Nhóm tác giả ở Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông nghiệp Công nghệ cao TPHCM đã nghiên cứu và đưa ra quy trình real-time PCR phát hiện virus khiến tôm chết hàng loạt, giúp ngăn bệnh lây lan trên diện rộng.
Trong các dịch bệnh xảy ra trên tôm hiện nay, bệnh do virus DIV1 (Decapod Iridescent Virus 1) trở thành mối quan tâm lớn với ngành công nghiệp nuôi tôm trên thế giới và Việt Nam. Virus DIV1 lây nhiễm vào mô tạo máu, mang, gan tụy của vật chủ dẫn đến các triệu chứng như bụng trống rỗng, bề mặt gan tụy đổi màu và mềm vỏ, tỷ lệ chết cao ở những cá thể bị nhiễm bệnh. Virus DIV1 có thể gây chết hàng loạt trên tôm nuôi với tỷ lệ lây nhiễm lớn và tốc độ gây chết rất nhanh chỉ trong vòng hai đến ba ngày kể từ khi phát hiện nhiễm trùng đầu tiên cho đến khi tất cả tôm trong ao bị chết. DIV1 virus có khả năng lây nhiễm cả trên tôm lớn, nhỏ, tôm thẻ chân trắng, tôm càng xanh, tôm sú,…
Sau khi bị nhiễm bệnh, người nuôi phải xả bỏ hoàn toàn tôm, sau đó xử lý diệt mầm bệnh và phơi khô ao trong thời gian ít nhất hai tháng. Thực tế vẫn chưa xác định được rõ ràng nguồn gốc của virus DIV1, cách lây truyền và cũng còn rất ít các thông tin về loại virus này.
Nhằm đưa ra một giải pháp kỹ thuật nhanh nhạy phát hiện virus DIV1 gây bệnh trên tôm, đáp ứng tiêu chuẩn phân tích chẩn đoán, ThS Nguyễn Phạm Trúc Phương, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông nghiệp Công nghệ cao TPHCM và cộng sự đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu xây dựng quy trình real-time PCR phát hiện virus DIV1 gây bệnh trên tôm”.
Theo đó, nhóm nghiên cứu đã thiết kế primer (đoạn mồi) và probe (mẫu dò) đặc hiệu để phát hiện virus DIV1 gây bệnh trên tôm. Đồng thời, xây dựng và tối ưu hóa quy trình real-time PCR phát hiện virus DIV1 gây bệnh trên tôm và thử nghiệm quy trình duplex real-time PCR trên mẫu tôm thu thập ngoài thực tế.
Các mẫu tôm sau khi thu thập được bảo quản ngay trong cồn 95% để tách chiết DNA và thực hiện các thí nghiệm khác trong nghiên cứu. Qua nhiều thí nghiệm, nhóm đã thiết kế được cặp mồi và Taqman probe (đầu dò thủy phân được thiết kế để tăng độ đặc hiệu của PCR định lượng) hoạt động hiệu quả và đặc hiệu phát hiện virus DIV1. Quy trình duplex real-time PCR phát hiện virus DIV1 trên tôm giống đã được tối ưu hóa trên bộ hóa chất.
Theo ThS Trúc Phương, Chủ nhiệm đề tài, các thông số kỹ thuật của quy trình duplex real-time PCR phát hiện DIV1 virus gây bệnh trên tôm có độ đặc hiệu đạt 100%, độ nhạy kỹ thuật là 40 copy/phản ứng. Quy trình có thể phát hiện đồng thời gen ATPase của virus DIV1 và gen chứng nội β-actin để phát hiện sự có mặt của virus DIV1 gây bệnh trên tôm.
Quy trình real-time PCR phát hiện virus DIV1 đã được ứng dụng để kiểm nghiệm trên 30 mẫu tôm thu thập ở ngoài thị trường. Kết quả cho thấy, quy trình nghiên cứu có khả năng phát hiện 2 mẫu tôm bị nhiễm bệnh, 28 mẫu không nhiễm bệnh, tương đương với kết quả của kit thương mại. Kết quả này chứng tỏ mồi đặc hiệu, độ nhạy cao và quy trình phản ứng PCR được thiết kế có chất lượng tốt.
Đề tài của nhóm tác giả đã được Sở KH&CN TPHCM nghiệm thu, kết quả đạt, có thể làm cơ sở cho các nghiên cứu sâu hơn về khả năng gây bệnh của virus DIV1. Đồng thời, cung cấp hỗ trợ công nghệ để kiểm soát dịch bệnh trong nuôi tôm.