Khuyến nghị mới của WHO đối với vaccine COVID bất hoạt

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa công bố khuyến nghị từ Nhóm Cố vấn chiến lược gồm các Chuyên gia về tiêm chủng (SAGE), theo đó những người trên 60 tuổi đã tiêm hai liều vaccine dựa trên virus bất hoạt Corona Vac hoặc Vero Cell nên tiêm mũi thứ ba của cùng một loại vaccine hoặc một vaccine khác để đảm bảo khả năng bảo vệ.

Giữa năm 2021, WHO phê duyệt hai loại vaccine này cho mục đích sử dụng khẩn cấp. Dữ liệu thử nghiệm lâm sàng cho thấy, Corona Vac có hiệu quả 51% và Vero Cellcó hiệu quả 79% trong việc ngăn ngừa bệnh có triệu chứng, so với 63% của vaccine AstraZeneca và 90% của các vaccine mRNA do Pfizer – BioNTech và Moderna phát triển.

Khoảng 2,4 tỷ liều Corona Vac và Vero Cell đã được sử dụng ở Trung Quốc, và gần 1 tỷ liều đã được chuyển đến 110 quốc gia khác.

Nhiều nghiên cứu được thực hiện ở các quốc gia bao gồm Brazil, Chile và Thái Lan để tìm hiểu khả năng bảo vệ của hai vacccine này ở các nhóm khác nhau.

Trong đó, nghiên cứu trên 185 nhân viên chăm sóc sức khỏe ở Thái Lan cho thấy: một tháng sau khi tiêm mũi Corona Vac thứ hai, 60% số người tiêm có kháng thể trung hòa - loại kháng thể ngăn chặn virus lây nhiễm - ở mức cao; trong khi con số này ở những người tiêm AstraZeneca là 86%.

Phân tích sơ bộ về một chiến dịch tiêm chủng hàng loạt với Corona Vac ở Chile chỉ ra, khả năng bảo vệ chống lại nhiễm bệnh giảm đáng kể theo thời gian, mặc dù khả năng bảo vệ khỏi nhập viện vẫn cao. Ở các vaccine được sản xuất bằng các công nghệ khác, khả năng bảo vệ chống lại nhiễm bệnh cũng suy giảm, nhưng khả năng bảo vệ chống lại bệnh nặng và tử vong vẫn mạnh hơn so với Corona Vac và Vero Cell.

Các nhà nghiên cứu nói rằng nguyên nhân có thể vì vaccine bất hoạt của Trung Quốc ban đầu tạo ra mức kháng thể trung hòa thấp hơn, do đó khả năng bảo vệ mà chúng cung cấp giảm nhanh hơn so với những vaccine khác tạo ra mức kháng thể ban đầu cao hơn.

Đặc biệt, do hệ thống miễn dịch suy yếu theo tuổi tác, vaccine thường kém hiệu quả hơn ở người lớn tuổi; và hiệu ứng này dường như rõ ràng hơn với các vaccine bất hoạt, theo Gagandeep Kang, nhà virus học tại Đại học Y khoa Christian, Vellore, Ấn Độ, người tư vấn cho SAGE.

Phân tích trên khoảng một triệu người phải nhập viện do COVID-19 ở Brazil cho thấy: Corona Vac cung cấp khả năng bảo vệ khỏi bệnh nặng lên đến 60% ở độ tuổi 79 - không xa so với mức độ 76% của AstraZeneca. Nhưng tình hình thay đổi đáng kể ở những người trên 80 tuổi, đồng tác giả phân tích Daniel Villela, nhà dịch tễ học tại Quỹ Oswaldo Cruz, Rio de Janeiro, Brazil, cho biết. Ở nhóm trên 80 tuổi, CoronaVac chỉ có hiệu quả 30% trong việc ngăn ngừa bệnh nặng và 45% hiệu quả chống lại tử vong - trong khi AstraZeneca có hiệu quả tương ứng là 67% và 85%.

Một nghiên cứu kháccủa Manoel Barral-Netto, nhà miễn dịch học tại Quỹ Oswaldo Cruz ở Salvador, Brazil, và các đồng nghiệp cũng cho thấy Corona Vac chỉ ngăn ngừa được 33% trường hợp tử vong do COVID-19 ở những người từ 90 tuổi trở lên. Kết quả trên chưa được bình duyệt, nhưng đã tác động đến chính phủ Brazil - nước này bắt đầu tiêm mũi thứ ba cho những người trên 60 tuổi đã tiêm hai mũi vaccine virus bất hoạt. Mũi thứ ba sử dụng vaccine mRNA như Pfizer, Moderna hoặc vector virus như AstraZeneca. Barral-Netto cho biết thêm, chính phủ Brazil sẽ ngừng mua CoronaVac.

Các quốc gia khác, gồm Chile, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, và cả Trung Quốc cũng đang tiêm mũi thứ ba nhắc lại cho những người đã tiêm vaccine Corona Vac hoặc Vero Cell.

Một số nhà nghiên cứu cho biết, giải pháp thay thế cho việc tiêm ba mũi có thể là chỉ tiêm hai mũi nhưng kết hợp hai loại vaccine khác nhau. Sompong Vongpunsawad, nhà virus học tại Đại học Chulalongkorn, Bangkok, đứng đầu một nhóm nghiên cứu xem xét mức độ kháng thể ở 54 người được tiêm một liều CoronaVac và một liều AstraZeneca. Kết quả, chưa được bình duyệt, cho thấy phản ứng miễn dịch tương tự hai liều AstraZeneca và cao hơn hai liều Corona Vac. Vongpunsawad cho rằng phát hiện này rất hữu ích ở những nơi thiếu hụt một số loại vaccine.

Và trong khi một số nhà nghiên cứu, như Barral-Netto, cho rằng không nên tiếp tục tiêm vaccine COVID-19 bất hoạt nếu có các lựa chọn khác, thì theo Kang, “vaccine bất hoạt là một phần quan trọng trong kho vaccine, vì vậy thực sự cần tìm ra cách sử dụng chúng”.