Bên dưới lớp đất đá của Cologne (Đức) là cả một niềm mơ ước đối với những người sưu tập sách: một thư viện cổ có từ thời La Mã, nơi đã từng cất giữ tới 20.000 cuộn bản thảo quý giá.
Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra công trình mang rất nhiều giá trị lịch sử này vào năm 2017 khi người ta đang đáo xới nền đất của một nhà thờ Tin Lành cũ để xây dựng nên một trung tâm phục vụ cộng đồng mới. Cologne vốn được xem là một trong những thành phố lâu đời nhất của nước Đức – hình thành từ khoảng năm 50 SCN, cho nên cũng không có gì lạ khi nơi đây sở hữu nhiều công trình có từ tận thời La Mã cổ đại.
Theo The Guardian, lúc đầu các nhà khảo cổ đã không thể nhận ra đây là một cấu trúc thư viện cho đến khi phát hiện ra các hốc bí ẩn trên tường – có kích thước khoảng 80 x 50 cm. Đó rất có thể chính là “tủ giành cho những cuộn bản thảo” - Dirk Schmitz, nhà khảo cổ tại Bảo tàng Roman – Germanic ở Cologne, cho biết. “Các hốc này rất đặc biệt, và chúng ta cũng có thể thấy thứ tương tự tại thư viện Celsus (Ephesus, Thổ Nhĩ Kỳ).”
Khi đưa ra dự đoán về số lượng các cuộn bảo thảo mà thư viện này đã từng cất giữ, Schmitz tin rằng con số là rất lớn, có thể lên đến 20.000. Và mặc dù thư viện mới được phát hiện tại Cologne có kích thước tương đối nhỏ hơn so với Celsus – được xây dựng vào khoảng năm 117 SCN, nhưng ngay cả như vậy thì phát hiện trên thực sự rất đáng kinh ngạc. Ông nói: “Ít nhất, đó là thư viện sớm nhất ở Đức, và có lẽ cả phần lãnh thổ phía Tây Bắc La Mã. Có thể nhiều thành phố La Mã khác cũng có thư viện, song chúng vẫn chưa được khai quật.”
Schmitz cũng lưu ý rằng người La Mã cổ đại có lẽ đã chọn được một vị trí rất tốt để xây dựng công trình, “nằm ngay giữa Cologne, nơi tụ tập đông người buôn bán hay chính là không gian công cộng của thành phố. Làm từ các vật liệu hết sức chắc chắn, những tòa nhà như vậy thường rất lớn bởi chúng được mở cho đại chúng.”
Vào thời hoàng kim của mình, có lẽ thư viện đã được xây cao tới hai tầng với diện tích khoảng 20m x 9m, và sau đó còn được mở rộng thêm – Marcus Trier, viên chức bảo tồn lịch sử tại Cologne nói với hãng tin Deutsche Welle (DW, Đức). Ngoài ra, The Art Newspaper còn trích lời Schmitz, rằng tại một hốc tường ở khu vực mở rộng này, có thể người ta đã từng đặt tượng Minerva – nữ thần La Mã tương đương với Athena trong thần thoại Hy Lạp.
Trong tương lai, những gì còn lại của thư viện sẽ được tích hợp vào cùng trung tâm phục vụ cộng đồng của nhà thờ mới, đồng thời tạo điều kiện tiếp cận cho cả du khách lẫn giới khảo cổ.
Thế Hải (Theo Live Science)