So với những người tiền nhiệm, ông Donald Trump là Tổng thống Mỹ thiếu cố vấn khoa học lâu nhất, 19 tháng kể từ ngày nhậm chức.
“Phản ứng ban đầu của tôi là: Ồ! Họ đã tìm thấy ai đó”, Kei Koizumi, học giả thỉnh giảng tại Hiệp hội Tiến bộ Khoa học Hoa Kỳ tại Washington DC, cựu trợ lý giám đốc của OSTP, thời cựu Tổng thống Barack Obama, chia sẻ.
Droegemeier sẽ là người đầu tiên không phải nhà vật lí trong vai trò cố vấn khoa học của Nhà Trắng, kể từ khi Quốc hội thành lập OSTP vào năm 1976. “Tôi nghĩ ông ấy là một sự lựa chọn rất xác đáng”, ông John Holdren, người đứng đầu OSTP trong tám năm làm cố vấn khoa học của Obama. “Ông là một nhà khoa học giỏi đáng kính trọng và có kinh nghiệm trong việc trao đổi về khoa học với chính quyền”.
Droegemeier, chuyên gia về các sự kiện thời tiết cực đoan, từng là phó chủ tịch phụ trách nghiên cứu tại Đại học Oklahoma ở Norman từ năm 2009. Năm ngoái, Thống đốc bang Oklahoma - Mary Fallin, một đảng viên đảng Cộng hòa, đã chỉ định ông làm thư ký bang về KH&CN.
Kelvin Droegemeier nhà khí tượng học.
Nhiều nhà khí tượng học cũng đã tham gia Hội đồng Khoa học Quốc gia (NSB), cơ quan giám sát Quỹ Khoa học Quốc gia, dưới thời Tổng thống Obama và George W. Bush. Droegemeier từng phụ trách các ủy ban NSB về các vấn đề khoa học liên quan đến bão, quản trị nghiên cứu và nhiều vấn đề khác. Ông cũng là phó chủ tịch của hội đồng quản trị từ năm 2012 đến năm 2016.
Roger Pielke Jr, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Colorado Boulder, người đã nghiên cứu lịch sử của các cố vấn khoa học Hoa Kỳ và từng làm việc với Droegemeier từ những năm 1990 đến đầu những năm 2000, nói: “Anh ấy có rất nhiều phẩm chất của người làm việc trong lĩnh vực hành chính công mà chúng ta sẽ thích. Anh ấy là nhà khí tượng ‘mọt sách’ theo một cách tích cực nhất. Anh ấy yêu công việc về công nghệ thời tiết và cũng có sở trường quản lý”.
Vai trò của khoa học đang thay đổi
Nếu được xác nhận, Droegemeier sẽ phụ trách một văn phòng đã được chính quyền Trump định hình lại một cách triệt để. Tổng thống đã giảm số lượng nhân viên của OSTP xuống còn khoảng 50, thấp hơn hẳn mức 130 so với thời Obama. Nhóm của Trump cũng chú trọng nhiều hơn vào các vấn đề công nghệ và đã nhiều lần tìm cách cắt giảm hoặc loại bỏ các chương trình khoa học cấp cao - bao gồm kinh phí dành cho y tế công cộng tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh, các chương trình thay đổi khí hậu tại Cơ quan Bảo vệ môi trường và Kính viễn vọng khảo sát hồng ngoại trên phạm vi rộng của NASA.
Droegemeier, người đã không trả lời yêu cầu bình luận của Nature, dường như là một người ủng hộ mạnh mẽ cho nghiên cứu do chính phủ liên bang tài trợ. Trong ý kiến được công bố năm ngoái trên tờ Des Moines Register, ông kêu gọi Nhà Trắng và Quốc hội hỗ trợ cho việc tài trợ nghiên cứu của liên bang:“Mặc dù có vẻ thấy ngay lợi ích trước mắt từ việc cắt giảm ngân sách cho nghiên cứu nhưng về lâu dài, chúng sẽ dẫn đến những hậu quả tiềm tàng. Do thiếu tài trợ, chúng ta sẽ có nguy cơ mất hẳn một thế hệ các nhà nghiên cứu”.
