Đầu tư vào điện than đang thua lỗ

"Năng lượng tái tạo đang vượt qua nhiệt điện than trên khắp thế giới và các khoản đầu tư vào nhiệt điện than có nguy cơ trở thành tài sản bị mắc kẹt khiến chúng ta phải phụ thuộc vào điện than giá cao trong nhiều thập kỷ. Thị trường đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng carbon thấp nhưng các chính phủ lại không lắng nghe điều này," Matt Gray, đồng trưởng nhóm điện và các dịch vụ thiết yếu của Carbon Tracker, đồng tác giả của báo cáo, cho biết. "Việc hủy bỏ các dự án điện than mới ngay lập tức và dần dần loại bỏ các nhà máy đang hoạt động sẽ mang lại lợi ích về mặt kinh tế cho các chính phủ."

Báo cáo này của Carbon Tracker so sánh chi phí sản xuất điện quy dẫn của điện gió trên bờ và điện mặt trời quy mô lớn với chi phí sản xuất điện quy dẫn của điện than và chi phí biên dài hạn của điện than.

Chi phí vận hành mỗi nhà máy điện than có tính đến chi phí nhiên liệu, bảo dưỡng, định giá carbon hiện tại hoặc đã được phê duyệt và các chính sách chống ô nhiễm không khí. Dữ liệu giá nhiên liệu than lấy từ Bloomberg; còn chi phí vốn của nhiệt điện than lấy từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế và Carbon Tracker. Chi phí và dự báo vốn điện gió và điện mặt trời được lấy từ Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế.

Để hạn chế sự nóng lên toàn cầu trong khoảng 1,5°C, loài người cần giảm 80% việc sử dụng than toàn cầu trong sản xuất điện từ năm 2010 đến 2030. Với số nhà máy điện than hiện tại, điều này có nghĩa là từ nay cho đến năm 2040, mỗi ngày cần đóng cửa một nhà máy điện than.

Trên toàn thế giới có 499 GW nhiệt điện than mới đã được lên kế hoạch hoặc đang được xây dựng với chi phí 600 tỷ USD, nhưng Carbon Tracker cảnh báo rằng chính phủ và các nhà đầu tư có thể không bao giờ thu hồi được vốn vì các nhà máy nhiệt điện than thường phải mất 15 đến 20 năm để hoàn vốn.

Báo cáo chỉ ra, với chi phí điện gió, điện mặt trời ngày càng hạ thấp, bên cạnh đó là khoản đầu tư lớn cần thiết để điện than tuân thủ các quy định về ô nhiễm không khí và carbon hiện nay, làm cho điện than không còn là dạng năng lượng rẻ nhất trong bất kỳ thị trường lớn nào.

Trung Quốc có nguy cơ mất 158 tỷ USD, với 100 GW công suất điện than đang được xây dựng và 106 GW đã được lên kế hoạch. Nước này hiện có 982GW điện than và việc vận hành 71% số này tốn kém hơn xây dựng các nhà máy năng lượng tái tạo mới.

Hoa Kỳ không có kế hoạch xây dựng nhà máy điện than mới.

Ở Đông Nam Á, 78 GW điện than được lên kế hoạch hoặc đang được xây dựng với chi phí 124 tỷ USD, nhưng đến năm 2030, việc xây dựng các nhà máy năng lượng tái tạo mới sẽ rẻ hơn so với việc tiếp tục vận hành các nhà máy điện than hiện có.

Các nước Đông Nam Á đang tụt lại phía sau vì thị trường năng lượng còn sơ khai, khiến việc thu hút nguồn tài chính toàn cầu trở nên khó khăn. Trong khi các chính phủ ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc tiếp lại tục hỗ trợ đầu tư vào điện than.

Theo Carbon Tracker, các yếu tố thị trường sẽ khiến điện than không thể tồn tại được trong các thị trường không bị kiểm soát, nơi các nhà đầu tư năng lượng tái tạo sẽ tận dụng sự chênh lệch giá ngày càng lớn giữa hai loại năng lượng.

Tuy nhiên, báo cáo cũng lưu ý rằng một số chính phủ trên thế giới tiếp tục khuyến khích và bảo lãnh các dự án nhiệt điện than mới. Ở một số thị trường có kiểm soát và bán kiểm soát, chi phí cao của than đá bị tính vào hoá đơn điện và bắt người dùng phải chịu; hoặc một số chính phủ sử dụng tiền thuế trợ cấp cho các công ty vận hành nhiệt điện than để các công ty này có thể bán điện với giá thấp hơn chi phí sản xuất.

Báo cáo kêu gọi các chính phủ hãy để cho năng lượng tái tạo cạnh tranh với điện than trên một sân chơi bình đẳng; hủy bỏ các dự án mới và loại bỏ các nhà máy điện than đang hoạt động; đồng thời đưa ra các quy định cho phép năng lượng tái tạo mang lại giá trị tối đa cho các hệ thống năng lượng của họ.

Nếu không, các chính phủ và nhà đầu tư đứng trước "rủi ro tài sản bị mắc kẹt thêm trầm trọng và có thể dẫn đến tình trạng dư thừa công suất," Carbon Tracker cảnh báo.