Những đánh giá mang tính nguyên tắc
Hiệp hội Helmholtz của Các trung tâm nghiên cứu Đức (Helmholtz-Gemeinschaft Deutscher Forschungszentren) là tổ chức khoa học lớn nhất Đức với khoảng 30.000 nhà khoa học và nhân viên kỹ thuật làm việc tại 18 trung tâm nghiên cứu và nhận được kinh phí thường niên 4,5 tỷ euro, tương đương 5,3 tỷ USD nhằm mục tiêu giải quyết những thách thức lớn trong khoa học, xã hội và công nghiệp.
Dù tổ chức này đang dành những khoản đầu tư cho khoa học đỉnh cao và thu được nhiều kết quả nghiên cứu tốt nhưng họ vẫn có một số vấn đề cần phải giải quyết: về nguồn nhân lực, cần mời thêm nhiều nhà khoa học nước ngoài và nhà khoa học nữ tham gia nghiên cứu; về chuyên môn, cần tận dụng được “đòn bẩy” dữ liệu lớn như hồ sơ y tế điện tử. Đây là những kết luận rút ra từ đánh giá đầu tiên về Hiệp hội Helmholtz, được Hiệp hội chia sẻ với Nature.
Đánh giá này do 600 nhà nghiên cứu độc lập từ 27 quốc gia dành một tuần ở Đức để đánh giá điểm mạnh và điểm yếu của các trung tâm nghiên cứu quốc gia thuộc Hiệp hội Helmholtz là cơ sở quan trọng để Chính phủ Đức sẽ phân bổ kinh phí đầu tư cho nghiên cứu giai đoạn 2021-2027. Những tổ chức khoa học hàng đầu khác hiếm khi thực hiện những đánh giá ở mức sâu rộng như vậy, nhà khoa học thần kinh Otmar Wiestler, chủ tịch hiệp hội cho biết.
Hiện nay các trung tâm của Helmholtz đều thuộc top đầu thế giới về chất lượng nghiên cứu khoa học cơ bản và cơ sở hạ tầng nghiên cứu ở nhiều lĩnh vực, bao gồm nghiên cứu y sinh, vật lý các chất đậm đặc và khoa học vật liệu, năng lượng, khoa học trái đất, khoa học môi trường...
Otmar Uliestler - Giám đốc Hiệp hội Helmholtz. Nguồn: Hiệp hội Helmholtz
Riêng về nghiên cứu y sinh, các nhà đánh giá đều xác nhận sự tập trung của Helmholtz vào các bệnh truyền nhiễm, tiểu đường, chứng mất trí và ung thư. Tuy nhiên các trung tâm nghiên cứu y tế đặc biệt ở Munich, Braunschweig, Bonn và Heidelberg cần phải sử dụng hiệu quả hơn dữ liệu về các bệnh nhân để phát triển những công cụ và liệu pháp điều trị mới, đồng thời phải hợp tác cùng các bệnh viện trong việc thành lập nhiều bộ phận thử nghiệm lâm sàng để kết nối phòng thí nghiệm với thực hành các khám phá mới trong lĩnh vực y sinh.
“Các nhà đánh giá đã thấy một cách rõ ràng là Đức đang bị tụt hậu trong y học số - điều cần thiết trong nghiên cứu y tế và chăm sóc y tế”, Wiestler nói.
Thách thức để làm tốt hơn
Các nhà đánh giá đều muốn thúc đẩy Hiệp hội Helmholtz phải gia tăng sự đa dạng về đội ngũ nghiên cứu. Theo Wiestler, các nỗ lực như vậy đang được tiến hành. Một sáng kiến với tổng kinh phí 5,4 triệu euro đã bắt đầu từ năm 2017, mời thêm nhiều nhà khoa học nữ tham gia nghiên cứu nhằm đạt mục tiêu gia tăng tỷ lệ nhà nghiên cứu nữ trong các vị trí chủ chốt từ 19% hiện nay đến 24% vào năm 2020.
Bên cạnh đó là nỗ lực thu hút sự tham gia của các nhà khoa học nước ngoài, hiện nay số lượng này ở Helmholtz là 6000 người. Để làm được điều này, kết hợp với trường Đại học Quốc gia General San Martín ở Buenos Aires (Argentina), Helmholtz lập kế hoạch thành lập một trường nghiên cứu quốc tế về vật lý thiên văn, đồng thời một trường nghiên cứu quốc tế khác về năng lượng qua hợp tác với 5 viện nghiên cứu ở Israel. Một trường nghiên cứu mang tính thử nghiệm về sinh học ung thư mới được mở thông qua mối quan hệ hợp tác với Viện nghiên cứu khoa học Weizmann (Rehovot, Israel).
Một cơ sở nghiên cứu của Hiệp hội Helmholtz tại Berlin. Nguồn: Hiệp hội Helmholtz
“Tôi rất ấn tượng với sự nghiêm túc của Helmholtz trong việc nghĩ về tính đa dạng và bình đẳng giới trong lực lượng nghiên cứu”, nhà đánh giá Meigan Aronson – một nhà vật lý về các chất đậm đặc tại trường đại học công nghệ Texas A&M cho biết. “Và giống như hầu hết các trung tâm nghiên cứu khoa học trên thế giới thì để đạt được sự bình đẳng thật sự, nó vẫn cần phải có nỗ lực tiếp nối của các thế hệ sau”.
Phần lớn các trung tâm của Helmholtz vẫn vận hành một hệ thống cơ sở hạ tầng nghiên cứu lớn, bao gồm các máy gia tốc neutron, ion và chùm tia; một lò phản ứng nhiệt hạch thực nghiệm; các tàu nghiên cứu đại dương và máy bay; các hệ thống vệ tinh; trung tâm nghiên cứu Nam cực. Các cơ sở nghiên cứu này là tài sản lớn nhất của Helmholtz, Aronson – người đã dành hẳn tuần cuối cùng của tháng 12/2017 để đánh giá các thiết bị nghiên cứu hạt nhân và neutron tại trung tâm của Helmholtz ở Jülich, nhận xét.
Trong năm 2017, có khoảng 4.500 nhà nghiên cứu “khách mời” tới làm việc tại các trung tâm của Helmholtz. Một cơ sở quốc tế về máy gia tốc trị giá 1,5 tỷ euro dành để nghiên cứu về các phản hạt proton và ion ở Darmstadt dự kiến khai trương vào năm 2025 sẽ tăng thêm sức hút các nhà khoa học quốc tế, Aronson cho biết.
Trong nhiều tháng tới, những kết quả nhận xét sâu hơn sẽ được các nhà lãnh đạo Hiệp hội Helmholtz đưa ra nhưng ngay bây giờ theo Andrew Harrison, một tiêu chuẩn mới về đánh giá khoa học đã được đưa ra, thông qua quá trình đánh giá của các chuyên gia. “Các nhà đánh giá đôi khi phải đối mặt với việc những tổ chức khoa học không tương tác với họ trong quá trình đánh giá. Tại đây, thông qua đánh giá Helmholtz, chúng tôi đã thấy những rào cản mà chúng tôi nghĩ tới đều đã được xoay chuyển.”