Các nghiên cứu ở Mỹ cho thấy khoảng 1/2 phụ nữ trên 50 tuổi có nguy cơ bị gãy xương ở cột sống, cổ xương đùi hoặc cổ tay do loãng xương. Dự báo đếnnăm 2050, toàn thế giới sẽ có 6,3 triệu trường hợp gãy cổ xương đùi do loãng xương, trong đó51% ở các nước châu Á, nơi mà khẩu phần ăn hàng ngày thường thiếu canxi songviệc chẩn đoán sớm và điều trị tích cực bệnh loãng xương còn rất nhiều khó khăn.
Thống kê cho thấyloãng xương là bệnh thường gặp nhất trong các bệnh lý về xương trên toàn thế giới. Bệnh thườnggặp ở nữ hơn lànam giới, với tỷ lệ 3:1.Loãng xươngđể lại hậu quả rất nặng nề,làm cho xương trở nên giòn, mỏng manh và rất dễ gãy, kể cả khi không bị chấn thương. Người ta thường gọi tình trạng nàylà gãy xương tự nhiên,đâylà một biến chứng nặng nề của loãng xương.
Tiến sĩ, bác sĩVõ Xuân Sơngiải thích:Xương người được cấu tạo bởi các bè xương liên kết với nhau thành một mạng lưới, tạo nên bộ khungvững chắcđểnângđỡ cả cơ thể. Ở người bình thường, các bè xương xếp dày đặc, độ dày của mỗi bè khá lớn.
Theo cơ chế tự nhiên, có2quá trình đồng thời xảy ra, tác động trực tiếp lên xương của con ngườiđó làtạo xương và hủy xương. Khi người ta còn trẻ, quá trình tạo xương chiếm ưu thế, xương ngày một phát triển, các bè to ra vàcứng chắc. Đến tuổi trưởng thành, hai quá trình tạo - hủy cân bằng với nhau, xương luôn cứng chắc cũng như một conngười tràn đầy sinh lực.
Nhưngởngười lớn tuổi, quá trình tạo xương giảm,hủy xương thắng thế. Hậu quả là các bè xương mỏngđi, bớt chắc khỏe, số lượng bècũng giảm, tạo ra các khoang rỗng bên trong xương. Người ta thườnggọi tình trạng nàylà xốp xương hoặc loãng xương.
 |
|
Khi bị loãng xương, mậtđộ xương giảm dễ dẫn dến gãy tự nhiên.Ảnh:EXSON.
|
Xương bị loãng sẽyếu và giònhơn rất nhiều so với xương không bị loãng. Dân gian thường gọitình trạng nàylà “mục xương”. Khi nói đến mục xương người ta thường ám chỉ trường hợp xương bị mục, bị yếu do lạm dụng các thuốc kháng viêm corticosteroid. Tuy nhiên, theo các chuyên gia,việc sử dụng corticosteroid chỉ là một trong số nhữngnguyên nhân gâybệnh nàymà thôi.
Bác sĩ chuyên khoa 1Ngô Đức Trường cho biết, thủ phạm chính gây ra loãng xương chính là "vị thầnthời gian". Khi con người bước qua tuổi trung niên, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh, các nội tiết tố giảm, quá trình tạo xương không còn sung mãn như trước, đồng thời quá trình hủy xương tăng lên và lấn lướt làm cho xương bị mất đi, trở nên xốp hơn.
Thành phần chính tạo nên độ vững chắc cho xương là canxi. Lúc con người còn trẻ, cơ thể sử dụng canxi để tạo ra xương mới. Nhưng khi lớntuổi, thườnglượng canxi trong máu không đủ, canxi sẽ bị lấy từ xương ra để chuyển đến phục vụ cho hoạt động ở các cơ quan trọng yếukhác của cơ thể, từ đó làm cho xương suy yếu.
Ngoài vấn đề tuổi tác, còn nhiềunguyên nhân vàyếu tố nguy cơ kháclàmtăng quá trình hủy xương như:
- Chế độ ăn uống quá ít canxi, ít đạm,ít hoạt động thể lực, ít hoạt động ngoài trời, nghiện rượu, bia, thuốc lá, cà phê.
- Sử dụng thuốc corticosteroid (ví dụ như dexa) hàng ngày trong thời gian hơn 3 tháng.
-Nằm bất động trên giường quá lâu.
-Bị các bệnh lý về khớp như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp.
-Bị bệnh thận mạn tính dẫn tới tăng đào thải canxi, bệnh đường tiêu hóa mạn tính gây giảm hấp thu canxi và vitamin D.
-Cường tuyến cận giáp, thiểu năng sinh dục.
-Người quá nhẹ cân, lúc nhỏ bị còi xương, suy dinh dưỡng.
 |
|
Cổ tay, đốt sống, cổ xương đùi là nhữngvị trí dễ gãy khi bị loãng xương.Ảnh:EXSON.
|
Theo bácsĩ chuyên khoa 1Nguyễn Thị Thiên Hà, căn cứ vào nguyên nhân loãng xương, người ta chia ra làm ba loại: Loãng xương người già, loãng xương sau mãn kinh và loãng xương thứ phát.
Loãng xương người già hay còn gọi là loãng xương tiên phát xảy ra khi vừa có tình trạngtăng hủy xương và giảm tạo xương. Bệnhthường xuất hiện trễ, diễn biến chậm, tăng từ từ và ít có những biến chứng nặng nề như gãy xương hay lún xẹp các đốt sống.
Loãng xương sau mãn kinh xảy ra ở phụ nữ sau khi mãn kinh, do tăng hủy xương, trong khi tạo xương ít bị suy giảm. Loại loãng xương nàychiếm tỷ lệ cao nhất.
Loãng xương thứ phát là hậu quả của một số bệnh như viêm khớp, thận, bệnh của tuyến cận giáp hoặc do nằm lâu, thói quen dùng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê…
Loãng xươngở giai đoạn sớm không có triệu chứng gì nênđược mệnh danh là “sát thủ thầm lặng”.Khi có dấu hiệu lâm sàng, thường là lúc đã có biến chứng, cơ thểđãmấtđi30% khối lượng xương. Ở giai đoạn bệnh tiến triển có thể xuất hiện cảm giácđau, thường được mô tả là đau ở trong xương. Đây là một triệu chứng rất mơ hồ nên thường bị bỏ qua.
Một triệu chứng khá rõ ràng và có thể quan sát được của loãng xươnglà giảm dần chiều cao của cơ thể kèm với cảm giácđau ở vùng lưng (cột sống ngực) và thắt lưng. Khi nặng hơn sẽ thấy gù lưng và dáng đi khòm.
Gãy xương là triệu chứng rõ nhất vàcũng là biến chứng nặng nhất của loãng xương. Gãy xương do loãng xương là các trường hợp gãy xương tự nhiên hoặc sau một chấn thương rất nhẹ, thường xảy ra ở vị tríxương đốt sống, cổ xương đùi và cổ tay.
Nhiều nghiên cứu cho thấycanxivà vitamin D là nguyên liệu giúp tạo xương mới, kích thích hoạt động của tế bào sinh xương.Do vậy cảcanxivà vitamin D đượcđềusử dụng trong dự phòng vàđiều trị loãng xương.