Cao răng tiết lộ thói quen dùng thuốc của người xưa

Để nghiên cứu lịch sử của các loại thuốc và ma túy, hầu hết các nhà khoa học lùng sục tìm kiếm các ống hút và bình uống để tìm các phân tử thuốc còn sót lại. Nhưng việc phân tích các đồ tạo tác sẽ bỏ sót các chất không cần hộp đựng hoặc công cụ để hút, như nấm gây ảo giác. Và các hiện vật cũng không tiết lộ ai là người đã hút.

Cao răng đã giúp tìm thấy dấu vết ma túy trên các bộ xương từ thế kỷ 19 và có thể cho phép lần lại thói quen sử dụng thuốc của những người sống cách nay hàng trăm nghìn năm. Đây là một “biên giới mới”, nhà khảo cổ học Shannon Tushingham ở Đại học bang Washington, người nghiên cứu lịch sử sử dụng thuốc lá ở Bắc Mỹ, cho biết.

Nhà khảo cổ học Bjørn Peare Bartholdy, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Leiden, nghi ngờ những người nông dân ở một ngôi làng Hà Lan thế kỷ 19 không có bác sĩ đã tự dùng thuốc để kiểm soát cơn đau và bệnh tật. Ông và đồng nghiệp Amanda Henry đã dùng một kỹ thuật mới: kiểm tra vôi răng hay cao răng mà nha sĩ của bạn thường xuyên cạo bỏ. Cao răng giữ lại các mảnh thức ăn, đồ uống và các chất khác khi một người đang sống, và nó có thể tồn tại hơn 1 triệu năm trên hóa thạch. Henry và những người khác đã nghiên cứu cao răng trong hàng thập kỷ, chủ yếu là để hiểu chế độ ăn uống của các dân tộc trong quá khứ.

Nhưng không có thử nghiệm tiêu chuẩn nào để tìm ra các phân tử sót lại của thuốc phiện, cần sa hoặc các loại thuốc mà họ nghi ngờ người trong quá khứ đã sử dụng. Các nhà khảo cổ đã liên hệ với các nhà nghiên cứu ở Đại học Aarhus ở Đan Mạch, bao gồm nha sĩ pháp y Dorthe Bindslev, để xem liệu họ có thể tận dụng các phương pháp sử dụng để phát hiện ma túy trong máu hoặc tóc của người sống hoặc người mới qua đời hay không.

Bindslev và các đồng nghiệp lấy hydroxyapatite - khoáng chất chính trong cao răng - và trộn với một số thuốc hợp pháp như caffeine, nicotine và cannabidiol, cũng như các chất bị cấm như oxycodone, cocaine và heroin. Sau đó họ cho các hỗn hợp này đi qua một máy đo khối phổ hiệu suất cao, phát hiện các phân tử khác nhau dựa trên điện tích và trọng lượng của chúng.

Sau đó, họ thử nghiệm phương pháp mới của mình trên 10 tử thi đang được khám nghiệm của những người bị nghi ngờ sử dụng ma túy, và so sánh kết quả với kết quả xét nghiệm ma túy dựa trên máu. Phương pháp mới đã xác định được 44 thuốc và chất kích thích - nhiều hơn so với xét nghiệm máu tiêu chuẩn - bao gồm heroin, chất chuyển hóa heroin và cocaine, theo nhóm nghiên cứu báo cáo trên tạp chí khoa học pháp y Forensic Science International.

Bởi vì cao răng dường như lưu giữ thuốc rất lâu, phương pháp mới này có thể được sử dụng thay cho các mẫu tóc khi các nhà điều tra tội phạm cần kiểm tra việc sử dụng chất gây nghiện sau khi ma túy không còn trong máu. Và về mặt khoa học lịch sử, nó có thể giúp viết lại lịch sử sử dụng thuốc và chất kích thích, Tushingham nói.

Nhưng phương pháp này, sử dụng một lượng mẫu chỉ nhỏ như hạt cát, đòi hỏi một khối phổ có độ nhạy cao không có trong các phòng thí nghiệm hóa học hoặc khảo cổ điển hình. Đồng tác giả nghiên cứu Jørgen Hasselstrøm, một nhà độc chất học pháp y, cho biết, “bạn chỉ có một lần chụp”, vì phép đo này sẽ phá hủy mẫu. Các nhà khoa học cũng không rõ cao răng lưu giữ các phân tử là dấu hiệu của thuốc trong chính xác bao lâu, một số hợp chất có thể phân hủy dần theo thời gian kể cả khi nằm trong cao răng. Ngoài ra, để xác định, các nhà khoa học sử dụng phương pháp này cần biết mình đang xác định loại thuốc gì, vì vậy phương pháp này cũng sẽ bỏ sót những loại thực vật từng được người trong quá khứ sử dụng làm chất kích thích và thuốc chữa bệnh, nhưng người hiện đại không biết đến, Tushingham cho biết.

Nhóm Aarhus đã tìm thấy nicotine và các loại thuốc khác trong cao răng các bộ xương người Hà Lan, kết quả mà họ hy vọng sẽ sớm công bố. Và Bindslev cũng háo hức thử phương pháp trên những chiếc răng cổ từ các tu viện của người Viking, nơi trước đây các tu sĩ quản lý dược phẩm.