Vì sao Nhật Bản bỗng nhiên ít ca nhiễm COVID-19?

Ngày 27/11, cả nước Nhật với dân số 125 triệu người chỉ báo cáo 120 trường hợp nhiễm COVID-19. Hoàn toàn trái ngược với con số hơn 25.000 ca nhiễm mỗi ngày vào cuối tháng 8, cao điểm của đợt đại dịch thứ năm ở Nhật Bản.

Khi được hỏi về nguyên nhân đằng sau tình trạng này, Kazuhiro Tateda, chủ tịch Hiệp hội các bệnh truyền nhiễm Nhật Bản và là thành viên ban cố vấn của chính phủ, cho biết: “Chúng tôi không biết chắc chắn. Có thể do kết hợp một số yếu tố."

Tateda cho biết, tỷ lệ tiêm chủng cao là một yếu tố quan trọng. Gần 78% dân số Nhật Bản đã được tiêm đủ hai mũi với hơn 196 triệu liều. Tuy nhiên, độ bao phủ vaccine không thể là yếu tố duy nhất, vì gần 79% người Hàn Quốc cũng đã được tiêm phòng đầy đủ, tuy nhiên virus vẫn đang lây nhiễm rất nhanh ở đó.

Điểm khác biệt là phần lớn các mũi vaccine ở Nhật tiêm từ tháng 7 đến tháng 9 (40% tổng số mũi tiêm diễn ra vào thời điểm này), và bây giờ là thời điểm dân số có miễn dịch mạnh nhất do các mũi tiêm này mang lại, theo Tateda. Ngược lại, Hàn Quốc và các quốc gia khác có độ bao phủ vaccine cao đã bắt đầu tiêm vaccine sớm hơn, có nghĩa là hiệu quả miễn dịch hiện không còn mạnh ở những người đã tiêm sớm.

Nhật Bản cũng đang lo ngại vấn đề này, vì hiệu lực mạnh nhất của vaccine - trong khoảng sáu tháng sau khi tiêm mũi thứ hai - sẽ hết trong những tháng đầu năm tới, Tateda nói thêm. “Tôi lo rằng vài tháng tới có thể là thời điểm nguy hiểm đối với Nhật Bản và chúng tôi phải đề cao cảnh giác."

Ngoài ra, nhiều người cho rằng số ca nhiễm thấp ở Nhật Bản là do tỷ lệ xét nghiệm thấp. Tỷ lệ xét nghiệm của Nhật Bản luôn ở mức thấp so với các quốc gia phát triển. Thống kê từ Our World in Data cho thấy: ở Nhật Bản vào ngày 27/10, tỷ lệ xét nghiệm trung bình trên 1.000 người trong bảy ngày là 0,35 (ở Anh là 12,37; Singapore là 4,13 và Canada là 2,22).

Một giả thuyết do Ituro Inoue, giáo sư di truyền học tại Viện Di truyền Quốc gia, đưa ra là chủng Delta có khả năng lây nhiễm cao đã tiêu diệt tất cả các biến thể khác ở Nhật Bản trước khi tự biến đổi thành tuyệt chủng.

Virus gây COVID-19 có tốc độ đột biến rất nhanh, giống như tất cả các virus có RNA hoặc axit ribonucleic làm vật liệu di truyền. Điều này làm tăng khả năng “thảm họa lỗi” - các đột biến xấu trong virus kết hợp với nhau và cuối cùng khiến nó không thể tái tạo. Ở Nhật Bản, nhóm Inoue cho rằng lỗi này liên quan đến protein nsp14, mặc dù họ chưa thể nói rõ lý do tại sao hoặc bằng cách nào lỗi di truyền ở virus lại xảy ra.

Tateda cho rằng giả thuyết của nhóm Inoue là hợp lý, mặc dù vẫn còn nhiều câu hỏi: “Một câu hỏi đặt ra là tại sao tình trạng giảm ca nhiễm không xảy ra sớm hơn, trong khi lỗi này đã quan sát được từ tháng Giêng năm nay? Ngoài ra, lỗi này cũng đã được báo cáo ở một số quốc gia khác ở châu Á, bao gồm Hàn Quốc, Thái Lan và Việt Nam, nhưng ảnh hưởng giảm ca nhiễm mới chỉ được nhìn thấy ở Nhật Bản. Chúng tôi không rõ nguyên nhân tại sao."

Một giả thuyết khác là do vĩ độ của các quốc gia, theo Yoko Tsukamoto, giáo sư kiểm soát nhiễm trùng tại Đại học Khoa học Y tế Hokkaido. “Đã có những nghiên cứu mới liên kết tỷ lệ lây nhiễm với vĩ độ. Tình hình lây nhiễm ở Bỉ và TP New York hiện tại rất nghiêm trọng và hai địa điểm đó nằm trên cùng một vĩ độ và có mật độ dân số tương đương.”

Giả thuyết này cho rằng vào mùa đông, nhiệt độ giảm tạo ra môi trường thích hợp cho virus (5 đến 15 độ C) và ít tia cực tím, tỷ lệ lây nhiễm sẽ tăng lên. “Mức độ lây nhiễm ở Hokaido đang cao hơn so với các khu vực khác của Nhật Bản, nhiệt độ ở đó cũng đang thấp hơn.”

Nếu giả thuyết này đúng thì Nhật Bản có thể sẽ trải qua một mùa đông với tình hình lây nhiễm COVID-19 nghiêm trọng, do nhiệt độ năm nay sẽ thấp hơn bình thường và tuyết rơi nhiều hơn. “Tôi sợ rằng trong một vài tuần nữa, khi nhiệt độ ở các khu vực khác của Nhật Bản bắt đầu giảm, số ca nhiễm có thể bắt đầu tăng trở lại, bất chấp độ bao phủ vaccine và tất cả các biện pháp phòng ngừa khác," Tsukamoto nói.

Nhìn chung, các chuyên gia đồng tình rằng Nhật Bản vẫn chưa thoát khỏi tình trạng nguy cấp, đặc biệt là với việc phát hiện ra một biến thể COVID-19 mới ở Nam Phi. Tateda cũng cho biết, chính phủ Nhật đã chuẩn bị sẵn sàng cho một làn sóng lây nhiễm tiếp theo.