Trong buổi làm việc với Cục SHTT cuối tháng 9 vừa rồi, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh yêu cầu thay đổi mạnh mẽ quy trình, thủ tục, cơ chế thẩm định, thực thi quyền SHTT, đồng thời làm rõ hoạt động SHTT của Việt Nam đang đứng ở đâu so với thế giới và khu vực về thời gian giải quyết, chi phí thẩm định, cấp văn bằng bảo hộ. Thời gian và chi phí chính là điều mà các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp muốn đăng ký bảo hộ quyền SHTT quan tâm nhất.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Việt Thanh tại một hội nghị về quản lý SHTT ở Hải Phòng. Ảnh: Loan Lê Ngoài vấn đề thủ tục, nhận thức về SHTT của xã hội - nhất là cộng đồng doanh nghiệp ở Việt Nam - còn rất kém. Rất nhiều sự cố liên quan đến SHTT đã xảy ra, tốn giấy mực của báo chí và tiền bạc của chính các doanh nghiệp.
“Mất bò mới lo làm chuồng”, nhiều doanh nghiệp bị nước ngoài đăng ký mất nhãn hiệu mới kiện để đòi lại, như câu chuyện của Vinataba, kẹo dừa Bến Tre, càphê Trung Nguyên, càphê Buôn Ma Thuột… Khi nhận thức về SHTT chưa rõ ràng thì hội nhập quốc tế, mở rộng kinh doanh là điều hết sức khó khăn.
SHTT là một nội dung quan trọng trong quá trình đàm phán TPP của Việt Nam với các đối tác, nhất là phía Mỹ. Với tình hình hiện nay, khi TPP chính thức có hiệu lực, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro liên quan tới vi phạm SHTT. Ngoài ra, với những hiệp định thương mại kiểu mới giữa Việt Nam với EU, Liên minh kinh tế Á - Âu và cả WTO, vấn đề SHTT vẫn là thử thách quan trọng, thậm chí mang tính sống còn đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các nước phát triển không bao giờ cho phép một mặt hàng không rõ xuất xứ, không đăng ký nhãn hiệu nhập và lưu hành.
Khi làn sóng đầu tư, hàng hóa nước ngoài đổ vào Việt Nam do các hiệp định thương mại kiểu mới như TPP có hiệu lực, các tranh chấp SHTT sẽ bùng nổ. Lúc đó, nếu không có hệ thống thực thi quyền đầy đủ, chúng ta sẽ không giải quyết được, rất dễ nhận thua thiệt.
Vì vậy, các doanh nghiệp có tài sản trí tuệ phải lập tức đăng ký để được bảo hộ trong toàn khối TPP, cụ thể là đăng ký bảo hộ độc quyền sáng chế, nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại, kiểu dáng công nghiệp, chỉ dẫn địa lý…
Đó chính là chứng chỉ để tham gia cuộc chơi toàn cầu. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cần rốt ráo cải cách để rút ngắn thời gian làm thủ tục, giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng bảo vệ quyền SHTT của mình. Nếu không làm tốt điều này, rất nhiều doanh nghiệp Việt Nam có thể phá sản hoặc giải thể khi TPP được thực thi.