Phát hiện hai loài ếch mới ở vùng núi phía Bắc Việt Nam

Khi màn đêm buông xuống, một sinh vật nhỏ bé nhảy dọc theo bìa rừng ở tỉnh Tuyên Quang, tìm vị trí hoàn hảo để trú bên dưới thảm lá khô. Nhưng dù đã có nơi ẩn náu kín đáo, con vật màu cam vẫn bị các nhà nghiên cứu phát hiện.

Theo một nghiên cứu được công bố ngày 20/11 trên tạp chí Zootaxa, các nhà khoa học đã tiến hành khảo sát thực địa tại một khu rừng núi đá vôi ở xã Sinh Long (huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang) vào tháng 5/2023. Đó là lúc họ tìm thấy những con vật có màu sắc rực rỡ. Nghiên cứu cho biết bên dưới những chiếc lá đã mục, các nhà nghiên cứu tìm thấy hai con ếch đực “nhỏ”. Lúc đầu, họ tưởng những sinh vật này thuộc một loài đã được xác định, nhưng sau khi xem xét kỹ hơn và tiến hành xét nghiệm DNA, nhóm nghiên cứu biết mình đã phát hiện một loài mới: Vietnamophryne aurantifusca, hay ếch lùn nâu cam.

Các nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Hệ gen, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) như TS Ninh Thị Hoà, PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo, NCS. Bùi Tuấn Hải, Lê Từ Hoàng Linh đã cùng TS Thomas Ziegler (Đại học Cologne, Đức) và các đồng nghiệp trong nước và quốc tế khác mô tả rằng đây là những con ếch “mập mạp” có kích thước khoảng 0,7 inch (chưa đến 2cm). Chi trước “ngắn”, các chi sau “ngắn và dày”. Chúng có mõm “tròn” và đôi mắt kích thước trung bình nhô ra khỏi đầu một chút.

Các bức ảnh cho thấy càng về phía chi dưới, lớp da “nâu cam” của sinh vật này càng sẫm màu. Chúng có lớp da khá “nhẵn", nhưng vẫn có những nốt sần sẫm màu “nằm rải rác” trên đầu, thân và các chi. Nó cũng có một “đường gờ nổi bật” dọc theo cột sống. Các nhà khoa học cho biết mặt sau chân của loài Vietnamophryne aurantifusca có màu nâu sẫm hơn. Sinh vật này có "đốm trắng" lấm tấm dọc theo hàm và miệng, đồng thời các ngón tay và ngón chân của chúng có các đốm màu xám đen và trắng.

Theo nghiên cứu, có thể phâm biệt loài mới dựa trên kích thước, màu sắc, da và DNA. Các nhà nghiên cứu đặt tên cho loài ếch lùn nâu cam theo các từ tiếng Latin có nghĩa là màu cam và nâu, lần lượt là “aurantium” và “fuscus”. Hiện họ mới chỉ tìm thấy loài ếch này ở khu vực lần đầu họ nhìn thấy nó.

Cùng trong tháng 11, TS Thomas Ziegler và các nhà khoa học khác ở Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, cũng thuộc Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, như TS. Phạm Thế Cường, PGS.TS Nguyễn Quảng Trường phát hiện loài ếch mới ở Vườn quốc gia Phia Oắc - Phia Đén (huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng).

Theo nghiên cứu được công bố ngày 10/11 trên tạp chí Zootaxa, các nhà khoa học trong lúc đang khảo sát Vườn quốc gia đã chú ý đến sinh vật này. Họ xác định sinh vật này là một loài mới: Leptobrachella phiaoacensis, còn được gọi là ếch Phia Oắc.

Các nhà khoa học cho biết đã thu thập được 10 mẫu vật của loài mới, gồm 5 con đực và 5 con cái, trong hai chuyến đi khảo sát Vườn quốc gia vào tháng 7/2016 và tháng 11/2018.

Cụ thể, họ đã thu thập mẫu vật của loài mới từ đỉnh núi Phia Oắc, một trong hai đỉnh núi cao nhất ở Vườn quốc gia. Mẫu vật được thu thập từ đá và bờ suối nhỏ trong khu rừng thường xanh. Theo nghiên cứu, những con ếch có kích cỡ trung bình - từ khoảng 1,1 inch đến 1,7 inch (hay từ 2,8 - 4,3 cm) - thân hình lùn mập và đầu của chúng có chiều dài lớn hơn chiều rộng. Các sinh vật này có mõm nhọn và chiếc lưỡi “to, rộng”. Các nhà nghiên cứu mô tả lớp da của loài mới thô ráp và có nhiều nốt sần nhỏ. Bề mặt đầu và cơ thể của chúng có “màu hồng tím”, giữa hai mắt chúng có một hình tam giác màu nâu sẫm và gần vai chúng có một vết hình chữ W sẫm màu.

Các nhà khoa học cho biết các chi của sinh vật này có những đường sọc mờ. Bụng, cổ và ngực của chúng có “màu trắng ánh hồng với những đốm nâu sẫm”. Trong công bố, họ mô tả mắt của chúng có hai màu – nửa trên có màu đồng và mờ dần thành “màu xám bạc” ở nửa dưới. Các loài khác nhau một chút về kích thước cơ thể và kiểu màu sắc, và con cái có xu hướng lớn hơn con đực.