Jess Wade: Quán quân về sự đa dạng trong khoa học

Jess Wadecố gắng sửa chữa việc chưa đánh giá đúng mức hoạt động trong khoa học của phụ nữ và người da màu trên trang webWikipedia. Nguồn:American Bar Association

Khi bắt đầu viết các trang Wikipedia mỗi ngày, Jess Wade không hề mong đợi cả thế giới chú ý đến công việc này mà chỉ nghĩ đơn giản là mình đang cố gắng sửa chữa việc chưa đánh giá đúng mức hoạt động trong khoa học của phụ nữ và người da màu trên trang web bách khoa toàn thư trực tuyến này. Nhưng vào tháng 7, khi cô đưa ra một bình luận khiêu khích trên trang Twitter về công việc của mình – bình luận này đã trở thành nguồn động lực to lớn thúc đẩy công việc của Jess Wade. “Điều này sẽ không xảy ra nếu không có bình luận đó”, cô cho biết.

Wade là một nhà vật lý polymer ở Trường Đại học Hoàng gia London, từng thực hiện nhiều dự án khoa học cộng đồng nhằm mục đích thúc đẩy sự đa dạng trong khoa học. Cô đã từ bỏ thói quen viết 1 trang mỗi ngày sau khi biết rằng 90% biên tập viên của Wikipedia là nam giới và chỉ có 18% thông tin về những nhân vật xuất hiện trên Wikipedia là phụ nữ.

Hiện nay, cô đã tạo ra khoảng 400 trang trên Wikipedia và tổ chức sự kiện thường xuyên “edit-a-thon” (marathon biên tập) – ở đó mọi người sẽ viết và biên tập các nội dung về những nhóm yếu thế trên Wikipedia. Điều này đã truyền cảm hứng cho những sự kiện tương tự trên thế giới, trong đó có những sự kiện ở những lĩnh vực khác.

Lenna Cumberbatch, nhà nghiên cứu về sự đa dạng ở Đại học St Andrews, Vương quốc Anh cho rằng, tính minh bạch và xung lực mà dự án của Wade tạo ra có vai trò rất quan trọng. Mặc dù không thể khắc phục được trực tiếp những vấn đề phân biệt trong khoa học của Wikipedia song những nỗ lực của Wade sẽ làm thay đổi thái độ của mọi người. “Cô ấy đang đang khắc phục sự bất bình đẳng đã tồn tại hàng thế kỷ nay”, Cumberbatch cho biết. “Thật tuyệt vời khi cô ấy đang tạo nên lịch sử”.

Chiến dịch Wikipedia của Wade không chỉ là nguyên nhân duy nhất đưa cô trở thành tâm điểm trong năm nay. Hồi tháng 9, Wade đã thông báo về công việc của mình ở một hội nghị về giới ở CERN, phòng thí nghiệm vật lý hạt của châu Âu, nằm gần Geneva, Thụy Sĩ. Cùng ngày hôm đó, nhà vật lý Alessandro Strumia ở Đại học Pisa, Ý, đã có bài thuyết trình nghi ngờ về khả năng của phụ nữ trong vật lý và công kích các chính sách khuyến khích sự đa dạng. Wade nhận xét, “bài thuyết trình của ông ấy hoàn toàn sai lầm. Việc phát biểu trước một đám đông cử tọa gồm phần lớn những nhà khoa nữ trẻ rằng họ chỉ đạt được thành công trong ngành vật lý bằng chính sách đặc cách”.

Một lần nữa, Wade lại sử dụng truyền thông đại chúng để nhấn mạnh các bình luận này, và dĩ nhiên, chúng đã bị dư luận lên án rộng rãi. Strumia đã bị đình chỉ công tác ở CERN trong khi vẫn tiếp tục bị điều tra.

Wade vẫn đang tiếp tục nỗ lực của mình, trong đó có việc cung cấp cuốn “Inferior” của Angela Saini cho các thư viện ở trường phổ thông, trong đó nêu tác hại của định kiến giới. Cô cho biết: “Tôi cho rằng sẽ tốt hơn cho khoa học nếu có sự tham gia của nhiều nhóm khác nhau. Làm được những điều này chắc chắn sẽ đảm bảo cho cộng đồng học thuật trở nên mạnh mẽ, kiên cường và sáng tạo hơn”.