Nền văn minh cổ Olmec bắt nguồn từ Trung Quốc?

Vấn đề này lại một lần nữa thu hút sự chú ý khi vừa qua, một nghiên cứu cho rằng các chữ khắc cổ trên đá ở Mỹ có nhiều nét giống với chữ viết Trung Quốc cổ xưa.

Olmec là nền văn minh cổ có lịch sử hình thành, phát triển đầy bí ẩn. Các sử gia tin rằng, người Olmec đã phát hiện ra cây cacao và chế biến nước uống từ hạt cacao. Hiện di vật còn sót lại của nền văn minh Olmec rất ít nhưng hết sức huyền bí. Trong số đó phải kể đến các tượng đầu đá khổng lồ nặng từ 6-50 tấn. Tương truyền, đây là cách mô tả biểu cảm khác nhau của người đàn ông khi chơi bóng đá, một trò chơi mà người thắng được cho là có quyền chặt đầu kẻ thua ở Olmec thời đó.

Theo José Melgar - người phát hiện ra đầu đá đầu tiện của Olmec tại Hueyapan vào năm 1862 - đầu đá này có nhiều đặc điểm giống với chủng người Negro ở Nam Phi. Điều đó khơi mào cho giả thuyết, Olmec có xuất xứ từ châu Phi. Quan điểm này tiếp tục được nhiều nhà khoa học sau đó ủng hộ. Một số còn tuyên bố, những nghiên cứu về nhân chủng học trong các thập kỷ qua cho thấy, nhiều tộc người bản địa ở châu Mỹ có gene giống với người châu Phi cổ.

Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu khác lại khẳng định, nền văn minh Olmec chịu ảnh hưởng của người Trung Quốc cổ đại. Qua phân tích chiếc mặt nạ bằng ngọc bích còn sót lại của người Olmec, những nhà nghiên cứu này cho rằng, nó có phong cách nghệ thuật giống với thời kỳ nhà Thương, Trung Quốc. Vì thế, họ tin rằng, người Trung Quốc có thể đã vượt đại dương sang châu Mỹ từ thời xa xưa và có ảnh hưởng tới nền văn minh Olmec.

Không những thế, gần đây John Ruskamp - một nhà nghiên cứu chữ khắc trên đá ở Illinois, Mỹ - còn tuyên bố, đã phát hiện ra các chữ tượng hình được sử dụng từ thời kỳ nhà Thương, Trung Quốc trên một số phiến đá của con đường đá bazan thuộc khu đài tưởng niệm quốc gia Petroglyph ở bang New Mexico, Mỹ.

Ruskamp cho rằng, người Trung Quốc cổ đại đã phát hiện ra châu Mỹ từ năm 1.300 trước Công nguyên, tức là trước gần 2.800 năm so với chuyến thám hiểm của Christopher Columbus tới quần đảo Caribbean vào năm 1492.

Nhưng quan điểm trên của John Ruskamp bị rất nhiều chuyên gia hoài nghi. Vì cho đến nay, vẫn chưa tìm thấy bất kỳ bằng chứng khảo cổ học nào chứng tỏ người Trung Quốc cổ đại đã xuất hiện tại châu Mỹ.

“Chúng tôi không biết chắc chắn những hình ảnh được khắc trên đá này có ý nghĩa gì” - Diane Souder - đại diện cho khu đài tưởng niệm quốc gia Petroglyph nói.

Điều đó khiến cuộc tranh luận về nguồn gốc thực sự của nền văn minh Olmec từ châu Phi hay Trung Quốc trong suốt hơn một thế kỷ qua cho đến nay vẫn chưa đến hồi kết. Đến nay vẫn chưa thực sự có bằng chứng nào chứng minh nguồn gốc của Olmec một cách thuyết phục. Vì thế, xuất xứ nền văn minh này vẫn chưa có đáp số cuối cùng.

Nền văn minh Olmec không chỉ có khởi nguồn bí ẩn mà ngay cả sự kết thúc của nó cũng vô cùng kỳ lạ. Khoảng năm 400 trước Công nguyên, thành phố lớn nhất của Olmec là La Venta đột ngột biến mất. Sự biến mất này kéo theo cả sự sụp đổ của nền văn minh cổ Olmec.

Đã có nhiều nghiên cứu sau đó nhằm tìm ra lời giải cho số phận bí ẩn của Olmec. Một số nhà khoa học cho rằng, vì người Olmec phụ thuộc quá nhiều vào mùa vụ nông nghiệp của một số cây trồng như ngô, đậu, bí đỏ và khoai lang.

“Chế độ ăn uống của người Olmec phụ thuộc vào các cây trồng như ngô và đậu. Vì thế, họ ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào nông nghiệp” - Richard Diehl - một chuyên gia nghiên cứu về Olmec tại Đại học Alabama - Tuscaloosa (Mỹ) nói.

Cho nên khi có sự biến đổi của khí hậu và môi trường tự nhiên, họ mất nguồn lương thực. Nhiều nhà nghiên cứu tin rằng, một vụ phun trào núi lửa hay thậm chí một vụ hạn hán lớn do quá trình bồi lấp của các dòng sông gây ra cũng có thể là nguyên nhân chính khiến người Olmec bị diệt vong.

Một số công trình khác lại lý giải, nhiều khả năng Olmec bị hủy diệt do nội chiến xảy ra khi xã hội bị phân hóa tầng lớp sâu sắc. Có thể, chính thủ phủ La Venta đã đụng độ với quân nổi dậy ở các địa phương khác của Olmec. Một lượng dân số ít như Olmec lúc ấy, nếu xảy ra nội chiến khốc liệt hoàn toàn sẽ bị rơi vào tình trạng không thể hồi phục được. Thậm chí, những người khác lại cho rằng, dịch bệnh cũng có thể là nguyên nhân khiến Olmec tuyệt diệt.

Tuy nhiên, hiện các nhà khoa học chưa có nhiều bằng chứng liên quan đến vấn đề này. Bởi vậy, các giả thuyết về sự sụp đổ của nền văn minh Olmec đều chưa có cơ sở khoa học vững chắc. Thế nên đến nay, chuyện Olmec biến mất vĩnh viễn vẫn là câu hỏi lớn chưa có lời đáp. Những phỏng đoán được đưa ra để giải mã về nền văn minh này vẫn chỉ dừng lại ở giả thuyết.