Ngôi làng ra đời giúp phổ biến điều hòa dân dụng

Mọi chuyện bắt đầu thay đổi trong thập niên 1950 khi Hiệp hội Xây dựng Nhà ở Quốc gia (NAHB) cùng với Đại học Texas ở Austin (Mỹ) đưa ra một bản kế hoạch để xem việc triển khai hệ thống điều hòa trung tâm đã được phát triển cho các doanh nghiệp tới các hộ dân có khả thi về mặt kinh tế. Trước đó, cửa sổ là giải pháp sẵn có duy nhất tại các gia đình để điều tiết không khí.

NAHB đã liên hệ nhiều nhà thầu và công ty sản xuất điều hòa, đề nghị họ xây dựng một ngôi làng với ý tưởng như vậy tại vùng ngoại ô Allandale ở Austin, Texas. Năm 1954, 22 ngôi nhà một lầu được dựng lên khẩn trương ở phân khu Edgewood tại phía Tây Bắc Austin, với bốn con phố Park View Drive, Twins Oaks Drive, Nasco Drive và Daugherty Street vây quanh. Không rõ cái tên “Ngôi làng điều hòa nhiệt độ” (Air Conditioner Village) là do ai đặt, nhưng nó hiện vẫn còn được sử dụng.

Các ngôi nhà trong Làng điều hòa có diện tích khoảng 1.400 feet vuông (tương đương 130m2), bao gồm ba phòng ngủ, một hoặc hai phòng tắm và garage. Tất cả đều được thiết kế để thuận tiện và tăng cường hiệu quả làm mát. Chẳng hạn, tường và mái sử dụng vật liệu cách nhiệt, mái được xây đua rộng ra, dựng thêm tường để tạo nhiều bóng râm, cửa sổ được bố trí có ý đồ để tránh nắng gắt, nhà bếp và phòng tắm được trang bị hệ thống thông gió.

Từng ngôi nhà lại được lắp đặt máy điều hòa của một hãng. Đó đều là các tên tuổi lớn như Westinghouse, Coleman, Carrier, Frigidaire, American Standard, Lennox, Genneral Electric, Chrysler, ... Nhiều doanh nghiệp khác cũng tranh thủ cơ hội quảng bá sản phẩm của mình tại Làng điều hòa như Curtis Woodwork (tủ), Amweld (cửa thông gió),… Dự án nhận được rất nhiều sự quan tâm, thậm chí ngôi làng còn đón một đoàn khách 10 người, gồm toàn chuyên gia nhà ở từ Liên Xô sang thăm quan.

Ban đầu, một trong những vấn đề gây lo ngại nhất là quạt điều hòa quá ồn. Bởi vì chúng là những kết cấu mang kích thước lớn và kém thẩm mĩ, cho nên nhà thầu phải xây thêm tường thấp bên ngoài để che đi. Ngoài ra, họ còn dùng thạch cao để ẩn ống dẫn điều hòa vào tường thay vì làm ống kim loại. Một bài báo tổng kết dự án thử nghiệm tại Làng Điều Hòa năm 1955 đã nhận định: “Hệ thống ống dẫn tệ hại là vấn đề gây đau đầu nhất”.

Bất chấp việc đưa ra nhiều phương pháp xây dựng không chính thống, NAHB vẫn được rất nhiều khách hàng ủng hộ. Những ngôi nhà đã được bán cho các gia đình sẵn lòng tham gia vào nghiên cứu đánh giá chất lượng cuộc sống của họ trong một năm trên nhiều khía cạnh. Đó là vấn đề tiêu thụ điện, hiệu quả cách nhiệt hay hiệu suất năng lượng liên quan đến thiết kế của các ngôi nhà.

Năm 1955, các tác giả công bố một bài báo trên tạp chí Texas Architect với chủ đề “Ảnh hưởng của nhiệt độ đối với ngân sách, sức khỏe, và cuộc sống của các gia đình ở Mỹ”. Bài báo tán thưởng thành quả của dự án thử nghiệm: không chỉ chứng minh tính khả thi của việc lắp đặt điều hòa nhiệt độ và kiểm chứng nhiều kỹ thuật xây dựng, mà còn khẳng định không khí dễ chịu đóng vai trò quan trọng thế nào đối với cuộc sống gia đình. Nghiên cứu đã phát hiện ra những cải thiện đáng kể về chất lượng cuộc sống của những gia đình sống trong Làng điều hòa. Lấy ví dụ: Họ thường ngủ dài hơn 10 – 35%, cải thiện được nhiều kỹ năng xã hội, tìm thấy sở thích mới, ở nhà nhiều hơn và có cảm giác thèm ăn hơn (nhưng điều ngạc nhiên là họ ít bị tăng cân); Các gia đình cũng dành thời gian bên nhau và đón khách nhiều hơn; Một số bà nội chợ cho biết nhà họ xuất hiện ít bụi hơn, cho nên họ có thể thoải mái sử dụng rèm, vải trang trí màu trắng,…

Sau khi báo cáo được công bố, định nghĩa về tiêu chuẩn sống của một gia đình trung lưu ở Mỹ đã thay đổi, với việc bổ sung thêm một chiếc máy giặt, garage hai chỗ và điều hòa không khí trung tâm vào danh mục sở hữu. Đến năm 1962, gần 6,5 triệu ngôi nhà ở Mỹ, 60% phòng khách sạn và một nửa số tòa nhà văn phòng đã được lắp điều hòa.

Hiện tại, một vài trong số 22 ngôi nhà ban đầu vẫn còn đó và có người ở, mặc dù các hệ thống điều hòa cũ đã được thay thế bằng những thiết bị hiện đại hơn. Chúng là đại diện cho câu chuyện hấp dẫn về cách một khu vực nhỏ ở Allandale đóng vai trò quan trọng thế nào trong việc mang điều hòa không khí đến với nhà của tầng lớp trung lưu.