Đất cố đô xưa không chỉ nổi tiếng bởi những danh lam thắng cảnh mà các món ăn vùng đất này cũng được nhiều người biết đến, góp phần níu chân du khách mỗi lần có dịp qua thăm.
Về Ninh Bình, du khách nên ít nhất một lần thưởng thức những món ngon nức tiếng, đi vào trong thơ ca của vùng đất này:
"Rượu ngon cơm cháy thịt dê
Ninh Bình chào đón khách về thăm quan
Dạo chơi non nước Tràng An
Hạ Long trên cạn, đại ngàn Cúc Phương".
1. Rượu Kim Sơn
Lọai rượu ngon được nhắc tới trong câu ca trên là rượu Kim Sơn. Nó được đề cử trong “Top 10 đặc sản rượu nổi tiếng nhất Việt Nam”.
Rượu được chưng cất từ gạo nếp xay qua (còn gọi là gạo lứt), men thuốc bắc làm từ 36 vị thuốc bắc, nguồn nước giếng khơi tự nhiên, và sản xuất theo bí quyết của người dân làng nghề nơi đây.
Gạo nếp lứt thổi thành cơm với nước giếng khơi, để nguội, sau đó rắc men thuốc bắc giã nhỏ lên trên. Sau đó, đem phần cơm này cho vào chậu ủ lên men.
Sau khi ủ men xong (thường là 7 ngày), người ta cùng một nồi lớn không cần vung để nấu rượu. bên trên nồi đặt một thùng tròn bằng gỗ, có máng và ống dẫn rượu ra ngoài. Trên cùng, họ để một chậu lớn đặt nghiêng đựng nước. Nước trong chậu thường xuyên được thay để giữ lạnh. Hơi rượu bốc lên từ nồi dưới, gặp lạnh ở đáy chậu đựng nước lạnh phía trên, sẽ hóa lỏng mà theo máng chảy ra ngoài rồi được hứng vào chai, can.
Trong quá trình đun rượu, phải chú ý giữ lửa sao cho không quá to, không quá nhỏ.
Thành phẩm thu được là loại rượu màu trong suốt, bọt tăm rượu lớn.Uống vào có cảm giác cay cay, tê tê nơi đầu lưỡi rồi râm ran ở cả vòm họng.
2. Cơm cháy
Món cơm cháy Ninh Bình được Tổ chức Kỷ Lục Châu Á chính thức công nhận là món ngon kỷ lục châu Á.
Để tạo ra cơm cháy, người ta thường dùng gạo nếp Hương, hạt tròn, trong. Gạo nấu lên phải ra thành phẩm là đủ nước, cơm dẻo. Nguyên tắc tiếp theo là khi đun, phải đun trong bếp gang, giữ đều lửa. Có như vậy cháy tạo ra mới đều, ngon, giòn.
Cháy sau khi tạo thành, được lấy ra, đem sấy khô hoặc phơi khô để dễ bảo quản. Lúc này cháy có màu vàng nhạt, đều hạt, giòn mà vẫn dẻo. Khi ăn, cho cháy vào chảo dầu sôi chiên qua.
Cơm cháy ngon nhất là khi được ăn kèm nước sốt. Loại nước sốt này được tạo ra từ nước mắm, mỡ, hành hoặc kèm ruốc. Đặc sản ở Ninh Bình thì cơm cháy phải ăn kèm nước sốt làm từ thịt dê.
3. Thịt dê
Thịt dê xưa nay là món ăn nổi tiếng ở đất Ninh Bình. Du khách nào qua đây hầu như đều đã được nghe tiếng hoặc thưởng thức. Dê ở Ninh Bình ngon hơn ở nhiều nơi bởi dê được nuôi trên núi đá vôi, phải leo trèo nhiều nên thịt rất săn chắc, ngon ngọt. Môi trường sống giúp dê ăn nhiều lá cây non, trong đó có cả lá của những cây thuốc quý, do vậy thịt dê còn có mùi thơm của cây thuốc.
Từ thịt dê, người dân địa phương đã tạo ra rất nhiều món ăn ngon như dê ủ trấu, nàm dê nướng, dê nướng mọi, dê xào lăn, dê hầm ngũ vị....