Lương Đức - “vua” phim khoa học Việt

Tuy có nhiều năm sống ở nước ngoài nhưng có vẻ cái khí chất “lão nông” của Lương Đức chẳng hề thay đổi: Mộc mạc, xuề xòa, không câu nệ. Đến cả đề tài phim của ông cũng chủ yếu hướng về nông thôn, nông dân... Sự chân chất mà vẫn hóm hỉnh, dí dỏm đã tạo nên một “thương hiệu” Lương Đức khác biệt trong giới làm phim khoa học.

Ít ai ngờ rằng, đạo diễn tài hoa này suýt nữa đã trở thành thợ lái máy cày. Là con nhà nông chính gốc, từ lúc sinh ra đã gắn bó với ruộng đồng, vào những năm 50 của thế kỷ trước, Lương Đức lúc đó còn là một cậu bé, từng khát khao được cầm lái máy cày giữa cánh đồng rộng lớn. Được chọn đi học ở Trung Quốc do thành tích học tập tốt, ông không ngần ngại đăng ký nguyện vọng được đào tạo thành thợ lái máy cày.

Tuy nhiên sau đó, đất nước mà ông được cử sang học lại là Đức, và chuyến đi này là bước ngoặt lớn làm thay đổi cuộc đời, sự nghiệp của ông. Lúc mới sang, Lương Đức chưa định hình được mình sẽ làm gì. Trong vài lần tham gia các hoạt động giải trí cộng đồng, ông mê mẩn hình ảnh đẹp của các bộ phim Nga nên đã quyết định chọn học ngành quay phim.

“Dòng phim khoa học ở Việt Nam thời đó gần như chưa hình thành. Đất nước trải qua trăm năm nô lệ và hàng chục năm chiến tranh, điều kiện sống lạc hậu, trình độ dân trí thấp nên nhu cầu đối với phim khoa học lớn hơn bất cứ nước nào. Điều đó đã kích thích tôi lao vào sáng tạo và tôi quyết định chọn dòng phim này” - NSND Lương Đức tâm sự.

Người tạo sức quyến rũ cho phim khoa học

Phải đặt mình vào điều kiện những năm 1960 chúng ta mới hiểu hết sự nỗ lực, đóng góp của các nhà làm phim thời đó.

“Máy móc không có, hầu như tự lần mò. Ý thức được sự khó khăn, thiếu thốn chung, những người làm phim như chúng tôi càng cố gắng để cho ra những thước phim quý báu” - Lương Đức chia sẻ. Ông là người luôn giữ vững quan điểm không lệ thuộc, nếu thiếu thốn gì trong quá trình làm phim thì tự mình phải tìm cách khắc phục chứ không bị động.

Theo ông, để làm được một bộ phim khoa học thành công, tác giả không chỉ cần nghiên cứu tài liệu, hợp tác với các nhà khoa học, kinh qua thực tế của cuộc sống mà quan trọng hơn hết là cần có xúc cảm để có thể truyền cảm hứng cho khán giả, để những thông tin cần truyền tải dễ dàng đi vào người xem. Phim khoa học được phép dàn dựng, được phép dùng các hình thức nghệ thuật để biểu hiện nhưng là để truyền đạt chính xác các kiến thức khoa học.

Trong bộ phim khoa học “Đất Tổ nghìn xưa” mà Lương Đức dành nhiều thời gian, tâm huyết, ông đã rút lại lịch sử hàng nghìn năm trong vài chục phút để người xem nắm được thông qua các hình tượng nghệ thuật. Và trong phim Lương Đức nói chung, các kiến thức khoa học luôn được mềm hóa, trở nên vô cùng lôi cuốn và dễ “hấp thu”.

“Mấu chốt của phim khoa học là không nên lệ thuộc vào nhà khoa học. Phim khoa học không khô khan mà rất thú vị bởi nó là một hình thức nghệ thuật đặc thù, vừa bảo đảm tính chính xác của khoa học vừa phải thể hiện tính hấp dẫn của nghệ thuật” - Lương Đức nói.

Vị đạo diễn cũng chia sẻ, người làm phim khoa học hiểu mười mà truyền đạt được sáu - bảy là tốt rồi. Cái khó của tác giả là làm sao cho một tiến sỹ khoa học khi xem phim vẫn thích thú, vẫn thu nhận được thêm những hiểu biết mới. Loại phim này cũng phục vụ cho công tác nghiên cứu của các nhà khoa học. Theo ông, làm được một bộ phim khoa học vừa mang tính chất khám phá vừa mang tính chất thông tin, giá trị mang tính xã hội lớn là rất thành công.