 Nhục đậu khấu, ngũ vị tử, gừng tươi... dùng chế biến bài thuốc cho người bị sốt xuất huyết - Ảnh: Khánh Vy |
Theo y học cổ truyền, đây là bệnh do ôn tà xâm phận vệ khí huyết, phần nhiều có tính chất nhiệt nên bắt huyết vọng hành gây chứng xuất huyết.
Thông thường, ở giai đoạn sốt cao, xuất huyết (nhiệt độc vào phần vệ, phần khí) người bệnh thường sốt li bì, mệt mỏi, miệng khô, khát nước, nhức mỏi các khớp xương, cột sống lưng, tiểu tiện ít, có khi nước tiểu đỏ, có máu, đại tiện táo, buồn nôn, có thể nôn ra máu do xuất huyết đường tiêu hóa.
Trên da có nhiều nốt xuất huyết, sắc mặt đỏ, rêu lưỡi vàng. Lúc này phương pháp chữa thường là thanh nhiệt, lương huyết (mát máu), chỉ huyết (cầm máu), giải độc. Có thể dùng bài thuốc gồm các vị: kim ngân hoa, mã đề (mỗi loại 12 gr), rau má, lá tre, lá khế, cây cối xay (mỗi thứ 10 gr), cỏ nhọ nồi 18 gr, cúc hoa 16 gr. Hoặc bài khác với các vị: rau má, lá tre, bách diệp (mỗi thứ 10 gr), gừng tươi 4 gr, cỏ nhọ nồi 26 gr, rễ cỏ tranh 16 gr.
Ở giai đoạn 2, ngoài triệu chứng như trên, nếu nhiệt vào lạc có thể gây xuất huyết dưới da (ban chẩn); nếu nhiệt vào mạch gây chảy máu trong (nôn ra máu, đại tiện ra máu, chảy máu chân răng, chảy máu cam, tiểu tiện ra máu... Phương pháp chữa lúc này là thanh nhiệt, giải độc, lương huyết, chỉ huyết. Có thể dùng bài thuốc gồm các vị: sài đất, cỏ nhọ nồi, rễ cỏ tranh (mỗi thứ 16 gr), hạ khô thảo, kim ngân hoa, hòe hoa sao vàng (mỗi thứ 10 gr), cây cối xay sao vàng 8 gr, gừng tươi 4 gr.
Giai đoạn bệnh phục hồi sẽ hết xuất huyết, người mệt mỏi, ăn uống kém, hâm hấp sốt về chiều, nước tiểu vàng... Nếu có triệu chứng mệt mỏi, tay chân lạnh, chán ăn, ra mồ hôi, nước tiểu trong, đại tiện lỏng, có thể dùng bài thuốc gồm các vị: hoài sơn, đảng sâm, bạch biển đậu, liên nhục (mỗi loại 12 gr), trần bì 6 gr, nhục đậu khấu, kê nội kim, mạch nha (mỗi loại 8 gr), ý dĩ 10 gr. Nếu có các triệu chứng chán ăn, miệng khát, môi khô, tiểu tiện ít, táo bón, chất lưỡi đỏ, có thể dùng bài thuốc gồm: nhân sâm 10 gr, mạch môn, sa sâm, thạch hộc (mỗi loại 12 gr), ngũ vị tử 8 gr.
Cách dùng các bài thuốc trên như sau: cho thang thuốc vào ấm, sắc (nấu) thuốc cùng 4 chén nước (1 lít), sắc kỹ còn 300 ml, chia uống 3 lần trong ngày sau khi ăn 30 phút.
Để phòng bệnh, trong thời gian có dịch, nên cho trẻ trong độ tuổi dễ mắc bệnh (từ 2 - 10 tuổi) uống bài thuốc dự phòng sốt xuất huyết gồm các vị: lá tre, lá dâu tằm, sắn dây (cát căn), mã đề, sinh địa (mỗi loại 12 gr), lá khế 16 gr. Bên cạnh đó không để trẻ bị muỗi đốt, diệt muỗi, lăng quăng, không để nước tồn đọng quanh nhà. Cho trẻ ăn uống đầy đủ.