Sửa chính sách hút vốn để trợ lực startup Việt

Startup cần được hỗ trợ kêu gọi vốn

Tại Ngày hội đầu tư - Demo Day 2016 được Vietnam Silicon Valley Accelerator (VSVA) tổ chức sáng 16/7, 11 nhóm khởi nghiệp đã trình bày ý tưởng để kêu gọi đầu tư. Nhóm kêu gọi mức đầu tư thấp nhất là Sora với giải pháp thay thế hệ thống giao dịch và thương mại truyền thống, ở đó việc trao đổi, mua bán không nhất thiết sử dụng tiền. Juan Dalisay Jr - đến từ Philippines, chủ nhân ý tưởng khởi nghiệp này - kêu gọi đầu tư 75.000USD trong 24 tháng.

Nhóm khởi nghiệp Schoolbus giới thiệu sản phẩm của mình với nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân tại Demo Day 2016. Ảnh: Loan Lê

Hầu hết các dự án khởi nghiệp trong giai đoạn đầu chuẩn bị ra thị trường đều có mức kêu gọi đầu tư từ 100.000-400.000USD, với tham vọng tạo ra các bước phát triển vượt bậc trong giai đoạn 2016-2018.

Mức kêu gọi đầu tư “khủng” nhất thuộc về Caganu - hệ thống bán lẻ trực tuyến đã vận hành 4 năm, đang có doanh thu hằng tháng 2,2-2,5 tỷ đồng. Với tham vọng đạt doanh thu 20 triệu USD vào năm 2018, Caganu kêu gọi đầu tư 1,5 triệu USD trong 2 năm.

Bùi Hà Thái - CEO của SchoolBus (mạng dạy và học trực tuyến dành cho giáo viên và học sinh phổ thông) - cho biết, việc thiếu vốn kéo theo muôn vàn khó khăn khác cho doanh nghiệp này như thiếu nhân sự, cơ sở vật chất cho lớp học online.

“Giai đoạn đầu, chúng tôi không có tiền, chưa có người dùng, vì thế việc thuyết phục nhân sự bỏ công việc ổn định để làm cùng mình khó như lên trời. Sản phẩm tốt đến đâu mà không có vốn để thu hút nhân sự, mở chiến dịch quảng bá thu hút người dùng thì cũng là vô ích” - ông Thái nói.

Ngoài khó khăn về vốn, bà Khả Tú Lệ - Giám đốc Booknhanh.com, hệ thống đặt lịch chăm sóc sắc đẹp, là cầu nối giữa cơ sở làm đẹp và khách hàng - nêu một khúc mắc mang tính đặc thù: “Ở Việt Nam chưa có hệ thống kiểm soát, đánh giá chất lượng các cơ sở làm đẹp. Nhà nước cần có chính sách xây dựng hệ thống đánh giá, kiểm soát và xây dựng bộ tiêu chí giống như ISO riêng cho ngành làm đẹp để Booknhanh.com có cơ sở phân loại và phục vụ khách hàng tốt hơn”.

Còn ông Lê Quang Thạch - CEO Kebab Torki, mô hình nhượng quyền kinh doanh bánh mỳ Doner Kebab - cho biết, từ đầu năm tới nay, Kebab Torki đã bán được 2 cửa hàng nhượng quyền. Nhìn thấy tương lai tươi sáng của ngành nhượng quyền trong thực phẩm, nhưng ông Thạch gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý doanh nghiệp, vận hành bộ máy, thu ngân và các vấn đề pháp lý liên quan đến chính sách nhà nước.

Xem xét sửa đổi chính sách hút vốn

Trước chia sẻ của các nhóm khởi nghiệp, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho biết, trong đề án 844 xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp được Thủ tướng phê duyệt tháng 5/2016 có nhiều nội dung liên quan đến cơ chế chính sách để tạo môi trường hấp dẫn các nhà đầu tư như: Chính sách hình thành quỹ hỗ trợ khởi nghiệp từ nguồn vốn của Nhà nước; xây dựng cổng kết nối thông tin giữa nhà đầu tư, doanh nghiệp khởi nghiệp và các nguồn lực tri thức của Nhà nước.

Với mong muốn tăng nguồn vốn đầu tư cho các dự án khởi nghiệp, trong đề án 844, Chính phủ cũng đang xem xét việc xây dựng quỹ hỗ trợ khởi nghiệp. “Điều này cho thấy sự ủng hộ của Chính phủ với quyết tâm xây dựng quốc gia khởi nghiệp” - Thứ trưởng khẳng định.

Tuy nhiên, vấn đề vướng mắc là ngân sách nhà nước không thể đưa vào hoạt động đầu tư mạo hiểm. Nếu hoạt động thua lỗ, nhà quản lý quỹ có thể vi phạm quy định nhà nước về quản lý ngân sách. Đầu tư 100 dự án thì chỉ có 5-6 dự án thành công và lợi nhuận thu được có thể sẽ bù cho hơn 90 dự án thất bại. Vì thế, việc xây dựng cơ chế quản lý quỹ cần có sự phối hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để đảm bảo hoạt động hiệu quả, hợp lý, đúng quy định.

Cũng theo Thứ trưởng Trần Văn Tùng, các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam gặp nhiều khó khăn do chưa có chính sách ưu đãi riêng. Mong muốn của họ là được tạo điều kiện thuận lợi để đưa vốn vào Việt Nam và khi đầu tư xong thì phần lợi nhuận của họ cũng được đưa ra dễ dàng.

Để làm được điều này, cần xây dựng cơ chế, chính sách đầu tư cho người nước ngoài. Ngoài ra, thuế cũng là vấn đề đang khiến nhiều nhà đầu tư e ngại. Trong 10 dự án khởi nghiệp, chỉ có một dự án hiệu quả. Tuy nhiên, cơ quan thuế hầu như chỉ đánh thuế ở dự án thành công mà không xét đến 9 dự án thất bại. Mức thuế phải nộp khiến cho lợi nhuận sau thuế của các nhà đầu tư không đủ bù cho số tiền ban đầu họ đã bỏ ra cho 10 dự án.

“Các nhà đầu tư kiến nghị rằng, khi đánh thuế cần xem xét tổng thể các dự án thành công và thất bại. Để thay đổi điều này, cần có sự hỗ trợ của Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính để đưa ra văn bản hướng dẫn rõ ràng. Cơ quan chức năng cũng nên tham khảo cách đánh thuế tương đương của các nước trong khu vực và trên thế giới để có cách làm phù hợp” - ông Tùng phân tích.

Về phía đề án thung lũng Silicon Việt Nam, bà Thạch Lê Anh - Chủ nhiệm đề án - cho biết để hỗ trợ các startup thu hút đầu tư hiệu quả, tạo ra sự tin cậy giữa nhà đầu tư, cơ quan quản lý và cá nhân khởi nghiệp, ngoài sự kiện Demo Day, VSVA cũng tổ chức các hội trại gặp gỡ các bên, tạo không gian trò chuyện, tìm hiểu lẫn nhau nhiều hơn.