ đâu trong thời điểm hiện tại, loại hình thuê này nhiều khả năng không thể được thực hiện, có thể bị xếp vào danh mục bất hợp pháp, và Sanz nói rằng chính quyền sẽ truy tố nếu chủ nhà không thực hiện theo quy định.
Barcelona từ lâu đã rơi vào thế đối đầu với Airbnb. Có 9.600 căn hộ nghỉ dưỡng được cấp phép tại thành phố, và số lượng căn hộ chưa được cấp phép cũng có thể ngang ngửa con số đó – tất cả đều góp phần vào sự bùng nổ của ngành công nghiệp du lịch tại thành phố kể từ khi nền tảng này bắt đầu hoạt động vào năm 2009. Airbnb còn bị cáo buộc là nguyên nhân khiến giá thuê nhà trong thành phố tăng cao.
"Điều mà chủ sở hữu các căn hộ du lịch muốn lúc này là sự ổn định, và họ có thể có được điều đó từ việc cho thuê theo kiểu truyền thống" – Sanz nhận định. "Tất nhiên, họ sẽ kiếm được ít tiền hơn so với cho khách du lịch thuê".
Tòa thị chính Paris, cũng là một đối thủ truyền kiếp đối với sự mở rộng chưa từng có tiền lệ của Airbnb, ước tính rằng nền tảng này đã "tước đoạt" khoảng 30.000 căn nhà của cư dân thành phố và chuyển sang cho các khách du lịch ngắn ngày, trong số này có đến 25% số căn hộ thuộc 4 quận trung tâm của Paris.
Brossat cho biết chính quyền lo ngại rằng một số vị host "hám tiền" đã cho thuê căn hộ để phục vụ hoạt động mại dâm hoặc các hoạt động bất hợp pháp khác, trong số một số host khác thì sử dụng trái phép một loại hợp đồng cho thuê trung hạn mới với thời gian kéo dài từ 1 đến 9 tháng và để dành chúng cho các sinh viên và người lao động từ nơi khác đến, hoặc những người đến tham dự các khóa đào tạo tại thành phố.
"Thành phố có thể mua lại một vài căn hộ trong số này và chuyển giao chúng cho thị trường cho thuê nhà truyền thống" – Brossat nói. "Hàng trăm căn hộ tại trung tâm Paris có thể nằm trong số này".
Tại Dublin, tình hình cũng tương tự - ước tính có đến 9.400 căn hộ Airbnb ở thành phố này. Một tuần sau khi lệnh giới hạn di chuyển vì COVID-19 được thực thi vào giữa tháng Ba, 170 căn hộ cho thuê khác ở Trung tâm Dublin đã được quảng cáo trên Daft.ie, website bất động sản hàng đầu của Ireland. Sóng ngầm vẫn tiếp tục, chỉ là ở một tốc độ chậm hơn mà thôi.
Tuy nhiên, số lượng căn hộ chuyển sang loại hình cho thuê trung và dài hạn chỉ như một con suối, không phải một con sông, và điều đó cho thấy hầu hết các host dự định "cầm cự" chờ đợi thị trường du lịch bùng nổ trở lại vào cuối năm nay. "Có sự dịch chuyển đôi chút, nhưng không phải đáng kể" – Eoin O Broin, người phát ngôn chuyên về mảng nhà ở của Sinn Fein, một đảng đối lập, cho biết.
O Broin và các nhà hoạt động trên lĩnh vực nhà ở kỳ vọng quá trình thanh kiểm tra đối với Airbnb sẽ tạo điều kiện cho chính quyền mở rộng và buộc thực thi các quy định yêu cầu các host đã có hơn một bất động sản phải xin cấp phép xây dựng.
Kể từ khi các quy định được giới thiệu vào năm ngoái, chỉ một số ít các host nộp đơn xin cấp phép, còn hàng ngàn người khác không chịu tuân thủ. O Broin muốn việc Airbnb và các công ty địa ốc khác quảng cáo cho các bất động sản lách luật này sẽ bị đưa vào danh sách bất hợp pháp, và buộc chủ sở hữu phải chấp hành các khoản tiền phạt tương ứng.
Airbnb tỏ ra khá cứng rắn trước những thách thức phải đối mặt. Trong một tuyên bố, người phát ngôn của công ty nói rằng: "Hiện nay, số lượng nhà trên Airbnb đã nhiều hơn một năm trước, và nền tảng của chúng tôi sẽ tiếp tục là một công cụ kinh tế cho các host trong tương lai. Chúng tôi đã thấy những dấu hiệu đáng khích lệ rằng du lịch nội địa đã dần tăng lên tại một số thị trường, và số lượng các căn hộ Airbnb cho thuê lâu dài hơn đã tăng gần gấp đôi. Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác với các thành phố để đảm bảo mọi người được hưởng lợi từ du lịch trên Airbnb, dựa trên trải nghiệm mà chúng tôi có được khi cộng tác với hơn 500 chính phủ và các tổ chức trên toàn thế giới".
Ấy thế nhưng, đến nay, công ty đã sa thải 1.900 nhân viên, tức khoảng 25% trong tổng số. Tại Barcelona, hãng đã hủy bỏ hợp đồng đối với một trung tâm chăm sóc khách hàng qua điện thoại, khiến 800 người mất việc.
Rất nhiều người sẽ tiếp tục mất việc trong năm tới. Một bản báo cáo nội bộ của hội đồng thành phố Barcelona dự đoán rằng nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ trên lĩnh vực du lịch sẽ không thể tồn tại, khiến nhiều người mất việc hoàn toàn, có thể dẫn đến tình trạng những con phố trống vắng không có hoạt động kinh doanh, đặc biệt là tại những khu vực chuyên về du lịch.
Nhưng với nhiều người dân địa phương, những người tin rằng thành phố đã đánh mất quá nhiều thứ để phục vụ du lịch, thì hi vọng vẫn còn đó. "Chúng tôi có cơ hội để suy nghĩ lại về thành phố" – Sanz nói. "Trong nhiều năm, chúng tôi đã luôn nói rằng chúng tôi muốn khôi phục Ramble và các bãi biển cho người dân địa phương. Các doanh nghiệp cần thích ứng. Họ cần mang lại cho người dân sống ở đây những thứ họ muốn – không phải là đồ lưu niệm hay những thứ tương tự. Một mô hình kinh doanh chỉ chăm chăm vào khách du lịch sẽ không thể bền vững".