Một số đồng nghiệp của Droegemeier hy vọng rằng ông sẽ giúp thay đổi suy nghĩ của chính quyền Trump về biến đổi khí hậu. “Tôi chắc chắn Droegemeier tin vào khoa học khí hậu đóng vai trò chủ đạo trong cuộc chiến chống lại biến đổi khí hậu”, nhận định của Rosina Bierbaum - một chuyên gia chính sách môi trường tại Đại học Michigan ở Ann Arbor, người đã nắm giữ vai trò cố vấn khoa học cho nhiều đời tổng thống. Bierbaum và Drogemeier đã làm việc với nhau về các vấn đề biến đổi khí hậu trong hội đồng quản trị của Tổng công ty Đại học Nghiên cứu Khí quyển ở Boulder, Colorado.
“Anh ấy là một người có khả năng giao tiếp tuyệt vời và thực sự giỏi trong việc ‘chưng cất’ các vấn đề phức tạp”, cô nói.
Nhưng các kỹ năng như vậy không đảm bảo thành công trong công việc cố vấn khoa học, các chuyên gia cảnh báo. “Kelvin sẽ là một cố vấn khoa học tốt, nhưng rất nhiều điều làm nên một cố vấn khoa học hiệu quả không phụ thuộc vào bản thân người đó, mà phụ thuộc vào Tổng thống và Nhà Trắng,” Koizumi nói.
Chơi đuổi bắt
OSTP đã cố gắng để có thể tiếp tục làm việc mà không có một giám đốc thường trực, phát triển các chiến lược để theo dõi thời tiết không gian và thúc đẩy KHCN, kỹ thuật và giáo dục toán học. Nhưng Koizumi nói rằng Trump sẽ hưởng lợi từ việc có một cố vấn khoa học để tham khảo ý kiến khi ra quyết định về các vấn đề như thiên tai.
Phil Larson, cố vấn cấp cao của OSTP dưới thời Tổng thống Obama, hiện đang là trợ lý kỹ thuật tại Đại học Colorado Boulder, nói rằng vì vị trí này đã trống trong một thời gian dài, “họ sẽ phải đuổi theo [các vấn đề khoa học của đất nước] từ phía sau. Bây giờ câu hỏi là: liệu anh ta có tiếng nói trong các cuộc thảo luận đang diễn ra ở cấp cao nhất của chính phủ?”
Có thể sẽ khó khăn cho Droegemeier khi phục vụ với tư cách nhà khoa học đứng đầu trong một chính quyền vốn đã bị chỉ trích vì chính sách khoa học của nó. “Droegemeier sẽ nhận tất cả các loại câu hỏi”, Pielke nói. “Sẽ có áp lực rất lớn”. Ông cho rằng đây có thể là trường hợp tương tự như John Marburger, nhà vật lý cố vấn cho cựu Tổng thống George W. Bush.
Marburger từng bị chỉ trích mạnh mẽ vì hỗ trợ các chính sách không được cộng đồng khoa học ưa chuộng - như quyết định rút khỏi Nghị định thư Kyoto về biến đổi khí hậu và hạn chế các nghiên cứu về tế bào gốc phôi được liên bang tài trợ“. “Sẽ khó cho Droegemeier,” Pielke nói.
Neal Lane, cố vấn khoa học của cựu Tổng thống Bill Clinton, cho biết đây luôn là một vị trí khó khăn. “Ở trong hoàn cảnh này, tôi không nghĩ ai có thể làm tốt hơn”, ông nói thêm.
Không rõ liệu Nhà Trắng có dự định bổ nhiệm Droegemeier làm trợ lý cho tổng thống hay không. Vị trí trợ lý tổng thống đã được nắm giữ bởi một số cố vấn khoa học của Nhà Trắng gần đây - bao gồm cả Holdren. Vị trí này, tách biệt với vị trí giám đốc OSTP, là tín hiệu cho quan hệ chặt chẽ giữa tổng thống và các trợ lý hàng đầu của ông. Một phát ngôn viên của OSTP nói rằng quyết định về việc có nên cho Droegemeier thêm một chức danh nào hay không sẽ được đưa ra sau khi được Thượng viện xác nhận Droegemeier là cố vấn khoa học Nhà Trắng.