Viên hỗ trợ điều trị thoái hóa xương khớp từ cây Đòn võ

Thoái hóa khớp là tình trạng tổn thương sụn khớp kèm theo phản ứng viêm và giảm thiểu lượng dịch khớp do quá trình tái tạo sụn không đủ bù đắp cho lớp sụn ở khớp bị hao mòn. Theo thời gian, lớp sụn khớp phủ trên bề mặt xương sẽ dần bị mỏng và hư tổn, gây đau nhức và hạn chế vận động, thậm chí có thể bị tàn phế. Mặc dù thoái hóa khớp không gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính mạng nhưng sẽ khiến chất lượng cuộc sống của người bệnh giảm đi rõ rệt.

Từ lâu, người dân bản địa và Hội Đông y huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên vẫn thường sử dụng cây Đòn võ như một bài thuốc chữa bệnh thoái hóa cơ xương khớp, thoát vị đĩa đệm hiệu quả. Người dân thường truyền tai nhau dùng lá tươi sao khô giã nát và đắp cùng với lá ngải cứu, cúc tần để chữa bệnh thoái hóa đốt sống lưng, đốt sống cổ. Còn thân rễ và lá được sắc nước uống nếu kết hợp cùng với việc đắp thuốc chỉ sau 3-5 ngày đã thấy hiệu quả rõ rệt.

Tuy nhiên, cho đến nay các báo cáo về loài cây này còn rất hạn chế. Chưa có nghiên cứu nào về tác dụng dược lý của nó, chỉ có một nghiên cứu duy nhất về thành phần hóa học của tinh dầu từ lá được công bố. Với mong muốn nghiên cứu về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây dược liệu Đòn võ để hiểu hơn về tác dụng chữa bệnh, ThS. Ngọ Thị Phương và nhóm nghiên cứu ở Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh thoái hóa xương khớp từ nguồn dược liệu cây Đòn võ phát triển tại tỉnh Thái Nguyên”

Theo Trung tâm Thông tin - Tư liệu (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam), qua quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã xác định tên khoa học cây Đòn võ là Premna lucidula Miq., có tên đồng vật (synonym) là Premna flavescens Buch.-Ham. ex C.B.Clarke, thuộc họ Lamiaceae.

Kết quả đánh giá sơ bộ cho thấy, cặn chiết ethanol của cây Đòn võ thể hiện hoạt tính kháng viêm khá tốt, không có độc tính và có chứa nhiều nhóm chất hóa học có hoạt tính sinh học cao. Nhóm hóa học chính có trong cặn chiết là sesquiterpene, trong đó với β -caryophyllene là thành phần chính (26,3%), tiếp theo là α -gurjunene (10,7%), và germacrene D (9,5%). Đáng chú ý, β-caryophyllene là một thành phần sesquiterpene phổ biến, được chứng minh là có nhiều hoạt tính sinh học như kháng khuẩn, chống động kinh, chống oxy hóa, chống ung thư, và đặc biệt là tác dụng chống viêm khớp.

Từ kết quả thu thập được, nhóm đã nghiên cứu và đưa ra công thức bào chế tạo viên Xương khớp PremNa TN hỗ trợ điều trị thoái hóa xương khớp với thành phần chính là cao khô cây Đòn võ phối với một số cao dược liệu bao gồm Cốt toái bổ, Đỗ trọng, Đương quy, Thổ phục linh.

Bên cạnh đó, nhóm đã nghiên cứu tạo kem xoa bóp từ chiết xuất cây Đòn võ quy mô phòng thí nghiệm 20 lọ kem/mẻ. Kem xoa bóp xương khớp được chứng minh an toàn, không gây kích ứng da trên thỏ thực nghiệm.

Các kết quả nghiên cứu của đề tài đều là những kết quả mới ở trong nước cũng như trên thế giới, cung cấp các dữ liệu khoa học cho cây Đòn võ. Các sản phẩm ứng dụng gồm viên Xương khớp PremNa TN và cao xoa bóp đều là những sản phẩm mới, có tiềm năng thương mại hóa.

Đề tài cũng đã xây dựng Mô hình trồng thử nghiệm cây Đòn võ quy mô khoảng 700 cây tại Xã Văn Hán, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên. Kết quả cho thấy các cành giâm được xử lý với thuốc kích ra rễ rồi giâm lên nền giá thể cho tỷ lệ sống, tỷ lệ ra rễ và chất lượng bộ rễ, khả năng sinh trưởng và phát triển tốt. Vườn thử nghiệm trồng cây Đòn võ phát triển tốt, tương tự cây Đòn võ phân bố trong tự nhiên. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh cây Đòn võ đang được săn lùng và bán sang Trung Quốc nên nguồn dược liệu này ngày càng cạn kiệt.

Kết quả nghiên cứu của nhóm đã được công bố trong các bài báo như Isolation and structure elucidation of some compounds from the leaves of Premna lucidula Miq. trên tạp chí Khoa học Công nghệ, Chemistry and Molecular Characteristics of Premna flavescens Wall. ex C. B. Clarke in Vietnam trên tạp chí Natural Product Communications.

Hiện nhóm mong muốn nhân rộng mô hình trồng, phát triển cây dược liệu Đòn võ cho các hộ dân tỉnh Thái Nguyên để bảo tồn cây dược liệu quý của tỉnh và tạo vùng dược liệu. Bên cạnh đó, nhóm mong muốn tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện công nghệ chiết xuất chế phẩm Đòn võ ở qui mô lớn hơn và sản xuất thử nghiệm sản phẩm, xây dựng kế hoạch thương mại hóa sản phẩm để đưa sản phẩm ra thị trường.

Đề tài được Hội đồng nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm KHCNVN xếp loại xuất sắc.