Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng chúng ta đang đánh giá thấp mức độ chết chóc thực sự của đại dịch và số ca tử vong có thể tăng gấp ba lần nếu để xảy ra tình trạng virus lây lan không kiểm soát.
Chín tháng trôi qua kể từ khi đại dịch bùng phát, số người chết chính thức toàn cầu nay đã vượt quá một triệu người. Mốc một triệu ca tử vong đã bị vượt qua vào ngày 28/9, theo số liệu của Đại học Johns Hopkins, Baltimor, Maryland. Nhưng các nhà nghiên cứu nói rằng trong trường hợp tồi tệ nhất, số người chết có thể hơn ba triệu ca vào tháng một năm sau, theo một mô hình ước tính.
Nhà dịch tễ học Andrea Gómez Ayora từ Đại học Chile, Satiago cho rằng mốc 1 triệu này thực tế đã bị vượt qua tại một thời điểm trước đó vì nhiều trường hợp tử vong liên quan đến coronavirus đã không được báo cáo, đặc biệt ở các quốc gia đủ năng lực để xét nghiệm phổ biến. Số người chết sẽ tiếp tục tăng khi năng lực chẩn đoán được nâng cao trên toàn cầu. Tuy nhiên, đây vẫn là một dấu mốc quan trọng. Nhà lịch sử về y học Naomi Rogers từ Đại học Yale, New Haven, Connecticut cho biết “Nó minh chứng mạnh mẽ cho mức độ tàn phá của đại dịch này, khi mà chúng ta đang quen dần và sống chung với đại dịch”.
Các nhà dịch tễ học cũng cho rằng chúng ta có thể tránh được nhiều ca tử vong trong số cả triệu người đã chết đó nếu áp dụng các biện pháp an toàn tốt hơn. Ví dụ, theo Ali Mokdad, nhà dịch tễ học từ Viện Đo lường và Đánh giá sức khỏe (IHME) thuộc Đại học Washington, Seatle, tại nước Mỹ, nước có số người chết cao nhất (hơn 200,000 người) nếu quy định đeo khẩu trang nơi công cộng được áp dụng toàn quốc, có thể làm giảm tốc độ lây lan coronavirus. Số lượng người chết trong những tháng tới bao nhiêu sẽ tùy thuộc vào cách ứng phó với đại dịch của các chính phủ, Mokdad nói thêm.
Có thể sẽ có 2.5 triệu người chết vào tháng một năm sau
Sử dụng dữ liệu chính thức về Covid-19 từ các quốc gia khác nhau, IHME dự đoán tác động toàn cầu của đại dịch theo một số kịch bản. Họ ước tính rằng, nếu xu hướng hiện nay vẫn tiếp diễn, vào tháng một năm sau, tổng số người chết sẽ lên đến 2.5 triệu người. Con số này có thể giảm xuống mức 1.8 triệu nếu mỗi quốc gia đều áp dụng việc đeo khẩu trang toàn dân. Mô hình của họ cho thấy rằng nếu ít nhất 95% dân số bắt đầu đeo khẩu trang trong vòng bảy ngày, số ca tử vong trung bình hằng ngày dự kiến vào tháng một có thể giảm từ mức dự báo hiện tại là gần 33,300 ca xuống còn 17,450 ca.
Tuy nhiên, với những điều kiện khác, tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn. Nếu các chính phủ dỡ bỏ các biện pháp phòng ngừa như giãn cách xã hội và hạn chế tụ tập, số người chết có thể tăng cao hơn nữa, lên mức 3.3 triệu người vào tháng một, tương ứng với khoảng 72,700 người chết mỗi ngày. “Chúng ta đang bước vào một thời kỳ khó khăn”, Mokdad nói.
Ông cho rằng đại dịch cũng gây ra các ca tử vong không nằm trong số liệu Covid-19 chính thức, thông qua hiệu ứng dây chuyền. Hiệu ứng này bao gồm sụt giảm chủng ngừa cho trẻ em vì người dân từ chối đến các phòng khám, tiêu thụ rượu bia và chất kích thích bất hợp pháp gia tăng, và tỷ lệ tử vong do các bệnh khác tăng lên do không còn là mối bận tâm chính của các hệ thống y tế đang quá tải.
Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng cột mốc một triệu người tử vong có thể mang tính bước ngoặt trong diễn biến của đại dịch. Rogers “hy vọng đây là khoảnh khắc có giá trị thức tỉnh mạnh mẽ”.
Chuyên gia y tế Camila Montesinos Guevara từ Đại học UTE, Quito, Ecuador nhắc chúng ta đừng chỉ nhìn vào các con số. Đừng để dòng chảy liên tục của dữ liệu về đại dịch khiến chúng ta quên những con số thực sự đại diện cho điều gì: "là nỗi đau của nhiều gia đình khi chứng kiến người thân của họ trút hơi thở cuối cùng".
Nguồn: Nature. doi: 10.1038/d41586-020-02762-y